طبق آمار، در بازارهای مالی تنها ۳۰ درصد اوقات بازارها روند مشخصی دارند. این موضوع، معضل بسیار بزرگی برای معامله گرانی است که می خواهند از حرکت های ادامه دار سود چشم گیری بگیرند. اما هفتاد درصد مواقع بازارها در محدوده رنج (Range) نوسان می کنند.

اما معنی این جمله چیست؟ زمانی که بازار به طور مداوم بین دو سطح قیمتی حرکت می کند، گفته می شود بازار رِنج است یا روند خنثی (ساید/ Side) دارد. مانند معامله ‌گری بر اساس روند که در تمام تایم فریم ها (Time Frame) قابل استفاده است، شما می توانید در هر تایم فریمی که بخواهید از پنج دقیقه تا روزانه، هفتگی یا ماهانه، بازارهای رنج را مشاهده کنید.

بازار رنج (Range) شرایطی است که در آن تراکم قیمت در یک محدوده از نمودار بسیار زیاد است و به این معنی است که حرکت کلی قیمت بین دو سطح خاص یعنی بالاترین و پایین ترین محدوده قرار دارد. برخی از معامله گران، بازار رنج را تثبیت قیمت، فاز ازدحام یا بازار مسطح می نامند. به عبارت ساده تر، زمانی که یک جفت ارز روند صعودی یا نزولی خاصی ندارد، قیمت در حال رنج زدن درون یک کانال افقی است.

بر خلاف معامله گری روند (Trend trading) که بهتر است تنها در یک سمت (خرید یا فروش) معامله صورت بگیرد، در رنج تریدینگ (Range trading) معامله گران می توانند بسته به موقعیت قیمت در محدوده رنج، در هر دو طرف معامله کنند. معامله گران روند سعی می کنند با روند کلی بازار پیش بروند. این معامله گران در روندهای صعودی در کف می خرند و در روند های نزولی در سقف فروشنده هستند.

چگونه در بازار رنج (Range) معامله کنیم؟

در مرحله اول معامله گر باید منطقه رنجی که قصد معامله در آن را دارد، شناسایی کند. معمولا قیمت باید حداقل دوبار از یک منطقه حمایت (Support)، حمایت شود و حداقل دوبار از یک منطقه مقاومت (Resistance) برگردد تا رنجی تشکیل شود. در غیر این صورت ممکن است قیمت در حال تشکیل سقفی بالاتر از سقف قبلی در روند صعودی یا کفی پایین تر از کف قبلی در روند نزولی باشد و به روند خود ادامه دهد.

در زیر یک محدوده رنج نشان داده شده است. همانطور که مشاهده می کنید قیمت در دوره ای بین دو سطح حمایت و مقاومت حرکت کرده است.

خطوط صافی که می بینید نشان دهنده منطقه رنج است. این دو خط به عنوان مناطق حمایت و مقاومت عمل کرده و معامله گر می تواند از آن ها به عنوان نقاط ورود، نقاط خروج، حد ضرر، حد سود و همچنین قرار دادن سفارشات لیمیت (Limit Orders) استفاده کند.

هنگامی که محدوده رنج مشخص شد، معامله گر باید به دنبال پیدا کردن نقطه ورود باشد تا از این محدوده استفاده کند. وی می تواند به صورت دستی در زمانی که قیمت وارد محدوده حمایتی شد وارد معامله خرید شود و یا هنگامی که قیمت وارد محدوده مقاومتی شد، وارد معامله فروش شود.

معامله گری در بازار رنج با روش پرایس اکشن (Price Action)

بسیاری از معامله گران پرایس اکشن، می توانند در بازارهای رنج به طور مؤثر معامله کنند. دلیل این امر آن است که خود محدوده رنج، می تواند سرنخ های قیمتی زیادی را به معامله گر ارائه کرده و ترکیب سطوح حمایتی و مقاومتی در محدوده رنج با سایر عوامل تحلیلی، می تواند امکان انجام معاملات هم راستا با احتمال موفقیت بالا را فراهم کند.

