زتاچین (ZetaChain) یک بلاکچین لایه یک (Layer 1) بر اساس Cosmos SDK است که از CometBFT، یک نوع اجماع تحمل خطای بیزانسی (BFT) استفاده می کند. زتاچین می تواند قراردادهای هوشمند تمام زنجیره ای (Full-chain) را برای ارائه یک تجربه کاربری یکپارچه برای اپلیکیشن ها مستقر کند. این کار ارزش اصلی زتاچین را مشخص می کند. توسعه دهندگان فقط باید یک قرارداد واحد را مستقر کرده و زتاچین تعاملات میان زنجیره ای (Cross-Chain) را ترتیب می دهد.

این قابلیت به  شبکه زتاچین اجازه می دهد تا دارایی ها، داده ها و نقدینگی را در شبکه های مختلف مدیریت کند؛ بدون توجه به اینکه آیا آن ها به صورت بومی از قراردادهای هوشمند پشتیبانی می کنند یا خیر. در قلب نوآوری زتاچین، قراردادهای هوشمند اومنی چین (Omni-Chain) آن قرار دارند. این قراردادها برای تعامل در چندین زنجیره طراحی شده اند و یک رابط یکپارچه و ایمن را برای کل اکوسیستم رمزارزی فراهم می کنند.

برنامه های غیرمتمرکز (DApps) ساخته شده بر بستر پلتفرم زتاچین از قراردادهای هوشمند اومنی چین استفاده می کنند که می توانند داده ها را در زنجیره های مختلف بخوانند و بنویسند. این موضوع به برنامه های غیرمتمرکز اجازه می دهد تا از ویژگی های چندین بلاکچین مختلف استفاده نمایند، اما گویی در یک بلاکچین واحد کار می کنند.

قراردادهای هوشمند اومنی چین زتاچین نه تنها برای پشتیبانی از پلتفرم های مبتنی بر قراردادهای هوشمند، مانند اتریوم (Ethereum) یا پالیگان (Polygon) طراحی شده، بلکه از شبکه هایی که به طور بومی عملکرد قراردادهای هوشمند را ندارند، مانند بیت‌ کوین (Bitcoin) یا دوج کوین (Dogecoin) هم پشتیبانی می کند و به این ترتیب، امکان استفاده از دارایی های این شبکه ها را هم فراهم می کند.

تفاوت اصلی بین برنامه های وب ۳ و وب ۲ در سهولت استفاده است. کاربران وب ۲ نیاز به درک فناوری های پیچیده پشت برنامه ها ندارند، مثل ارسال ایمیل یا سفارش غذا از طریق UberEats که فرآیندهای پیچیده ای در پس زمینه رخ می دهند اما ما از آن ها اطلاعی نداریم.

برنامه های وب ۲ میلیاردها کاربر را به خود جذب کرده اند. اما برنامه های وب ۳ اگر می خواهند موفق شوند باید آسان تر از برنامه های وب ۲ باشند. اما آن طور که به نظر می رسد وب ۳ فقط برای افرادی با IQ بالا قابل استفاده است! برای کاربران عادی، انتخاب برنامه های وب ۳ بسیار دشوار است و مراحل استفاده از آن ها حتی پیچیده تر است. کاربران وب ۳ با تعدد بلاکچین ها، پل های میان زنجیره ای (Cross-Chain) و مدیریت کیف پول ها مواجه هستند که استفاده از آن را برای کاربران عادی دشوار می کند. مدیریت کیف پول های مختلف، یادداشت های حفاظتی و غیره حتی پیچیده تر هستند.

پروژه هایی مثل زتاچین برای حل این مشکلات، راه حل های چند لایه ای ارائه داده اند تا تعاملات کاربران با اپلیکشن های نسل سوم وب (Web 3.0) آسان تر شود.

زتاچین بر اساس الگوریتم اثبات سهام (PoS) با عملکرد قراردادهای هوشمند است. قراردادهای هوشمند (Smart Contracts) زتاچین می توانند داده ها را در هر زنجیره ای که با آن ارتباط برقرار کرده اند، بخوانند و بنویسند که این امر، انتقال یکپارچه دارایی ها و اجرای قراردادهای هوشمند را در چندین زنجیره ممکن می سازد.

به لطف قابلیت اومنی چین، برنامه های غیرمتمرکز مبتنی بر شبکه ZetaChain می توانند از دارایی های زنجیره های دیگر بدون نیاز به پل‌ یا بریج (Blockchain Bridge) آن دارایی استفاده کنند؛ از جمله زنجیره هایی مانند بیت کوین که فاقد عملکرد قراردادهای هوشمند هستند. معماری شبکه زتاچین همچنین شامل ZetaEVM یا به اختصار zEVM است؛ یک موتور سازگار با ماشین مجازی اتریوم (Ethereum Virtual Machine) که به قراردادهای هوشمند اومنی چین نیرو می دهد.

