اکوسیستم کازماس (Cosmos) مجموعه ای از بلاکچین هاست که کازماس هاب (Cosmos Hub)، نخستین و تاکنون مهم ترین شبکه این مجموعه است، ارز بومی این شبکه اتم (ATOM) نام دارد. برای شناخت توسعه این بلاکچین شاید بد نباشد که از شعار این بلاکچین آغاز کرد: “اینترنت بلاکچین ها”.

این شبکه از ابتدا با هدف برطرف کردن معضل دیگر شبکه ها پا به میدان گذاشت. با توجه به اینکه در زمان ایده‌ پردازی اولیه این شبکه، راهکار های عمودی افزایش مقیاس پذیری (همچون شبکه لایتنینگ و رول آپ ها) چندان در حل این معضل موفق نبودند و مشکلات دیگری همچون مصرف انرژی بالا، مکانیزم‌ های حاکمیتی ناکارآمد و عملکرد ضعیف (حداقل با معیار نرخ تراکنش بر ثانیه) در شبکه های آن زمان موجود بود، کازماس با معماری تازه ای پا به میدان گذاشت.

 زنجیره اصلی این اکوسیستم به نام کازماس هاب (Cosmos Hub) به عنوان یک دفتر کل مرکزی برای بلاکچین های سازگار به نام زون ها (Zones) عمل می کند. هر زون قابلیت سفارشی سازی بالایی دارد که امکان طراحی رمز ارز شخصی به همراه تنظیمات اعتبارسنجی بلاک و دیگر ویژگی ها را برای توسعه دهندگان فراهم کرده است.

این زون ها با استفاده از کازماس اس دی کی (Cosmos SDK) که فراهم کننده ابزارهای اولیه برای توسعه یک بلاکچین روی این شبکه است، ساخته می شوند. لایه اجماع پیش فرض کازماس اس دی کی به نام تندرمینت کر (Tendermint Core) نیز مکانیزم اجماع اعتبارسنجی محوری را فراهم می کند که در تمام بلاکچین های کازماس قابل استفاده است. البته هر زون به تنهایی قابلیت تعیین نحوه انتخاب ولیدیتورها را دارد.

شبکه اصلی کازماس هاب ۱۰۰ اعتبارسنج را از مجموعه نودهای استیک کننده برتر کوین اتم (ATOM) انتخاب می کند. قدرت رای دهی نیز بر اساس تعداد توکن های ATOM استیک شده به هر ولیدیتور داده می شود. سپس یک اعتبارسنج رهبر بلاک های جدید را از طرف دیگر افرادی که به وی رای داده اند، پردازش می کند. بلاک های موفق نیز پاداشی را برای ولیدیتور و افراد استیک کننده اتم که به وی رای داده بودند، به همراه دارند.

Tendermint جایگزینی برای PBFT یعنی Practical Byzantine Fault Tolerance است. سیستم BFT نوعی سیستم است که در شرایط مشابه مساله ژنرال های بیزانس، می تواند تا حداکثر یک سوم نود متخاصم را تحمل کند و تاب آورد.

تندرمینت نرم افزاری برای باز تولید یک وضعیت صحیح (State) بر روی تعداد زیادی دستگاه به شکل امن و پیوسته است؛ بدین ترتیب که هر دستگاه سالم (صادق و متصل به شبکه) یک تراکنش را می بیند و به یک وضعیت پس از محاسبه می رسد. همچنین همان طور که گفته شد، حتی اگر یک سوم دستگاه ها به هر دلیلی پاسخگو نباشند و یا قصد حمله به شبکه را داشته باشند، این الگوریتم می تواند به شکل ایمن به فعالیت خود ادامه دهد.

به زبان ساده، BFT یعنی تایید تراکنش های جدید همچنان می توانند در حضور افراد خراب کار نیز انجام شوند.

چرا تندرمینت مهم است؟

تندرمینت (BFT) به خاطر ویژگی های زیر محبوبیت یافته است.

• مناسب برای بلاک چین‌های عمومی و خصوصی

 تندرمینت تنها با لایه های نتورکینگ و اجماع بلاکچین کازماس کار می کند. این پروتکل نحوه توافق اعتبارسنج ها روی تراکنش ها و به اشتراک گذاری اطلاعات را مشخص می کند، اما توسعه دهندگان همچنان امکان شخصی سازی لایه اپلیکیشن را دارند. هر زون نیز می تواند نحوه انتخاب ولیدیتورها و عمومی یا خصوصی بودن بلاکچین را مشخص کند.

