با ما همراه باشید

بلاکتوپیا

اگر بیت کوین بمیرد، آزادی با آن می میرد!

ثبات طولانی مدت بیت کوین و پذیرش جهانی آن نه تنها مفید است بلکه برای پیشرفت جوامع آزاد ضروری است. جامعه بیت کوین یکی از پرشورترین، آرمان گرا‌ترین و محرک ترین جوامع مردمی در اینترنت است. علاوه بر عشق به قابلیت ها و اخلاقیات خاص بیت کوین، اکثر بیت کوینرها به شدت نسبت به بیت کوین و آینده آن خوش بین هستند.

منتشر شده

در

اگر بیت کوین بمیرد، آزادی با آن می میرد!

شور و شوق این افراد البته چندان هم بی دلیل نیست. قیمت بیت کوین از سال ۲۰۱۳ تقریبا هر سال دو برابر شده است. شرکت های بزرگ این دارایی را به ترازنامه خود اضافه می کنند. جک دورسی (Jack Dorsey)، بنیانگذار توییتر (Twitter)، زندگی خود را وقف این کرده است که کشور ها بیت کوین (Bitcoin) را به عنوان پول رسمی قبول کنند. با این حال، بیت کوین در خلا حضور ندارد. تعداد زیادی از نیروهای جهانی در تلاش هستند تا پروتکل بیت کوین را از بین ببرند.

واژه “از بین رفتن” برای بیت کوین می تواند معانی متفاوتی داشته باشد اما دلیلی دارد که بیت کوین تا امروز همچنان باقی مانده است. مسائل زیادی در زندگی بشر وجود دارد که بیت کوین می تواند به آن ها پاسخ دهد و عده زیادی معتقدند که اگر بیت کوین نتواند به این مسائل پاسخ درست بدهد احتمالا هرگز فناوری بهتری نمی تواند چنین کند.

بهترین راه برای اینکه بدانیم بیت کوین چقدر برای ما مهم است، این است که ببینیم بدون آن چه چیزهایی را از دست خواهیم داد. از این منظر، پنج بحران وجود دارد که انتظار داریم جهان در آینده بدون بیت کوین با آن مواجه شود.

اگر بیت کوین بمیرد، آزادی با آن می میرد!

۱- حریم خصوصی از بین می رود.

بیت کوین یک شبکه پولی باز و خنثی است. هر کس می تواند به آن بپیوندد، یک آدرس عمومی ایجاد کرده و از آن استفاده کند. بدون هیچگونه مجوزی و به صورت کاملا رایگان. به این ترتیب، شبکه نیازی به داشتن هیچ اطلاعاتی در مورد کاربران خود ندارد. این شبکه بین شرکت کنندگان خوب و بد در شبکه تفاوتی قائل نمی شود و به صورت ساده اجرا می شود.

این مساله را با شبکه های اجتماعی و مالی قدیمی در اینترنت مقایسه کنید. از یوتیوب (YouTube) گرفته تا فیس بوک (Facebook) و توییتر (twitter)، حتی آن شبکه های اجتماعی که “دسترسی رایگان” دارند از کاربران خود می خواهند که پروفایل شخصی ایجاد کنند. موضوعی که به اشکال مختلف اطلاعات کاربر را دریافت می کند. سپس کاربر داده های با ارزشی در مورد رفتار خود را در اختیار شبکه می گذارد. رسوایی اطلاعات فیس بوک نمونه بارز این موضوع است.

شبکه های مالی بسیار بدتر هستند چرا که از نظر قانونی موظف به جمع آوری داده های خصوصی از کاربران خود تحت عنوانین مختلفی از جمله مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم هستند. این شرکت ها حساس ترین و مهم ترین اطلاعات شخصی افراد را جمع‌ آوری می کنند و آن ها را در اختیار دولت ها قرار می دهند.

نتیجه چه می شود؟ طبق یک مطالعه، کمتر از ۰.۱ درصد از کل امور مالی جنایی در واقع تحت تاثیر چنین قوانینی قرار می گیرند. در واقع هزینه اجرای این قوانین بسیار بیشتر از میزان موفقیت آن است. در همین حال کاربران شرکت هایی که خدمات مالی از آن دریافت می کنند، باید تمام اطلاعات مالی خود را در اختیار شرکت های خصوصی و حتی دولتی قرار دهند و عملا هیچگونه حریم خصوصی نخواهند داشت. البته ما قبل از آمدن بیت کوین چاره دیگری نداشتیم اما امروز یک جایگزین قابل اعتماد برای انتقال پول داریم.