انتزاع زنجیره در زتاچین (ZetaChain) شامل سه لایه است.

• لایه مجوز (Permission layer)

این لایه مسئولیت مدیریت حساب ها و مجوزها را بر عهده دارد که شامل کیف پول قراردادهای هوشمند و خدمات پروکسی است و هدف آن انتزاعی کردن تعاملات کاربر و حفظ تعادل بین سهولت استفاده و کنترل کاربر است.

• لایه حل کننده (Solver layer)

این لایه بر بازار Solver و رقابت تمرکز دارد. مشکل مسیریابی با یافتن بهترین راه حل بر اساس ترجیحات کاربر برای سرعت، هزینه و کارایی حل می شود. بازار Solver به طور مداوم در حال بهینه سازی در رقابت برای یافتن بهترین مسیر معامله است. این فناوری ها کل فرآیند تصمیم گیری را خودکار می کنند، بار شناختی کاربران را هنگام تصمیم گیری کاهش می دهند و تجربه کلی کاربر را بهبود می بخشند.

• لایه تسویه (Settlement layer)

آخرین لایه عمدتا فعل و انفعالات تسویه را حل می کند. این لایه از پل های کراس چین، اوراکل ها (Oracles) و دیگر راهکارهای کراس چین برای اطمینان از تکمیل دقیق و کارآمد تراکنش های مختلف استفاده می کند. هدف این لایه رفع پیچیدگی تعاملات کراس چین است.

در ادامه راه حل های مختلف را به تفصیل مقایسه خواهیم کرد. در واقع، زتاچین (ZetaChain) بیش از یک مشکل را حل می کند.

زتاچین، معماری آینده برای اپلیکیشن های جهانی، به عنوان یکی از مهمترین پروژه های بلاکچینی با قابلیت تعامل پذیری بین زنجیره ای، در گزارش تحقیقاتی دلفی دیجیتال (Delphi Digital) به تفصیل بررسی شده است. این شبکه با ایجاد امکان ساخت اپلیکیشن هایی که بتوانند به صورت کامل در شبکه های مختلف عمل کنند، به دنبال ایجاد تحولی بزرگ در دنیای بلاکچین (Blockchain) است. معماری زتاچین شامل اجزا و قابلیت های متعددی است که در ادامه توضیح داده شده اند.

ماشین مجازی اتریوم عمومی شده (Universal EVM)

زتاچین یک نسخه بهبود یافته از ماشین مجازی اتریوم (EVM) را ارائه می دهد که امکان ساخت اپلیکیشن های تمام زنجیره ای (Full-Chain) را فراهم می سازد. این نسخه به توسعه دهندگان این امکان را می دهد تا قراردادهای هوشمند و اپلیکیشن های خود را فراتر از مرزهای یک شبکه بلاکچین پیاده سازی کنند.

مکانیزم ارتباطی

• اومنی چین (Omnichain)

این لایه تعامل پذیری را میان زنجیره های متصل ممکن می سازد و توسعه دهندگان می توانند اپلیکیشن هایی بسازند که به طور کامل در تمامی زنجیره ها قابل فراخوانی (Call) باشند.

• اتصال دهنده API

این رابط به انتقال پیام های کراس چین نقطه به‌ قطه (Point-to-point) می پردازد و امکان انتقال داده ها و ارزش های دلخواه را فراهم می کند.

• استاندارد ZRC-20

استاندارد ZRC-20 برای توکن های همگن در تمامی زنجیره هاست. توکن های Native Gas و با استاندارد ERC-20 پشتیبانی شده را می توان از هر شبکه متصل به اپلیکیشن های فول چین ارسال و به عنوان توکن های ZRC-20 استفاده کرد. توکن های ZRC-20 را می توان به شبکه متصل بازگرداند.

امضا کننده TSS

یک اعتبارسنج (Validator) با مسئولیت های بیشتر، از جمله امضا و نظارت بر تراکنش های خارج از زنجیره (Out of Chain) است. TSS مخفف (Threshold Signature Scheme) یا همان مکانیزم امضاهای آستانه ای است.

آدرس TSS

یک آدرس خاص که برای واریز توکن ها و شروع تعاملات کراس چین استفاده می شود.