• عملکرد بالا

 تندرمینت دارای بلاک تایم حدودا ۱ ثانیه ای است و همچنین می تواند هزاران تراکنش را در ثانیه پردازش کند.

• فاینالیتی فوری تراکنش ها

 تا زمانی که اکثریت اعتبارسنج های شبکه صادقانه رفتار کنند، تراکنش ها به محض ساخت بلاک تایید می شوند. در مقایسه با بلاکچین هایی مانند اتریوم (Ethereum) و بیت کوین (Bitcoin)، کاربران کازماس می توانند با تایید‌های کمتری به پذیرش مطمئن تراکنش ها بپردازند.

• امنیت

 در صورت فورک شدن بلاکچین و ایجاد ۲ تاریخچه تراکنش مجزا، به راحتی می توان علت آن را مشخص کرد.

بلاکچین های مستقل اکوسیستم کازماس (به عنوان مثال Osmosis و EVMOS) معمولا به کمک کیت توسعه نرم افزار کازماس (Cosmos SDK) توسعه می یابند و نوشته می شوند. این کیت به شکل ماژولار طراحی شده است و انعطاف پذیری زیادی دارد. می توان این کیت را نوعی میان‌ افزار دانست.

Cosmos SDK به شکل به خصوص برای طراحی Appchain‌ ها (بلاکچین هایی که تنها از یک (DApps) تشکیل شده اند و به شکل اختصاصی عمل می کنند؛ برای مثال دکس ازموسیس) مناسب و ایده‌ آل است با این وجود به کمک ابزارها و ماژول های ترکیب پذیری همچون CosWasm، Ethermint و Agorig Swingset می توان به ترتیب با زبان های راست، سالیدیتی و جاوا اسکریپت برنامه های مختلف نوشت.

ساخت بلاکچین با استفاده از پلاگین ها بسیار سلیقه محور است، بنابراین شما می توانید ویژگی ها و قابلیت های جدیدی را طراحی نمایید. هر دوی بلاکچین های اثبات سهام (PoS) و اثبات اعتبار مجوزدار (PoA) را می توان با کازماس ای دی کی ساخت. بایننس اسمارت چین (BSC) یکی از جمله نمونه هایی است که با استفاده از این ابزار ساخته شده است.

پروتکل ارتباط بین بلاکچینی IBC پروتکلی متن‌ باز (Open Source) است که به شبکه ها اجازه می دهد تا به شکل بی نیاز از اعتماد با یکدیگر ارتباط برقرار کنند و پیام و دارایی منتقل کنند. برای مثال شبکه و صرافی غیر متمرکز ازموسیس به کمک همین ابزار، می تواند با دیگر شبکه های اکوسیستم کازماس (Cosmos) ارتباط برقرار کند و دارایی ها را انتقال دهد. پروتکل IBC در ماه مارس ۲۰۲۱ راه اندازی شد.

یکی از مزایای IBC به خصوص برای شبکه های کوچکتر، به مدد سوپرفلویید استیکینگ (Superfluid Staking) نمایان می شود؛ معمولا سرمایه های سرگردان، به دنبال تعقیب سود، از شبکه ای به شبکه دیگر می روند و اگر میزان خروج سرمایه از یک شبکه زیاد باشد، با توجه به الگوریتم گواه اثبات سهام، می تواند امنیت بلاکچین را به مخاطره اندازد اما به کمک IBC و سوپرفلویید استیکینگ، می توان ارز بومی یک شبکه کوچک را منتقل کرد و در عین استفاده از آن در پروتکل های دیفای و فرصت های پر سود در شبکه های دیگر، همچنان از آن برای حفظ امنیت شبکه استفاده نمود.

مزیت دیگر این پروتکل، این است که نیازی به برقراری مستقیم ارتباط بین دو شبکه نیست؛ بلکه شبکه ها با ارسال بسته هایی از اطلاعات در کانال های تعبیه شده، می توانند ارتباط برقرار کنند. این پیام ها به کمک کلاینت های سبک در طرف دیگر قابل راستی آزمایی هستند.

بلاکچین های سفارشی شبکه کازماس معروف به زون (Zone)، کاربردهای متنوعی دارند. این واژه جایگزینی برای کلمه ساید چین (Sidechain) یا همان زنجیره جانبی است که احتمالا در پروژه هایی مانند پالیگان (Polygon) به آن برخورد کرده اید. هر زون می تواند تراکنش های خود را ارزیابی، توکن ها را مینت و توسعه های شخصی خود را پیاده سازی کند. زون ها حتی با وجود چنین تفاوت هایی تا زمانی که مجوز آن صادر شده باشد، همچنان با دیگر زون های اکوسیستم کازماس قابلیت تعامل دارند.