این بدان معنا نیست که بیت کوین یک راه حل عالی است. همچنین بلاکچین یک دفتر کل عمومی است که تمام تراکنش های تاریخ بیت کوین در آن ثبت شده است. شما می توانید به راحتی تمام تراکنش های بیت کوین را در شبکه ردیابی کنید.

مساله ای که حتی حامیان بیت کوین مانند ادوارد اسنودن (Edward Snowden) آن را آفتی برای حفظ حریم خصوصی و حاکمیت کاربر می دانند. البته به روز رسانی هایی مانند Taproot در کنار راه‌ حل های پرداخت لایه ۲ مانند شبکه لایتنینگ (Lightning network) به سخت تر کردن ردیابی پول کمک می‌کنند.

۲- سانسور برنده می شود.

همان رسانه های اجتماعی و شبکه های مالی که حریم خصوصی کاربران را نقض می کنند، اکنون به دلیل نقض آزادی بیان و حاکمیت مالی کاربران شدیدا بدنام شده اند. کسانی که از دیدگاه های مورد حمایت رسانه های حاکمیتی حمایت نمی کنند، ممکن است از تمام پلتفرم های اجتماعی محروم شوند.

به طور مشابه، دولت ها می توانند به راحتی مواردی را که غیر قانونی یا غیر اخلاقی می دانند مسدود کرده یا پول ها را در پلتفرم های پرداخت مسدود کنند. بیت کوین این مشکل را برطرف کرده است. بیت کوین یک شبکه پرداخت همتا به همتا (Peer to Peer) است و هیچ واسطه شخص ثالثی نمی تواند مانع از رسیدن بیت کوین به مقصد شود. همچنین دولت ها نمی توانند برای جلوگیری از این انتقال کاری انجام دهند.

این موضوع فقط در کشور های در حال توسعه مطرح نیست. پلیس اتاوا در کانادا در بحبوحه تظاهرات کامیون داران، با پلتفرم محبوب GoFundMe همکاری کرد تا کمک های مالی معترضان کاروان آزادی را مسدود کند. به روشی مشابه، یک قاضی دادگاه عالی انتاریو به یک سایت جمع آوری کمک های مالی مسیحی به نام GiveSendGo دستور داد که هیچ بودجه ای برای جنبش توزیع نکند. در هر دو پلتفرم مجموعا ۱۹ میلیون دلار کمک مالی جمع شده بود که بر خلاف میل فرستندگان آن ها مسدود شدند.

بیت کوین این مشکل را برطرف می کند و بسیاری از بیت کوینر های کانادایی از قبل این مساله را می دانند. یک پلتفرم جمع‌ سپاری جدید بیت کوین به نام تالی کوین ایجاد شده است که تقریبا یک میلیون دلار برای جنبش جمع آوری کرده است.

بر خلاف سایر سایت ها، تالی کوین تنها برای اتصال میان اهدا کنندگان و دریافت کنندگان استفاده می شود و هیچ پرداخت میانی وجود ندارد. بیت کوین خودش به تنهایی می تواند انتقال وجوه را بدون هیچ واسطه ای انجام دهد. بدون تهدید توقیف یا سانسور. اینکه مردم از چه جنبش هایی حمایت می کنند یا نمی کنند مساله ای جانبی است. حفاظت از دارایی مساله اصلی است که یعنی دارایی تمام مردم جهان باید حفظ شود.

بیت کوین این مساله را به صورت رمزنگاری شده و به روشی بی مانند تضمین می کنند.

اگر بیت کوین بمیرد، آزادی با آن می میرد!

۳- دولت بزرگ برنده می شود.

افرادی که بحث ها پیرامون مسائل نظارتی بیت کوین را دنبال می کنند، می دانند که این موضوع تبدیل به یک مساله حزبی شده است.

جمهوری خواهان مانند وندی راجرز و سینتیا لومیس نسبت به این دارایی متعصب هستند و دموکرات ها از آن به دلیل استفاده های غیر قانونی و همینطور تهدید دلار آمریکا می ترسند. تقسیم منطقی است. جمهوری خواهان معمولا طرفدار کوچک شدن دولت و آزاد شدن بازار هستند و دموکرات ها اغلب طرفدار دولت نسبتا بزرگتر، محدودیت بازار و توزیع ثروت هستند. بیت کوین اساسا دیدگاه جمهوری خواهان را در نظر می گیرد و بر ضد دیدگاه دموکرات ها است.