یکی دیگر از فرصت های معاملاتی در بازار رنج، معامله درون محدوده نوسانات در بازار رنج است. هر زمان که قیمت از سطح بالا یا پایین کانال قیمتی به سطح مخالف جهش کرد، می توان وارد معامله شد و تا زمانی که قیمت به سطح مخالف محدوده برسد، معامله باید باز بماند. مزیت استفاده از این استراتژی این است که می توان حد ضرر بسیار کوچکی برای آن در نظر گرفت و نقطه بهینه برای قرار دادن دستور حد ضرر معامله، فراتر از محدوده رنج است.

نمودار بالا، جفت ارز USD/JPY را در تایم فریم روزانه نمایش می دهد. همانطور که مشاهده می کنید، قیمت در بین دو ناحیه حمایتی و مقاومتی در حال نوسان است، البته شایان ذکر است که که در بعضی مواقع این نواحی شکسته شده ولی به سرعت به محدوده رنج بازمی گردد که معمولا این نوع الگوها، گاهی پس از انتشار اخبار اقتصادی شکل می گیرند.

فلش های سبز لحظاتی را نشان می دهند که بازار فرصت های خرید و فروش را برای جفت ارز USD/JPY بر اساس پرایس اکشن بازار رنج، فراهم کرده است و همچنین خطوط قرمز، نشان دهنده سطوح دستورهای حد ضرر معاملات است.

هنگامی که این نوع از معامله انجام می شود، معامله باید تا زمانی که قیمت به سطح مخالف می رسد و یا تا زمانی که دستور حد ضرر فعال می شود، باز نگه داشته شود. این رویکرد معاملاتی بسیار پر ریسک است و یکی از دلایل آن، عدم وجود حجم معاملات مناسب در این ناحیه معاملاتی است. این امر منجر به عدم ثبات قیمت شده و اگر خریدار یا فروشنده بزرگتری ناگهان وارد بازار شود، قیمت می تواند به سرعت تغییر جهت دهد.

در بالا تصویری از یک بازار رنج کلاسیک را از تاریخ ۲۹ ژوئیه تا ۳ اوت، در نمودار ۱ ساعته EUR/USD مشاهده می کنید. همانطور که از تصویر پیداست، در زمان هایی که حجم معاملات افزایش پیدا می کند، قیمت رشد کرده و در زمانی که حجم کاهش پیدا کرده است، قیمت در بین دو محدوده در حال نوسان است و روند مشخصی ندارد.

مزایای معامله گری در بازار رنج

سطوح مشخص شده برای معاملات در بازار رنج، یک کانال افقی به وضوح مشخص شده است و  این یک مزیت است که معامله‌گر می‌تواند منتظر افزایش احتمالی قیمت در جهت مخالف باشد. مزیت دیگر ورود به یک روند بالقوه است؛ یعنی دقیقا زمانی که محدوده رنج توسط قیمت شکسته می‌شود و اگر این روند از قدرت کافی برخوردار باشد، سود معامله‌گر بسیار افزایش خواهد یافت.

معایب معامله گری در بازار رنج

یکی از معایب معامله گری در بازار رنج (Side)، حجم معاملاتی بسیار پایین است. این امر بدان معناست که نه خریداران و نه فروشندگان نمی توانند بر یکدیگر تسلط پیدا کنند. در این شرایط، شکست محدوده رنج توسط قیمت رخ نمی دهد و یا اگر رخ دهد، احتمالا شکست نامعتبر است. از دیگر معایب، نبود روند مشخص چه صعودی چه نزولی در بازار بوده که اغلب باعث شکست های کاذب (Fake Braekout) و اقدامات بدون دلیل قیمت می شود.

شکست محدوده رنج (Market Range Breakout)

یکی از قوی ترین حرکات قیمتی، شکست (Breakout) محدود‌ه های بازار رنج بوده و به این معنی است که قیمت، در حال تلاش برای ادامه حرکت در جهت شکست (صعودی یا نزولی) است. به این ترتیب، ما انتظار رشد قیمتی در جهت شکست را داریم، زیرا در بسیاری از موارد پس از یک شکست قدرتمند محدوده رنج، قیمت در جهت شکست وارد روند جدیدی می شود.