زون ها از معماری هاب و اسپوک (Hub & Spoke) استفاده می کنند که در آن، هاب ها در نقش مسیریاب زون های مختلف ظاهر می شوند. کازماس هاب یکی از محبوب ترین آن هاست، اما هاب های دیگری هم وجود دارند. از آنجایی که این شبکه کاملا عمومی است، هر کسی می تواند یک هاب بلاکچین یا زون را بسازد. البته هاب یا زون می تواند اتصال دیگر بلاکچین ها به خود را رد کند.

یک بلاکچین با اتصال به یک هاب، توانایی برقراری ارتباط با دیگر زون های متصل به آن را نیز دارد. هاب ها همچنین می توانند به یکدیگر نیز متصل شوند. علاوه بر این، دقیقا همانند اتفاقی که برای بایننس چین در سال ۲۰۱۹ افتاد، هر کسی قادر به فورک کردن شبکه و راه اندازی نسخه شخصی خود است.

ماژول آنچینی (On Chain) برای مدیریت پیشنهادات وجود دارد. هر پیشنهاد در ابتدا فرصتی به نام دوره واریز دارد؛ در این مدت که نهایتا تا ۱۴ روز به طول خواهد انجامید. پیشنهاد دهنده یا دیگر افراد حامی، باید مجموعا ۶۴ عدد اتم (Atom) تهیه و واریز نمایند. اگر پیش از ۱۴ روز،‌ این مقدار واریز شود، این دوره به اتمام خواهد رسید،‌ در غیر این صورت اگر پس از ۱۴ روز همچنان این میزان تامین نشده باشد، مبالغ تامین شده سوزانده خواهند شد.

سپس وارد دوره رای گیری می  شویم که هم اکنون ۱۴ روز تعریف شده است. شرکت‌ کنندگان می توانند چهار گزینه Abstain (به معنی اینکه رای دهنده نسبت به مفاد پیشنهاد بی تفاوت است)، Yes (به معنی موافقت با پیشنهاد)، No (به معنی مخالفت) و NoWithVeto (به معنی مخالفت شدیدتر با پیشنهاد) را انتخاب کنند.

اگر بیش از یک سوم رای‌ دهندگان گزینه آخر (نه به همراه وتو) را انتخاب نمایند، وثیقه پیشنهاد دهندگان ضبط و سوزانده خواهد شد. همچنین اگر رای گیری به حد نصاب (۴۰ درصد از کل اتم های استیک شده) نرسد، باز هم وثیقه ۶۴ اتمی سوزانده خواهد شد.

در صورتی که رای گیری به حد نصاب ۴۰ درصدی برسد، بیش از ۵۰ درصد به گزینه بله رای دهند و تعداد رای دهندگان «نه به همراه وتو» کمتر از یک سوم باشد، پیشنهاد تصویب خواهد شد.

وزن رای‌ دهی به میزان استیک آدرس در انتهای دوره ۱۴ روزه رای‌ گیری وابسته است و متناسب با به کل میزان اتم های (Atom) استیک شده محاسبه می شود. به عنوان مثال به این پیشنهاد تصویب شده نگاهی بیاندازید.

طی این آپگرید، کلاینت شبکه به نسخه ۵ گایا (Gaia) بروز شد. همچنین ماژول AMM اختصاصی شبکه کازموس در گرویتی دکس (Gravity DEX) افتتاح شد. این ماژول قدم اولیه در راه تامین نقدینگی و انجام معاملات در سطح اکوسیستم بود.

در پی آپدیت شدن گایا به نسخه شش، تغییرات گسترده ای در سطح اکوسیستم کازماس انجام شد. با تغییر در ماژول فی تراکنش، امکان پرداخت فی برای حسابی دیگر مهیا شد. همچنین ماژول اعتبار بخشی نیز بروز شد؛ طی این اقدام، امکان واگذاری حق انجام تراکنش به حسابی دیگر ممکن است.

همچنین بریج گرویتی آغاز به کار کرد که امکان انتقال دارایی بین کازماس و شبکه اتریوم را فراهم کرد. همچنین مقدمات بدل کردن کازماس هاب به روتری برای باقی شبکه های اکوسیستم کازموس که مایل به استفاده از امنیت این شبکه هستند فراهم شد.