اگر بیت کوین به عنوان ارز مورد استفاده قرار گیرد، به خاطر سقف ۲۱ میلیونی اش شدیدا هزینه های هنگفت دولت را محدود می کند. دولت مجبور خواهد بود که بودجه های خود را تنها از طریق مالیات تامین کند. در پارادایم چاپ پول، شهروندان عملا هزینه چاپ پول را از طریق تورم پرداخت می کنند. وقتی که مردم پول بیشتری برای خرید محصولات مشابه در اقتصاد داشته باشند، قیمت این محصولات به طور طبیعی افزایش خواهد یافت.

با این حال، این اثر معمولا چند ماه پس از چاپ گسترده پول ظاهر می شود. به همین خاطر شهروندان عادی اغلب نمی توانند مسئولیت هزینه های تورم را مستقیما به تصمیم گیری های دولت و بانک مرکزی مرتبط بدانند.

به همین دلیل، پس از رسیدن تورم، مقامات می توانند مسائل جانبی مانند زنجیره تامین و نیروی کار را به جای بی کفایتی خود، عامل اصلی تورم بدانند. در طرف مقابل، وقتی شهروندان مالیات می دهند، می دانند که هزینه آن توسط دولت انجام می شود، مقدار دقیق آن را می دانند، می‌توانند با آن مخالفت کند و سیاست مداران را در مورد آن پاسخگو کنند.

دکتر سیف الدین آموس، اقتصاددان مستقل و نویسنده کتاب “استاندارد بیت کوین” به طور کامل توضیح می دهد که چگونه هزینه های دولتی از طریق چاپ پول به بهره وری اقتصاد آسیب می رساند. او استدلال می کند که سرمایه هرگز به سمت صنایعی نمی رود که بازار علاقه ای به حفظ آن ها ندارد. صنعت ساخت ادوات جنگی در آمریکا اما سال ها است با چاپ پول و هزینه های دولت بزرگترین صنعت این کشور بوده است.

“همانطور که می دانید، تعداد زیادی از شرکت ها در تمام اقتصاد های پیشرفته، در صنعت جنگ فعال هستند، بنابراین تداوم فعالیت آن ها به تداوم جنگ متکی است. این صنعت تماما توسط هزینه های دولت تامین مالی می شود و تمام وجودشان متکی به جنگ های دائمی است تا نیاز به تسلیحات همچنان وجود داشته باشد”

“جدای از تمام مسائل استراتژی، فرهنگی، ایدئولوژی یا حتی امنیتی، این مهم ترین دلیل برای حضور ایالات متحده در درگیری های بزرگ در سراسر جهان است. جنگ هایی که احتمالا هرگز تاثیری بر زندگی آمریکایی ها نخواهد داشت اما پولی که وارد این شرکت ها می شوند به آن ها اجازه می دهد تا مطبوعات، دانشگاه ها و اتاق های فکر را تحت تاثیر قرار داده و مدام بر طبل جنگ های بیشتر بکوبند. به طور خلاصه تصمیمات سیاسی در استاندارد بیت کوین بسیار شفاف تر و کاراتر خواهد بود. بازار منابع را بدون دخالت دولت و به صورت کاملا کارا تخصیص می دهد.”

دکتر سیف الدین آموس

۴- بانک های مرکزی برنده می شوند.

بانک های مرکزی از قرن هفدهم به عنوان نوعی “بانک برای بانکداران” و به عنوان خریداران بدهی های دولتی وجود داشته اند. حتی بسیاری از آن ها انحصار صدور پول ملی خود را در اختیار داشتند که هنوز هم دارند. در سال ۱۹۱۳ تاسیس سیستم فدرال رزرو وظایف بانک های مرکزی در سراسر جهان را باز تعریف کرد. این نهاد ها اکنون نه تنها مسئول تثبیت پول یک کشور بلکه کل اقتصاد آن هستند. هدف دوم از نظر تئوری مستلزم پول بسیار “کشسان” است. کشش به این معنی است که از طرف عرضه هیچگونه محدودیتی وجود نداشته باشد. بنابراین هدف بانک مرکزی ثبات ارز می شود.

نتایج چنین سیستمی چندان دلنواز نبوده است. نیمه اول قرن بیستم دو جنگ جهانی بزرگ ایجاد شد که عده ای آن را به عدم تعادل در بانک های مرکزی نسبت می دهند. همچنین مشخص شد که تعهد به استاندارد طلا (Gold Standard) چندان موفق نبوده است.