در نمودار زیر، جفت ارز USD/JPY در تایم فریم هفتگی از فوریه ۲۰۱۴ تا مه ۲۰۱۵، پس از یک شکست معتبر بازار رنج به سمت بالا و حرکت صعودی ناشی از آن را مشاهده می کنید.

خطوط سیاه روی نمودار، بازار رنج را نشان می دهد که قیمت در یک محدوده حرکت کرده و دارای حجم نسبتا کمی است. در دایره قرمز رنگ، ما شاهد شکست ناحیه رنج با یک مومنتوم قوی هستیم که نشان دهنده رشد احتمالی قیمت است. مدت کوتاهی پس از شکست، حجم نیز شروع به افزایش می کند و این جفت ارز یک روند صعودی قوی را آغاز کرده که بیش از ۹ ماه ادامه دارد.

معامله گری در بازار رنج با استفاده از روش شکست نواحی (Range Breakout trading)

ایده این استراتژی معاملاتی مبنی بر شکست ناحیه حمایتی یا مقاومتی توسط قیمت است. معامله گر در جهت شکست وارد بازار می شود؛ اگر شکست نزولی باشد، جفت ارز یا دارایی را می فروشد و اگر شکست صعودی باشد، جفت ارز یا دارایی را می خرد.

معامله گر با این فرض وارد معامله می شود که احتمالاً قیمت پس از خارج شدن از محدوده، روند ایجاد  ی‌کند. سیگنال معاملاتی این روش، افزایش در حجم معاملاتی است و بدین ترتیب، با مشاهده شکست و افزایش حجم معاملاتی، معامله قابل اجراست. همچنین همیشه باید از دستور حد ضرر استفاده کنید، زیرا در مواردی ممکن است که قیمت ناحیه مورد نظر را شکسته و پس از چند کندل، به سرعت به داخل ناحیه بازگردد.

نکته مهم دیگری که باید به آن توجه شود این است که ریسک به ریوارد (R/R) معامله حداقل ۲ باشد. پیشنهاد می شود که پس از دریافت سود مناسب، قسمتی از حجم معاملاتی خود را کاهش دهید و یا بسته به قوانین پایه پرایس اکشن، معامله را مدیریت کنید.

در ادامه یک نمونه معامله در بازار رنج را با استفاده از روش شکست نواحی بررسی می کنیم.

نمودار بالا، جفت ارز USD/CHF را در تایم فریم ۴ ساعته از هفته آخر دسامبر ۲۰۱۲ تا اوایل ژانویه ۲۰۱۳ نمایش می دهد. همانطور که مشاهده می کنید، بر طبق استراتژی زمانی که قیمت ناحیه را به سمت بالا شکسته است (با دایره قرمز رنگ مشخص شده است)، وارد معامله خرید می شویم.

دستور حد ضرر را در میانه محدوده رنج و حداقل هدف/ تارگت را به اندازه‌ محدوده رنج قرار می دهیم. هدف/ تارگت بعدی را با استفاده از شکست خط روند که با رنگ آبی نمایش داده شده است، به صورت دستی انتخاب می کنیم. این استراتژی معاملاتی معمولاً توسط معامله گران پرایس اکشن مورد استفاده قرار گرفته و می تواند برای مطابقت با سبک های معاملاتی خاص نیز تنظیم شود.

انواع معامله ‌گری بر اساس نواحی رنج (Side)

رنج تریدینگ انواع مختلفی دارد. اگر قصد دارید یک ‌معامله گر موفق در این زمینه شوید باید درک کاملی از انواع مختلف رنج ها داشته باشید. در اینجا چهار نوع متداول مناطق رنج یا ساید آورده شده است.