انقلابی ترین تغییر این نسخه، گام برداشتن در مسیر حساب های بین زنجیره ای (Interchain Account) بود؛ این حساب ها، تجربه کاربری را به شدت بهبود خواهند بخشید و طیف وسیعی از کارها را ممکن خواهند ساخت.

شبکه هایی که این تغییر را بپذیرند و اجرایی کنند می  توانند به عنوان شبکه میزبان و یا کنترل کننده (در حال حاضر تنها شبکه کازماس هاب) فعالیت کنند. با پیشرفت این قابلیت در بروزرسانی بعدی، کاربر می تواند به کمک شبه API هایی که شبکه های دیگر فراهم می کنند، فرامین و دستورات را به شبکه های دیگر بفرستد و علاوه بر انتقال دارایی، برای مثال دستور استیک کردن همزمان آن را هم صادر کند.

تکمیل Interchain Accounts تنها بخشی از این آپدیت پر و پیمان است. لیکویید استیکنگ و فراهم کردن انتقال پاداش و حق رای، از دیگر مواردی است که بهبود خواهد یافت. تغییراتی در ماژول حاکمیتی صورت خواهد گرفت و از سوی دیگر فرایند مرتبط با فی شبکه دستخوش تغییر خواهد شد.

مهم ترین تغییر این به روز رسانی، حرکت به سوی اعتبارسنجی بین زنجیره ای یا امنیت اشتراکی است. در مدلی که فعلا در نظر گرفته شده است، زیر مجموعه ای از ولیدیتور های شبکه کازماس هاب، امنیت شبکه دوم را هم تامین خواهند کرد و در ازای آن، شبکه دوم، ارز  اتم/ ATOM پرداخت خواهد کرد. این به شبکه های کوچک و جدید اجازه خواهد داد تا به جای فکر کردن درباره امنیت شبکه، از امنیت شبکه ای بسیار بزرگتر با هزینه اندک بهره مند شوند.

در طی این بروزرسانی، ولیدیتور ها می توانند انتخاب کنند که می خواهند امنیت شبکه های دیگر را هم تامین کنند یا خیر. علاوه بر آن، SDK نیز دستخوش تغییرات فنی خواهد شد و شاهد افزایش بهره وری به کمک درخت مرکل اسپارس (SMT) خواهیم بود.

 جی کوان رییس بنیاد اینترچین و ‌هم بنیان گذار تندرمینت است. او قبلا مجموعه I done this را بنیان گذاری کرده بود که یک اپلیکیشن افزایش بهره وری برای تیم هاست. او همچنین مشارکت های گسترده ای با پروژه های متعددی مانند Scramble.io، Flywheel networks و Yelp داشته است. او دانش‌ آموخته دانشگاه کورنل است.

 ایتن بوکمن پیش تر مدیر ارشد فناوری و یکی از بنیان گذاران تندرمینت بوده است. او هم ‌اکنون نایب رییس بنیاد اینترچین است. او دارای مدرک کارشناسی ارشد از دانشگاه Guelph می باشد و هم‌ اکنون مدیر ارشد اجرایی در شرکت Informal Systems است. اولین کار او در بلاکچین با Eris Industries بود و به سال ۲۰۱۴ برمی گردد.

همه چیز از سال ۲۰۱۴ آغاز شد. جی کوان نخستین فردی بود که تاب آوری در برابر خطای بیزانس را به حوزه بلاکچین های PoS آورد و سپس شرکت All in Bits را بنیان نهاد.

در سال ۲۰۱۵ ایتن بوکمن به کوان پیوست و کار توسعه Tendermint BFT را پی گرفتند. در این سال با همکاری شرکت Monax، نسخه اولیه سازگار با EVM تندرمینت با نام اترمینت ۱ ارائه شد.

این دو در سال ۲۰۱۶ وایت پیپر اولیه کازماس / Cosmos را منتشر کردند. ایده کازماس به عنوان ایده‌ای نوآورانه در هفته بلاکچین شانگهای شناخته شد. بنیاد اینترچین نیز در این سال شکل گرفت. این بنیاد با شرکت تندرمینت قرارداد امضا کرد.

در سال ۲۰۱۷ و تنها در عرض سی دقیقه، ICF موفق به جذب سرمایه ۱۶.۸ میلیون دلاری شد. اولین نسخه Cosmos SDK نیز در این سال توسعه یافت.

اعتبارسنج های کازماس بیش از ۲۰ تست نت (Testnet) عمومی را راه اندازی کردند. ایده IBC به عنوان پروتکلی ارتباطی بیش از پیش شکل گرفت و کار بر روی مشخصات فنی آن آغاز شد. کازماس تست نتی به نام Game of Stakes برای آزمودن شبکه در شرایط سخت راه اندازی کرد.