زتاچین از امضاهای آستانه ای (TSS) مشابه با نیر پروتکل (Near Protocol) استفاده می کند. در این مکانیزم رمزنگاری، چندین مشارکت کننده به طور مشترک یک امضا را تولید می کنند. امضای معتبر تنها زمانی تولید می شود که تعداد مشخصی از مشارکت کنندگان به حداقل مقدار آستانه (مثلاً ۳ نفر از ۵ نفر) برسند و هر مشارکت کننده بخشی از کلید خصوصی (Private Key) را در اختیار داشته باشد. این شیوه توزیع کلید خصوصی به چندین نفر، امنیت بیشتری را فراهم کرده و از خرابی در یک نقطه واحد جلوگیری کرده و به تحمل خطا کمک می کند.

اعتبارسنج های ناظر-امضاکننده

این اعتبارسنج ها دو بخش نرم افزار را در زتاچین اجرا می کنند.

• نود زتاچین (Zetachain Node)

کار نود بلاکچین، پردازش تراکنش های کراس چین، مدیریت ضرب (Mint) توکن های ZRC-20 و فراخوانی اپلیکیشن های فول چین است.

• کلاینت زتاچین (ZetaClient)

یک برنامه آفچین که توسط ناظر-امضا کننده اجرا می شود و به نظارت بر تراکنش ها در شبکه های متصل، امضا به نمایندگی از زتاچین، همه پخشی و مخابره تراکنش ها در زنجیره متصل می پردازد.

امضاکنندگان TSS آدرس های واریزی را در تمامی شبکه های پشتیبانی شده به طور مستمر نظارت می کنند تا اطمینان حاصل شود که در صورت موفقیت آمیز بودن تراکنش، اطلاعات منتقل شده و فعالیت روی زتاچین آغاز می شود. این امضا کنندگان همچنین مسئول امضای تراکنش های خارج از زنجیره و ارسال آن ها به دیگر زنجیره ها برای پردازش هستند.

این معماری به قراردادهایی که روی ماشین مجازی عمومی توسعه داده می شوند، امکان می دهد تا خارج از زتاچین ایجاد شده و همچنین از زنجیره های متصل قابل فراخوانی باشند.

ارتباط ورودی (Inbound Flow)

کاربران می توانند با اپلیکیشن های غیرمتمرکزی (DApps) که روی زتاچین ساخته شده اند از طریق هر زنجیره خارجی تعامل داشته باشند. ناظر TSS یک آدرس واریزی مخصوص برای توکن های گس (GAS) بومی و یک قرارداد امانی ERC-20 را برای دارایی های ERC-20 نظارت می کند. تراکنش های ارسال شده به آدرس واریزی یا قرارداد امانی ERC-20 اطلاعات مربوط به فراخوانی تابع را در خود دارند. ناظر TSS این اطلاعات را تأیید کرده و به قرارداد سیستمی ارسال می کند که تابع OnCrossChainCall را در قرارداد مربوطه فراخوانی می کند تا اجرا شود.

ارتباط خروجی (Outbound Flow)

قراردادهای روی زتاچین می توانند از API برای فراخوانی به زنجیره های متصل استفاده کنند. هنگامی که یک قرارداد به یک قرارداد اتصال فراخوانی می دهد، اطلاعاتی مانند شناسه زنجیره، آدرس قرارداد و پیام را فراهم می کند. زتاچین این جزئیات را پردازش کرده و به زنجیره مقصد ارسال می کند. سپس، تابع onZetaMessage قرارداد دریافت کننده در زنجیره مقصد فراخوانی می شود.

این مکانیزم ها اطمینان می دهند که قراردادهای زتاچین می توانند درخواست ها را به زنجیره های دیگر ارسال کرده و به آن ها پاسخ دهند و عملیات را برای توسعه دهندگان dApp و کاربران به طور چشمگیری ساده سازی کنند. کاربران تنها ارتباطات ورودی و خروجی بین زتاچین و دیگر زنجیره ها را در بخش فرانت سیستم آغاز می کنند که یعنی بدون نیاز به درک مکانیزم های زیرساختی، می توانند به طور مستقیم از طریق رابط کاربری تعامل داشته باشند.

این، معماری پایه زتاچین (ZetaChain) است. در ادامه به معرفی نسخه جدید زتاچین ۲.۰ و قابلیت های گسترش یافته آن می پردازیم.

نسخه جدید «زتاچین ۲.۰» با بهبود تجربه کاربری و امکانات جدید، پشتیبانی گسترده تری از آدرس های بیت کوین و ارتقای اتصال دهنده API ارائه می دهد. این نسخه باعث تقویت قابلیت های فول چین و ارائه حساب های فول چین به کاربران می شود که تجربه کاربری را ساده تر می کند.