• رنج مستطیل شکل (Rectangular Range)

در رنج مستطیل شکل (Rectangular Range)، قیمت بین دو خط حمایت و مقاومت در حال حرکت است. این الگو متداول ترین الگو در اغلب شرایط بازار است. البته الگوهای رنج ادامه‌ دهنده (Continuation Range) یا کانال های رنج (Channel Range) از الگوی مستطیل نیز متدوال تر هستند. در زیر، به نحوه حرکت قیمت در محدوده حمایت و مقاومت نگاه کنید. این حرکت قیمت یک محدوده مستطیل شکل ایجاد کرده‌ است که فرصت های مناسب برای ورود به معامله خرید در آن مشخص شده است.

نکات

• رنج مستطیل شکل، یک دوره روند رنج یا ساید (Consolidation) را نشان می دهد. این نوع رنج معمولا نسبت به دیگر الگوها در تایم فریم های پایین تر بیشتر شکل می گیرد و به همین دلیل فرصت های معاملاتی سریع تری را فراهم می کند.
•  این نوع رنج ها می توانند منجر به گمراه شدن معامله گرانی که به دنبال الگوهای بلند مدت هستند، شود. زیرا ممکن است که یک روند بزرگ را از دست دهند.
• حتی بدون استفاده از اندیکاتورها، تشخیص محدوده های رنج افقی قیمت باید کار ساده ای باشد. شما می توانید به وضوح محدوده های حمایت و مقاومت را در نمودارها مشاهده کنید.

صاف شدن خطوط میانگین متحرک نیز، یکی از ابزارهای تشخیص ساید یا رنج شدن روند است.

• رنج اریب (Diagonal Range)

رنج اریب یکی از الگوهای رایج در بازار است و بسیاری از معامله‌ گران علاقه خاصی به این الگو دارند.

نمودار زیر یک رنج اریب نزولی را نشان می دهد. این نوع رنج از خطوط روند صعودی و نزولی تشکیل می شود که شیب آن تقریبا کم است و به شما برای شناسایی نقطه بریک اوت احتمالی کمک می کند.

نکات 

• در رنج های اریب، بریک اوت ‌ها اغلب در جهت مخالف روند رخ می دهند. این موضوع به معامله‌ گران کمک می کند تا بتوانند بریک اوت ها را پیش بینی کنند و در دام فالس بریک اوت ها گرفتار نشوند.
• اگر چه بریک اوت در این نوع رنج اغلب بسیار سریع اتفاق می افتد اما برخی از بریک اوت ها بسته به تایم فریم ناحیه رنج ممکن است ماه ها یا حتی سال ها به طول بیانجامند. همین امر پیش بینی زمان بریک اوت را برای معامله گران بسیار سخت می کند.

الگوهای رنج ادامه دهنده رنج تریدینگ (Continuation Range)

الگوی رنج ادامه‌ دهنده معمولا در درون یک روند ظاهر می شود. از جمله این الگوها می توان به الگوهای مثلث (Triangle)، کنج یا مثلث جمع شونده (Wedge)، الگوی پرچم (Flag)؛ و پرچم سه گوش (Pennants) اشاره کرد.

این نوع رنج ها عموما به شکل اصلاحی و در خلاف جهت روند غالب ایجاد می شوند. نمودار زیر یک الگوی مثلث را نشان می دهد که در روند فعلی بازار شکل گرفته است و منجر به تشکیل یک دوره روند ساید در دامنه کوچک قیمتی شده است.

نکات 

• رنج ادامه دهنده را بسته به افق زمانی تان می توانید به روش های مختلفی معامله کنید. شما هم می توانید محدوده رنج قیمت را معامله کنید و هم می توانید منتظر بریک‌ اوت بمانید. رنج های صعودی، نزولی و ادامه دهنده در تمام تایم فریم ها رخ می دهند.
• رنج ادامه دهنده اغلب در میان روندها یا الگوها رخ می دهد و چون معمولا منجر به بریک‌ اوت می شود، این موضوع رضایت معامله گرانی که قصد دارند سریع معامله ای را باز کرده و از آن کسب سود کنند را به همراه دارد.
• ارزیابی این نوع معاملات و در نظر گرفتن تمامی جوانب آن پیچیدگی های خاص خود را دارد. به همین دلیل شناسایی این الگوها برای معامله گران تازه کار ممکن است کمی دشوار باشد.