SDK کازماس توجهات را به خود جلب کرد و بایننس از این کیت برای ساخت بایننس چین (BSC) استفاده کرد. در نهایت در ۱۳ مارس ۲۰۱۹، شبکه کازماس هاب شروع به فعالیت کرد.

شبکه کازماس به شیوه اثبات سهام (PoS) به اجماع می رسد؛ هر کاربر شبکه کازماس هاب این انتخاب را دارد تا یا به لیست اعتبارسنج های فعال شبکه بپیوندد یا اتم های خود را به شکل نیابتی به آن ها بسپرد یا به اصطلاح استیک کند. هر اعتبارسنج، در فرایند ساخت و اعتبار سنجی بلوک ها شرکت می کند و به واسطه این مشارکت، سهمی از تورم شبکه (توکن های اتم جدید و هزینه تراکنش) می برد. این ولیدیتورها با اخذ درصدی به عنوان کمیسیون برای پوشش هزینه ها و منفعت شخصی، باقی پاداش را بین کاربرانی که اتم های خود را به آن ها سپرده اند توزیع می کنند.

توجه داشته باشید که پس از استیک کردن، اگر قصد Undelegate و خارج کردن ATOM های خود را داشته باشید، باید مدت ۲۱ روز صبر کنید تا آزاد (Unbond) شود. در طی این مدت، پاداشی به سرمایه شما تعلق نخواهد گرفت. استیکینگ اتم را می توانید به راحتی از طریق والت های مختلف انجام دهید.

اکوسیستم Cosmos برای پیاده سازی طرح های جدید و اساسی خود، وایت پیپر اتم ۲ را در اواخر سال ۲۰۲۲ ارائه کرد. هرچند پروپوزال مربوط به ATOM 2 در نوامبر ۲۰۲۲ رد شد، اما توسعه دهندگان آن وعده دادند که طرح جایگزین را در سه ماهه ابتدایی سال ۲۰۲۳ آماده کنند.

طرح اتم ۲ شامل پیشنهادهایی برای مدل جدیدی از توزیع ارز دیجیتال اتم و اصلاحاتی در زمینه امنیتی بین زنجیره ای می شود. در مدل جدید، سیستم حاکمیتی جدیدی برای کازماس هاب معرفی شده است که به دارندگان ارز دیجیتال بومی این اکوسیستم این امکان را می دهد که با واگذاری ATOM خود به اعتبارسنج هایی که در زنجیره های دیگر فعال اند، به ارتقای امنیت کل شبکه کمک کنند. این افراد که استیک کنندگان اتم هستند، در ازای این کار خود پاداش دریافت می کنند. بسیاری از کارشناسان معتقدند که طرح اتم ۲ می تواند نقطه عطفی برای عملکرد کازماس در سال ۲۰۲۳ باشد.

همایش Cosmosverse که ایونت سالانه اکوسیستم کازماس است، در سپتامبر ۲۰۲۲ شاهد اطلاعیه های بسیار مهمی بود. از جمله این اطلاعیه ها می توان به رونمایی از نسخه دوم اتم (ATOM 2)، نقش مش نتورک (Mesh Network) در تامین امنیت، اضافه شدن دانش صفر به شبکه جونو (Juno) و به روز رسانی نقشه راه حاکمیت در پلتفرم نیوترون (Neutron) پلتفرمی برای پیاده سازی قرارداد هوشمند در شبکه کازماس اشاره کرد.

مش نتورک که به آن مدل امنیتی مش نیز می گویند، قرار است جایگزین مدل Interchain Security شود. در این مدل هرکدام از زنجیره ها هم امنیت دیگر زنجیره ها را تامین می کند و هم خودش از امنیتی که دیگر زنجیره ها ایجاد کرده اند، استفاده می کند.

یکی از اتفاق های حائز اهمیت برای اکوسیستم کازماس در سال ۲۰۲۲، راه اندازی پلتفرم های لیکویید استیکینگ بومی (Native Liquid Staking) در آن بود. استراید (Stride) از اولین پروتکل های لیکویید استیکینگ روی Cosmos است که به کاربران اجازه لیکویید استیکینگ اتم، جونو، استارز و OSMO را می دهد.

یکی از اتفاق های مهمی که در سال گذشته برای کازماس رخ داد، فعالیت های توسعه دهندگان برای برقرای ارتباط میان بلاکچین های مبتنی بر IBC با بلاکچین های غیر IBC بود.