اپلکیشن های جهانی می توانند مستقیما قراردادهایی را در شبکه های بلاکیچن متصل فراخوانی کنند و اپلیکیشن های فول چین را امکان پذیر کنند. اپلیکیشن ها اکنون می توانند تراکنش های پیچیده شامل چندین دارایی و چندین کراس چین را در یک مرحله انجام دهند. به عنوان مثال، یک کاربر بیت کوین می تواند یک قرارداد ZetaChain را راه اندازی کند که می تواند بدون در دسر، قراردادها را روی شبکه اتریوم، زنجیره بی ان بی ( BNB Chain) و دیگر شبکه ها اجرا کند.

اپلیکیشن های عمومی (Universal Application)

یکی از ویژگی های جدید «زتاچین ۲.۰»، اپلیکیشن های عمومی است. در نسخه قبلی (ZetaChain 1.0)، دو ویژگی جداگانه یعنی انتقال پیام های کراس چین و اپلیکیشن های فول چین وجود داشت. هنگام انتقال پیام ها بین زنجیره ها با استفاده از رابط API، کاربران می توانند از ZetaChain به عنوان یک رله برای ارسال پیام های دلخواه بین زنجیره های متصل استفاده کنند. اپلیکیشن های عمومی می توانند با استفاده از عملکرد فول چین، قراردادهای زنجیره های متصل را فراخوانی کرده و مدیریت توکن های همگن در زنجیره های متصل را به عهده بگیرند.

«زتاچین ۲.۰» با جایگزینی اتصال دهنده API با قابلیت فول چین ارتقا یافته، امکان فراخوانی قراردادهای زنجیره متصل را برای اپلیکیشن های عمومی فراهم می کند.

به عنوان مثال، یک کاربر می تواند با تنها یک تعامل، فرایندهایی مانند استیکینگ (Staking) بیت کوین، انتقال توکن به «بی ان بی»، وام گرفتن در پالیگان و… را انجام دهد. در واقع، اپلیکیشن از حالت فول چین و به یک اپلیکیشن عمومی تبدیل می شود که قادر به انجام فرآیندهای چند مرحله ای است.

ارتقای مکانیزم

نسخه جدید با معرفی قرارداد درگاه (Gateway Contract) به عنوان نقطه ورود واحد، فرایند تعامل با اپلیکیشن های عمومی را ساده تر می کند. این مکانیزم، به جای روش قبلی که شامل تعاملات نقطه به نقطه و هزینه های بالاتر بود، مدل هاب و اسپوک (Hub-and-Spoke) را پیاده سازی می کند که مراحل و هزینه های کمتری دارد. برنامه های عمومی نیز می توانند از توکن های ZRC-20 استفاده کرده و بدون نیاز به برداشت، قراردادهای زنجیره متصل را فراخوانی کنند.

حساب فول چین (Omnichain Accounts)

در «زتاچین ۲.۰» کاربران می توانند به سادگی دارایی های کراس چین خود را مدیریت کنند. تابع «WithdrawAndCall» به کاربران این امکان را می دهد تا عملیات برداشت و فراخوانی قراردادها را در یک تراکنش واحد انجام دهند. در این فرآیند، ابتدا کارمزد گس قفل می شود، سپس توکن ها از حساب کاربر حذف و عملیات لازم در زنجیره هدف انجام خواهد شد.

بهبود تجربه کاربران بیت کوین

زتاچین ۲.۰ (Zetachain 2.0) با پشتیبانی از انواع بیشتری از آدرس های بیت کوین شامل P2P KH، P2SH، P2WSH و P2TR، تجربه کاربری بیت کوین را بهبود می بخشد. این نسخه با معرفی آدرس های تپ روت (Taproot) و ادامه پشتیبانی از آدرس های مبتنی بر سگویت (SegWit)، به بهبود امنیت و کاهش کارمزد تراکنش ها کمک می کند.

این ویژگی های جدید، قدرت بیشتری به کاربران و توسعه دهندگان برای مدیریت تراکنش های کراس چین و بهبود کارایی اپلیکیشن های فول چین می دهد.