چاپ دلار در برابر طلا به موجب معاهده برتون وودز بانک مرکزی آمریکا را در ارائه خدمات و همچنین سرعت حرکت سرمایه را محدود می کرد زیرا فدرال رزرو تنها در صورتی می توانست دلار چاپ کند که در ازای آن طلا در اختیار داشته باشد.

این محدودیت زمانی بروز بیشتری پیدا کرد که دولت ایالات متحده ثابت کرد قصد ندارد به صورت عادلانه با شهروندان خود رفتار کند. در سال ۱۹۳۳ فرانکلین دی روزولت، رئیس جمهور وقت ایالات متحده فرمان اجرایی ۶۱۰۲ را امضا کرد که طبق آن هرگونه مالکیت خصوصی شهروندان آمریکایی بر طلا را ممنوع می کرد.

روزولت مردم را مجبور کرد طلای خود را با نرخ ۲۰.۶۷ دلار به ازای هر اونس به فدرال رزرو بدهند. اما تنها یک سال بعد، با تصویب قانون ذخیره طلا، ارزش همان طلا به ۳۵ دلار در هر اونس افزایش یافت.

در واقع دولت ایالات متحده ثروت شهروندان آمریکایی را به زور دزدید تا بتواند برنامه هایی را که “تحریک” اقتصاد می خواند، تامین مالی کند. در همین حال، شهروندانی که زیر بار فشارهای تورمی در حال له شدن بودند، برای مقاومت در برابر این فشار ها نمی توانستند از طلا استفاده کنند. این قانون در سال ۱۹۷۴ لغو شد. امروز همان طلا که ۲۰ دلار از شهروندان آمریکایی مصادره شد، نزدیک به ۲۰۰۰ دلار ارزش دارد.

بیت کوین این مشکل را نه تنها با غیر تورمی بودن بلکه با غیر قابل مصادره بودن حل کرده است. تا زمانی که فرد کلید خصوصی کیف پول خود را بداند، دولت نمی تواند دارایی وی را حتی به زور مصادره کند. در مقابل، بیت کوین بانک های مرکزی را مجبور می کند تا با اشکال سخت تری از پول در بازار آزاد رقابت کند، نه اینکه مردم را به زور مجبور به کاهش ارزش دارایی های خود کند.

اگر بیت کوین بمیرد، آزادی با آن می میرد!

۵- گذار انرژی با شکست مواجه می شود.

بیت کوین اغلب انتقادهایی از قبیل بیهوده بودن، مصرف انرژی بالا و سو استفاده از محیط زیست مورد انتقاد قرار می گیرد. فرآیند استخراج بیت کوین انرژی بر است و این مساله باعث شده است که افراد مشتاق به این دارایی به دلیل نگرانی های ESG (زیست محیطی، اجتماعی، دولتی) از آن فاصله بگیرند. از جمله افراد مشهوری مانند ایلان ماسک مدیر عامل تسلا و اریک آدامز شهردار نیویورک.

اما در دراز مدت احتمالا آن ها متوجه اشتباه خود خواهند شد. مکانیسم اثبات کار بیت کوین که اکنون به صورت سالانه بیشتر از کشور فنلاند انرژی مصرف می کند، به انتقال جهان به یک استاندارد انرژی سبزتر و تجدید پذیرتر کمک می کند. چگونه؟ با افزایش قیمت بیت کوین، تقاضا برای واحد های تازه استخراج بالا می رود. امروزه با بیش از ۷۰۰ میلیارد دلار ارزش بازار، استخراج بیت کوین تبدیل به یک صنعت کامل شده است. صنعتی که به سمت نوآوری های جدید می رود.

مطالعه ای که سال گذشته توسط Square و Ark Invest انجام شد، استدلال کرد که استخراج بیت کوین می تواند انگیزه تولید انرژی تجدید پذیر باشد. از آنجایی که استخراج کنندگان بیت کوین به عنوان مصرف کننده نهایی برق شناخته می شوند می توانند به سمت استفاده های جدید، اقتصادی و مولد از انرژی حرکت کنند و تکنولوژی های به صرفه تر و سبز تری را توسعه دهند.

این امر به ویژه برای منابع انرژی تجدید پذیر مهم است. به عنوان مثال، انرژی خورشیدی در طول روز تولید بسیار زیادی دارد اما در شب چیزی تولید نمی کند. قدرت باد حتی از خورشید هم کمتر قابل پیش بینی است. استخراج بیت کوین می تواند انرژی اضافی تولید شده توسط این فناوری ها را در زمان های خاص جذب کند و در نتیجه سود آوری آن ها را افزایش دهد.