پیشنهادهای مختلفی در سال ۲۰۲۲ مطرح شد؛ به طور مثال ایده امور مالی ترکیب پذیر (Composable Finance) یکی از آن ها بود که با طراحی و ایجاد زیرساخت های لازم به دنبال ارتباط میان کازماس (Cosmos) و پولکادات (Polkadot) بود.

علاوه بر این می توان به فعالیت موسسه الکترون لبز (Electron Labs) برای ایجاد زیرساخت لازم با استفاده از zkSnarks در راستای برقراری ارتباط با ماشین مجازی اتریوم (EVM) با محوریت اتریوم (Ethereum) و نیر (NEAR)، تحقیقات پلیمر لبز (Polymer Labs) برای ساخت یک زنجیره مصرف کننده (Consumer Chain) که با استفاده از zk-IBC میان زنجیره های مبتنی بر IBC و زنجیره های غیر IBC ارتباط برقرار کند و پروتکل بابیلون (Babylon) با هدف پیاده سازی امنیت بیت کوین در زنجیره های کازماس از طریق فرایند چک پوینت اشاره کرد.

بعد از اتفاقی که برای شبکه ترا (LUNA) رخ داد، سرویس ها و پلتفرم های متعددی تصمیم به انتقال روی بلاکچین های دیگر گرفتند. یکی از مقاصد این پروژه ها، شبکه کازماس بود. از جمله مهمترین نقل و انتقالات، مستقر شدن پلتفرم dYdX روی بلاکچین کازموس بود. پلتفرم dYdX به خاطر سرویس هایی که به کاربران ارائه می دهد، از محبوبیت بالایی برخوردار است.

نه تنها سرویس های مالی تصمیم گرفته اند پس از ترا به کازماس مهاجرت کنند، بلکه موسسات و شرکت های تحقیقاتی نیز Cosmos را به عنوان مقصد خود بیان می کنند. یکی از این شرکت ها دلفی دیجیتال است. دلفی دیجیتال اعلام کرد پس از اتفاقی که برای ترا رخ داد، با بررسی های متعدد شبکه کازماس را نسبت به سایر بلاکچین ها برای فعالیت خود مناسب تر دیده است و فعالیتش را روی این شبکه متمرکز خواهد کرد.

گمانه زنی هایی مبنی بر این وجود دارد که پروتکل سینتروپی (Syntropy) تصمیم گرفته است، برای تشکیل یک اینترنت غیر متمرکز از شبکه پولکادات به Cosmos منتقل شود. سینتروپی دلیل این تصمیم خود را چارچوب های ارائه شده توسط کازماس عنوان کرده است و آن ها رابرای توسعه وب ۳ خود بهتر می داند. پروژه سینتروپی به دنبال راه حلی برای برقراری امنیت، حریم خصوصی و حاکمیت در فضای اینترنت است.

در سال گذشته تعداد زون (Zone) یا مناطق فعال کازماس از ۴۴ نقطه فعال در سه ماهه اول سال ۲۰۲۲ به ۵۳ منطقه در پایان سال افزایش یافت. افزایش زنجیره های جدید در بازه زمانی تابستان تا زمستان ۲۰۲۲ در مقایسه با پاییز و زمستان سال ۲۰۲۱ و بهار ۲۰۲۲، رشد آرامی داشته اند.

ارزش نقل و انتقالات میان زنجیره ای که با استفاده از IBC‌ انجام شده است، حدود ۳۰ میلیارد دلار بود. این مقدار در سه ماهه سوم و چهارم افت چشم گیری داشت که برخی از تحلیلگران علت آن را رکود اقتصادی و بی اعتمادی به فضای غیر متمرکز (به دلیل سقوط ترا) می دانند. البته به صورت ماهانه، در ماه نوامبر شاهد افزایش چشم گیر ارزش انتقالات هستیم که به احتمال زیاد کاربران به خاطر ورشکستگی FTX به روش های غیر متمرکز روی آوردند.

اگر بخواهیم وضعیت اکوسیستم کازماس را در مقابل وضعیت کل بازار مقایسه کنیم، می توانیم سهم آن را ۰.۷ تا ۱ درصد از کل بازار درنظر بگیریم. در یک نگاه عمیق تر، در بازه زمانی تابستان و پاییز ۲۰۲۲ ارزش بازار کازماس هاب سهم زیادی از ارزش کل این اکوسیستم را به خود اختصاص داده است. این آمار می تواند یک حقیقتی را به ما بیان کند. هر چند کازموس رشد قابل توجهی از نظر سهولت ساخت بلاکچن های ویژه برنامه داشت، اما شاهد پذیرش آن ها نبودیم و بیشتر بار مسئولیت بر گردن کازموس هاب است.