عملکردهای جدید پشتیبانی مرتبط با زنجیره ها

زتاچین در به روز رسانی اخیر خود، پس از یک فرایند حاکمیتی دقیق، چندین زنجیره جدید را اضافه کرده و شبکه کلی را توسعه داده است. در حال حاضر، اضافه کردن زنجیره هایی مانند پالیگان (Polygon)، بیس (Base)، سولانا (Solana) و زنجیره های مبتنی بر IBC در حال بررسی است. زنجیره های EVM مانند «اتریوم» به دلیل مکانیزم امضای گسترده خود، راحت تر اضافه می شوند. در مقابل، زنجیره هایی مانند نیر (Near) و تن (TON) که از EdDSA استفاده می کنند، چالش هایی برای اتصال ایجاد می کنند. خوشبختانه، این زنجیره ها معمولاً از قراردادهای هوشمندی پشتیبانی می کنند که عملیات ECDSA را تسهیل می کنند. همچنین، نودهای اعتبارسنج ناظر در شبکه «زتاچین» برای اجرای گره ها برای تمام زنجیره های پشتیبانی شده مورد نیاز هستند تا تراکنش های زنجیره های مختلف تأیید شوند.

اپلیکیشن های عمومی روی زتاچین (General Applications on ZetaChain)

زتاچین ۲.۰ امکان فراخوانی قراردادها از زنجیره های خارجی را فراهم کرده و امنیت را با مکانیزم هایی مانند «قرارداد درگاه» تضمین می کند. کاربران تنها لازم است یک تراکنش در زنجیره مبدا انجام دهند و نتیجه در زنجیره مقصد دریافت می شود. این در حالی است که تمامی جزئیات پیچیده در پشت صحنه مدیریت می شود.

اپلیکیشن های خاص (Specific Applications)

• سوآپ بومی (Native Swaps) کاربران می توانند از طریق قراردادهای عمومی زتاچین، توکن های ZRC-20 را تبدیل و به زنجیره هدف منتقل کنند.
• استیکینگ (Staking) با افزودن قابلیت استیکینگ توکن ZETA، توسعه دهندگان می توانند برنامه های استیکینگ غیرمتمرکز و منعطف ایجاد کنند.
• برنامه های توکن های غیرمثلی (NFT Applications) توسعه دهندگان می توانند از زتاچین برای ایجاد اپلیکیشن های نوآورانه توکن های غیر مثلی (NFT) استفاده کنند که قابلیت انتقال NFT میان زتاچین و زنجیره های متصل را فراهم می کند.

Zetahub در شبکه اصلی راه اندازی خواهد شد و شامل برنامه XP است؛ جایی که کاربران بر اساس فعالیت آنچین خود XP جمع آوری کرده و سطح کاربری خود را ارتقا می دهند. اولین برنامه XP در این پروژه ۳۰ روز طول خواهد کشید. پس اکنون کمتر از ۳۰ روز فرصت برای شرکت در این کمپین خواهیم داشت. قبل از شروع، نیاز به توکن ZETA روی شبکه زتاچین داریم. افرادی که ایردراپ فاز اول را دریافت کرده اند می توانند از همان توکن ها استفاده کنند. در غیر این صورت، می توانید آن را از صرافی هایی مثل بینگ ایکس (BingX) و مکسی (MEXC) خریداری کرده و دقت کنید که فقط روی شبکه زتاچین به کیف پول خود انتقال دهید. برای افزودن شبکه زتاچین به کیف پول نیز می توانید از وب سایت چین لیست (Chainlist) استفاده کنید.

برای جمع آوری XP ها به طریق زیر عمل کنید:

۱. وارد این لینکشوید.

۲. کیف پول خود را متصل کرده و با کلیک روی گزینه Enroll در همان ابتدای کار ۱۰۰۰XP دریافت کنید. توجه داشته باشید که مقدار کمی کارمزد در قالب توکن ZETA کسر خواهد شد.

۳. سپس، از کادر پایین، بخش Activities تسک های مربوطه را انجام داده و XP دریافت کنید. این تسک ها شامل انتقال توکن ها به یک کیف پول دیگر، بریج زدن توکن ها از شبکه های مختلف به زتاچین، ایجاد جفت ارز یا استفاده از لینک ریفرال است. هر کدام از تسک ها شامل مقدار جزئی کارمزد هستند.

برای بریج از شبکه بیت کوین نیاز به نصب کیف پول XDEFI خواهید داشت. برای دریافت لینک ریفرال نیز روی گزینه Invite Friends کلیک کنید.

۴. بعد از انجام هر تسک با کلیک روی گزینه Referesh activity، مقدار XP ها نمایش داده می شود که می توانید روی Claim XP کلیک کرده و آن ها را دریافت کنید.

۵. تسک ها به صورت هفتگی خواهند بود که پس از اتمام هر هفته، یا تسک های جدید اضافه شده یا اینکه تسک های قبلی قابل تکرار هستند.

احتمالا در آینده کمپین های دیگری نیز اضافه می شوند که متعاقبا در مورد آن ها اطلاع رسانی خواهد شد.