رنج های نا منظم (Irregular Range)

همه رنج ها الزاما الگوی مشخصی ندارند. یک رنج نا منظم معمولا در حوالی یک پیوت (Pivot)، حمایت یا مقاومت تشکیل می شود. به نمودار زیر توجه کنید، می بینید چگونه یک رنج اریب درون یک رنج مستطیل شکل بزرگتر قرار گرفته و خطوط جدیدی از حمایت و مقاومت را ایجاد کرده است.

نکات 

• رنج های نا منظم می توانند یک فرصت عالی معاملاتی برای معامله گرانی که قادر به شناسایی خطوط مقاومت و حمایت که این رنج ها را تشکیل می دهند، مهیا می کنند.
• پیچیدگی رنج های نا مظم اغلب باعث می شود معامله گران نیاز داشته باشند از ابزارهای تحلیل اضافی برای شناسایی این رنج ها و بریک‌ اوت های احتمالی استفاده کنند.

استفاده از حد ضرر (SL) در نواحی رنج

معامله گری بر اساس نواحی رنج ریسک های زیادی را به همراه دارد. هنگامی که بازار در یک رنج به خصوص نوسان می کند، بازار تمایل به جذب معامله گران بیشتری دارد. همین امر منجر به افزایش نوسانات در حول و حوش نواحی حمایتی و مقاومتی می شود. حتی ممکن است قیمت از این نواحی فالس بریک اوت کرده و معامله گران را اسیر استاپ هانتیگ (Stop Hunting) کند.

از این رو استفاده از مدیریت ریسک در معامله گری بر اساس نواحی رنج از اهمیتی دو چندانی برخوردار است. معامله گر باید از قانون ۱ درصد پیروی کرده (معامله با حجم ۱ درصد سرمایه) و همیشه حد ضرر برای معامله قرار دهد. مهم است که عرض دامنه نوسان را برای تعیین حد ضرر در نظر داشته باشید. اگر محدوده رنج خیلی کوچک باشد، ممکن است نسبت ریسک به ریوارد منطقی رعایت نشود.

اندیکاتورها در رنج تریدینگ (Useful Indicators to Identify Non Trending Range Market)

معتبرترین ابزاری که یک معامله گر رنج می تواند از آن استفاده کند، خطوط حمایت و مقاومت هستند. اما برای تعیین این خطوط می توانید از اندیکاتورهای تکنیکال نیز استفاده کنید. به عنوان مثال اندیکاتور شاخص مقاومت نسبی (RSI) می تواند برای تعیین شرایط اشباع خرید یا اشباع فروش مورد استفاده قرار بگیرد.

اگر معامله‌ گر بخواهد که با بریک اوت وارد معامله شود، می تواند از اندیکاتورها استفاده کند تا بتواند بهتر تشخیص دهد بریک اوت معتبر بوده یا خیر. افزایش حجم معاملات در زمان بریک اوت صعودی یا نزولی، می تواند یکی از راه های تشخیص باشد.

اندیکاتور ADX

اندیکاتور ADX یا به عبارتی دیگر، شاخص میانگین حرکت جهت دار (The Average Directional Movement Index)، یک اندیکاتور مورد استفاده در تحلیل تکنیکال است که در تشخیص بازار رنج مورد استفاده قرار می گیرد.

این اندیکاتور از یک خط تشکیل شده است که بین ۰ تا ۷۵ واحد در نوسان است. اگر این خط به زیر عدد ۲۵ نزول کند، نشان دهنده یک بازار رنج است و زمانی که این خط به بالای ۲۵ افزایش پیدا کند، قیمت احتمالا وارد فاز روند نزولی یا صعودی می شود. معامله باید زمانی انجام شود که خط اندیکاتور ADX به بالای ۲۵ حرکت کرده و در عین حال با افزایش حجم معاملاتی همراه باشد.