در اکانت رددیت کازموس آمده است، طبق گزارش Cryptometheus این اکوسیستم سال ۲۰۲۲ را از نظر توسعه و فعالیت توسعه دهندگان در رتبه ۳۰ به پایان رسانده است. توسعه دهندگان کازموس حدود شش هزار کامیت (ادیت یا تغییر در کدها) در ۸۹ بخش در سال ۲۰۲۲ انجام دادند.

• ۱۸ بهمن ۱۴۰۰

Astar Network در صدد این است تا به قطب قراردادهای هوشمند چند زنجیره ای و چند VM (ماشین مجازی) در پولکادات تبدیل شود که چندین بلاکچین لایه اول را به یکدیگر متصل کند. به لطف عملکرد چشمگیر شبکه اکتوپوس، کل اکوسیستم کازماس از طریق شبکه استار به پولکادات متصل خواهد شد.

تیم توسعه دهنده اکتوپوس به عنوان یک دستاورد فنی مهم، در حال ایجاد پل پرکاربردتری بر بستر شبکه ا‌ستار است که به تمام بلاکچین های مبتنی بر SDK کازمس امکان می دهد تا با استار تعامل برقرار کنند و از طریق استار به اکوسیتسم پولکادات متصل شوند.

پس از ارائه پل بین کازمس و استار در سه ماهه اول ۲۰۲۲، تمام بلاکچین های حاضر در اکوسیستم کازمس نظیر زنجیره Crypto.com، اوسموسیس (Osmosis)، شبکه اوسیس (Oasis Network)، پروتکل اینجکتیو (Injective Protocol) و غیره می توانند از طریق شبکه استار با پولکادات تعامل برقرار کنند.

• ۱۹ شهریور ۱۴۰۱

دلفی لبز تیمی متشکل از ۵۰ کارشناس ارز دیجیتال است که بر تحقیق و توسعه وب ۳.۰ (WEB3.0) متمرکز است. این شرکت پیش از این بر روی تحقیق و توسعه پروتکل ها در شبکه ترا فعالیت می کرد اما پس از فروپاشی این پروژه در ماه مه (اردیبهشت)، به بررسی سایر اکوسیستم ها روی آورد.

دلفی دیجیتال، یک شرکت تحقیقاتی و سرمایه گذاری مستقل است. این شرکت در سال ۲۰۱۸ تاسیس شد و بازار رمزارزها را تجزیه و تحلیل می کند. این شرکت در سال ۲۰۲۱ نیز زیرشاخه خود با نام دلفی لبز را راه اندازی کرد.

به گفته دلفی لبز، کازماس اکوسیستمی از بلاکچین های تعامل پذیر است و به همین خاطر، بهترین اکوسیستم برای فرآیندهای توسعه و تحقیق این شرکت به شمار می رود. علاوه بر این، این شرکت به توانایی شبکه Cosmos در بهره مندی از فناوری میان زنجیره ای (Cross-chain) و تعامل با زنجیره های مختلف اشاره و آن ها را نقاط قوت این اکوسیستم توصیف کرد.

• ۲۲ اسفند ۱۴۰۱

انجمن کازماس با ۹۹.۹۹٪ رای موافق پیشنهاد اضافه شدن ویژگی امنیت تکثیر شده (Replicated Security) به این شبکه بلاکچینی را تصویب کرد. این ویژگی همزمان با بروزرسانی v9-Lamba در تاریخ ۱۵ مارس (۲۴ اسفند) فعال شد.

امنیت تکثیرشده اولین نسخه از قابلیت امنیت بین زنجیره ای (Interchain Security) کازموس است که برای بلاکچین های موجود در اکوسیستم این شبکه امکان به اشتراک گذاری منابع اعتبارسنجی برای بهبود امنیت کلی را فراهم می کند. با این ویژگی، امنیت کلی تمامی زنجیره ها در اکوسیستم کازماس تامین شده و پروژه ها دیگر دغدغه آن را نخواهند داشت.

تنها پروتکل های تایید شده توسط جامعه حاکمیتی کازماس تحت عنوان “زنجیره های مصرف کننده” از این ویژگی استفاده خواهند کرد. در حال حاضر، ۸ پروژه جمله Neutron، PolymerDAO، Duality، Stride، Simply Staking، FairBlock و Comdex کاندیداهای استفاده از ویژگی امنیت تکثیر شده هستند.