در نهایت، بیت کوین به رفع کمبود انرژی در سراسر جهان نیز کمک خواهد کرد. توسعه دهندگان مایل به ساخت منابع انرژی بیشتری در مناطقی با تقاضای ناپایدار هستند، زیرا می دانند که می توانند انرژی اضافی خود را از طریق استخراج بیت کوین در زمانی که تقاضا کم است، جبران کنند. به این ترتیب آن ها همواره می توانند با حداکثر توان خود کار کرده و سودآوری بالایی داشته باشند.

گرگ ابوت، فرماندار تگزاس این مساله را به خوبی تشخیص داد. سال گذشته، شبکه ایالتی او با تقاضای زیادی مواجه شد که منجر به خاموشی هایی شد. به همین خاطر او تلاش می کند تا استخراج بیت کوین را برای کمک به تثبیت شبکه خود در بلند مدت تشویق کند. در کوتاه مدت، استخراج کنندگان بیت کوین می توانند در زمان اوج تقاضا برای توقف فعالیت های خود غرامت دریافت کنند.

بیت کوین یک راه حل بازار آزاد برای توسعه و پذیرش انرژی های تجدید پذیر ارائه می دهد. استخراج بیت کوین از تمام تلاش های دولت از قبیل قانون گذاری، اجبار به استفاده از انرژی های تجدید پذیر، مالیات بر انرژی، مالیات بر کربن و … که به اقتصاد آسیب می زند، متمایز است. با بیت کوین می توان آینده ای سبزتر داشت بدون اینکه پول و قدرت بیشتری به دولت ها بدهیم!

بیت کوین نباید از بین برود. این شبکه چیزی فراتر از راهی برای کسب درآمد، آزادی، حریم خصوصی و حفاظت در برابر دولت است. با این حال، نیروهایی که از موفقیت بیت کوین ضرر می کنند، بدون شک سعی در متوقف کردن آن خواهند داشت. با این حال، اگر شبکه آنقدر قدرتمند و امن باشد که ما فکر می کنیم هست،‌ پس تلاش های این افراد بی نتیجه خواهد بود. این شبکه برای دوام ساخته شده است. تهدیدی برای حکومت های استبدادی و یک موهبت اقتصادی برای جوامع آزاد.

اخبار

استارک ور (StarkWare) تأیید کل تاریخچه بلاکچین با ۱ مگابایت حجم ممکن ساخت!

شرکت StarkWare فناوری جدیدی اعلام کرده که «تصدیق بلوک‌های بلاک‌چین بیت‌کوین از ابتدای پیدایش تا حال» را در قالب یک پرُف (proof) تقریباً ۱ مگابایتی ممکن می‌کند، البته نه به معنی دانلود کل تاریخچه تراکنش‌ها، بلکه فقط هِدِر بلوک‌ها.

منتشر شده

در

شرکت استارک‌ور (StarkWare) که در زمینه فناوری پیشرفته دانش صفر (Zero-Knowledge یا ZK) تخصص دارد، از یک دستاورد بزرگ رونمایی کرده است که می‌تواند اساس تعامل کاربران با شبکه بیت‌کوین را دگرگون کند. این شرکت موفق به ساخت یک اثبات تأیید (Verification Proof) مبتنی بر دانش صفر از کل بلاکچین بیت‌کوین شده است که به طرز شگفت‌انگیزی سبک بوده و به راحتی بر روی دستگاه‌های موبایل قابل اجراست. این نوآوری به هر کاربری اجازه می‌دهد تا به طور مستقل و بدون نیاز به سخت‌افزارهای گران‌قیمت، تاریخچه بیت‌کوین را اعتبارسنجی کند.

این اثبات که توسط استارک‌ور توسعه داده شده، تنها ۱ مگابایت حجم دارد. این در حالی است که حجم کامل بلاکچین بیت‌کوین (Bitcoin) در حال حاضر از مرز ۶۸۰ گیگابایت فراتر رفته است. به گفته عبدالحمید بختا (Abdelhamid Bakhta)، مدیر اکوسیستم در استارک‌ور، این تکنولوژی به کاربران امکان می‌دهد تا تراکنش‌ها را در کمتر از ۱۰۰ میلی‌ثانیه تأیید کنند. این پیشرفت، تحقق مدرن ایده‌ای است که برای اولین بار توسط ساتوشی ناکاموتو در وایت‌پیپر بیت‌کوین تحت عنوان تأیید پرداخت ساده شده (SPV) مطرح شد و اکنون موانع فنی و مالی را برای میلیون‌ها کاربر از میان برمی‌دارد.