نمودار بالا، جفت ارز USD/CHF را در تایم فریم روزانه از فوریه تا ژوئیه ۲۰۱۰ نمایش می دهد. با توجه به نمودار فوق، متوجه می شویم زمانی که بازار در حالت رنج بین دو محدوده که با خطوط سیاه نمایش داده شده است، قرار دارد، اندیکاتور ADX زیر عدد ۲۵ بوده و حجم معاملات بسیار پایین است.

زمانی که خط اندیکاتور به بالای ۲۵ حرکت می‌کند (با دایره قرمز رنگ نشان داده شده است)، می توان وارد معامله خرید شد. لازم به ذکر است که علاوه بر تایید اندیکاتور ADX، حجم معاملات نیز در حال افزایش است. باید توجه داشت که دستور حد ضرر باید در میانه محدوده قرار گرفته و هدف/ تارگت اول به اندازه محدوده، بالاتر از خط مشکی فوقانی باشد و هدف/ تارگت دوم با استفاده از یک خط روند صعودی به صورت دستی مشخص شود.

اندیکاتور باندهای بولینگر (Bollinger Bands)

یک اندیکاتور مورد استفاده دیگر در تشخیص بازار رنج، اندیکاتور باند بولینگر (Bollinger Bands) است. اندیکاتور باند بولینگر یک اندیکاتور مبتنی بر نوسان است و از دو باند تشکیل شده است که از بالا و پایین قیمت عبور کرده و یک کانال ایجاد می کنند، همچنین یک میانگین متحرک ساده ۲۰ دوره ای در وسط آن قرار دارد.

وقتی دو باند اندیکاتور بسیار نزدیک به یکدیگر هستند، نوسانات کم بوده و بازار آرام است. وقتی این دو باند شروع به گسترش و گرفتن فاصله از یکدیگر می کنند، نوسانات زیاد می شود و بازار در حال حرکت است. بنابراین، اندیکاتور باند بولینگر در شناسایی محدوده ها و روندها مفید است.

نمودار بالا، جفت ارز USD/CAD را در تایم فریم ۴ ساعته از ۲۰ نوامبر تا ۲۳ دسامبر ۲۰۱۵ نمایش می دهد. خطوط آبی رنگ روی نمودار، اندیکاتور باند بولینگر است.

زمانی که باندها بسیار به یکدیگر نزدیک هستند، نشان دهنده حجم پایین معاملات و یک بازار رنج است و در مقابل، با افزایش حجم معاملات و فاصله گرفتن باندها از یکدیگر، روند نمایان می شود. همانطور که در نمودار نشان داده شده است، زمانی که باندها از یکدیگر فاصله گرفته و حجم معاملاتی افزایش می یابد، می توان وارد معامله شد و حد ضرر معامله باید زیر آخرین سوئینگ قرار بگیرد. همچنین معامله می تواند تا زمانی که باند تحتانی اندیکاتور شکسته نشده است، باز باقی می ماند.

در انتها

• بازار رنج به بازاری می گویند که قیمت در بین دو محدوده حمایتی و مقاومتی در حال نوسان است و معمولا با حجم پایین همراه است و روند مشخصی چه صعودی و چه نزولی در بازار وجود ندارد.
• دو سوم مواقع، بازار روند خاصی نداشته و در حالت رنج قرار دارد و تنها یک سوم از مواقع بازار دارای روند مشخصی است.
• مزایای معامله گری در بازار رنج شامل مشخص بودن دقیق سطوح برای معالمه در جهت خلاف و ورود به ابتدا یک روند پس از شکست محدوده رنج است.
• معایب معامله گری در بازار رنج شامل نبود روند مشخص و کم بودن حجم معاملات است که سنجش جهت بازار را دشوار می کند.
• دو روش پرایس اکشن برای معامله در بازار رنج شامل شکست محدوده رنج و معامله درون نوسانات است.
• دو اندیکاتور مورد استفاده برای شناخت بازار رنج شامل اندیکاتور ADX و باند بولینگر است.