قابلیت امنیت تکثیرشده تا ۲۵٪ از کارمزدهای اخذ شده در زنجیره های مصرف کننده را بین سپرده گذاران کازماس هاب توزیع خواهد کرد.

• ۸ فروردین ۱۴۰۲

صرافی dYdX در حال حاضر بر روی شبکه StarkEx، راهکار لایه ۲ مبتنی بر شبکه اتریوم که توسط شرکت StarkWare ساخته شده است قرار دارد و قرار است طی برنامه ای ۵ مرحله ای به بلاکچین اختصاصی خود در اکوسیستم کازماس منتقل شود.

در مرحله دوم این برنامه، dydx شبکه آزمایشی خصوصی را راه اندازی کرد تا توسعه دهندگان بتوانند تمامی عملکردهای اساسی این صرافی غیرمتمرکز را بررسی کنند.

در مرحله سوم قرار است برخی از اشخاص ثالثی که قصد دارند در نهایت به عنوان ولیدیتور در این شبکه فعالیت کنند، تست نت را آزمایش کنند. در دو مرحله نهایی نیز dydx شبکه آزمایشی عمومی خود را در ماه جولای (تیر) راه اندازی خواهد کرد.

این صرافی غیرمتمرکز قصد دارد شبکه بلاکچینی جدید، از طریق پروتکل ارتباط بین بلاکچینی (IBC) کازماس، با سایر شبکه های این اکوسیستم تعامل داشته باشد.

• ۲۳ اردیبهشت ۱۴۰۲

نوترون به عنوان اولین زنجیره اکوسیستم کازماس که از امنیت اشتراکی بهره می برد، راه اندازی شد.

نوترون به عنوان بستری برای صدور قراردادهای هوشمند با استفاده از CosmWasm (یک محیط محاسباتی در اکوسیستم کازموس) عمل می کند. هدف نوترون ارائه اپلیکیشن های قرارداد هوشمند بین زنجیره ای برای اکوسیستم Cosmos است.

آوریل دوتیل (Avril Dutheil) مدیر کل شرکت نوترون گفت:

“با هماهنگ سازی دقیق زنجیره نوترون با Cosmos Hub و بهره مندی از امنیت بالای آن، ما توانسته ایم بر حل محدودیت های بین زنجیره ای (Cross-Chain) که اپلیکیشن های قراردادهای هوشمند در کازماس (Cosmos) با آن مواجه بودند تمرکز کنیم.”

تیم نوترون گفت که امنیت اشتراکی (replicated security) ارزش بیشتری برای اکوسیستم Cosmos Hub به ارمغان می آورد و امکان توسعه کاربردهای پیچیده و متنوع را برای رمزارز ATOM، توکن اصلی شبکه کازماس، فراهم می کند.

• ۶ آذر ۱۴۰۲

به دنبال تصویب پروپوزال شماره ۸۴۸ که حداکثر نرخ تورم رمز ارز اتم را برابر با ۱۰٪ تعیین  می کند، جی کوان (Jae Kwon)، یکی از بنیان گذاران کازماس اعلام کرد قصد دارد یک هارد فورک در این شبکه راه اندازی کرده و توکن جدیدی عرضه کند. پروپوزال بحث برانگیز کاهش نرخ تورم از ۱۴٪ به ۱۰٪، روز گذشته با حمایت ۴۱.۱٪ از اعضای جامعه کازماس هاب به تصویب رسید.

به دنبال این فورک، شبکه جدیدی با نام اتم وان (AtomOne) ایجاد خواهد شد که توکنی با نام ATOM1 خواهد داشت. بر اساس فایلی که کوان در گیت هاب به اشتراک گذاشته، به افرادی که به پروپوزال ۸۴۸ رای منفی داده اند، توکن ATOM1 اعطا می شود و موافقان با این پروپوزال در این ایردراپ شرکت داده نخواهند شد. بر اساس این فایل، تقریبا ۱۰٪ از توکن های این شبکه برای اهداف مختلف از قبل صادر خواهند شد. شایان ذکر است بنیاد اینترچین (Interchain) در این ایردراپ شرکت داده نمی شود.

فورک جدید از همان نرم افزار زیربنایی شبکه کازماس هاب با نام گایا (Gaia) با شناسه زنجیره «cosmoshub4» استفاده می کند و از ویژگی های کلیدی بلاکچین اصلی از جمله IBC و امنیت میان زنجیره ای بهره خواهد برد.