An illustrated model of SPV outlined in Satoshi’s Bitcoin whitepaper. Source: Nakamoto Institute
An illustrated model of SPV outlined in Satoshi’s Bitcoin whitepaper. Source: Nakamoto Institute

چگونه ۶۸۰ گیگابایت داده در ۱ مگابایت فشرده می‌شود؟

راز این فشرده‌سازی خارق‌العاده در محتوای اثبات نهفته است. این فایل ۱ مگابایتی، تاریخچه کامل و جزئیات تمام تراکنش‌ها را در خود جای نداده است؛ بلکه شامل تمام هدرهای بلاک (Block Headers) از اولین بلاک شبکه (بلاک جنسیس) تا به امروز است. هر هدر بلاک مانند یک شناسنامه برای آن بلاک عمل می‌کند و حاوی اطلاعات کلیدی زیر است:

  • شماره نسخه (Version Number): نسخه نرم‌افزار بیت‌کوین که برای استخراج بلاک استفاده شده است.
  • ارجاع به بلاک قبلی (Previous Block Reference): پیوندی رمزنگاری‌شده که زنجیره بلاک‌ها را به هم متصل می‌کند.
  • برچسب زمانی (Timestamp): زمان تقریبی ایجاد بلاک.
  • اندازه بلاک (Block Size): حجم بلاک.
  • نانس (Nonce): عدد تصادفی که ماینرها برای حل معمای محاسباتی و افزودن بلاک به دفتر کل، آن را پیدا می‌کنند.

با در اختیار داشتن زنجیره‌ای از این هدرها، یک کاربر می‌تواند به طور مستقل و با اطمینان بالا، صحت و اعتبار کل تاریخچه شبکه را بدون نیاز به دانلود صدها گیگابایت داده، بررسی کند.

The number of Bitcoin nodes has been steadily rising since 2015. Source: Coin Dance
Bitcoin Nodes

این دستاورد در زمانی ارائه می‌شود که جامعه بیت‌کوین درگیر یکی از مهم‌ترین بحث‌های داخلی خود، یعنی چالش حفظ تمرکززدایی (Decentralization) در مقابل رشد روزافزون حجم بلاکچین است. یکی از ارزش‌های بنیادین بیت‌کوین این است که اجرای یک نود کامل (Full Node) برای هر کسی با یک کامپیوتر شخصی معمولی امکان‌پذیر باشد. این دسترسی آسان، تضمین‌کننده امنیت و مکانیزم اجماع شبکه است که توسط هزاران اپراتور نود مستقل در سراسر جهان اجرا می‌شود.

با این حال، ظهور پدیده‌هایی مانند اُردینالز و اینسکریپشن‌ها که امکان ذخیره‌سازی داده‌های غیرپولی (مانند تصاویر و متن) را روی بلاکچین (Blockchain) فراهم می‌کنند، این اصل را به چالش کشیده‌اند. منتقدان معتقدند این روند باعث «پف‌کردن» بلاکچین شده و با افزایش سرسام‌آور حجم دفتر کل توزیع شده (DLT)، نیازمندی‌های سخت‌افزاری برای اجرای نود را بالا می‌برد. اگر اجرای نود بیش از حد گران شود، شبکه به سمت تمرکزگرایی پیش خواهد رفت و تنها شرکت‌های بزرگ و مراکز داده توانایی مشارکت در آن را خواهند داشت که این امر کاملاً با فلسفه وجودی بیت‌کوین در تضاد است.

The breakdown of different implementations of the Bitcoin node software. Source Coin Dance
The breakdown of different implementations of the Bitcoin node software. Source Coin Dance

به‌روزرسانی Bitcoin Core و طغیان جامعه

این تنش با اعلام برنامه‌های مربوط به به‌روزرسانی آینده نرم‌افزار Bitcoin Core 30 که برای انتشار در ماه اکتبر برنامه‌ریزی شده، به نقطه جوش خود رسیده است. توسعه‌دهندگان Bitcoin Core (که نرم‌افزار مورد استفاده حدود ۸۰٪ از نودهای شبکه است) قصد دارند محدودیت OP_Return را حذف کنند. این قابلیت در حال حاضر حجم داده‌های غیرپولی قابل جاسازی در تراکنش‌ها را به ۸۰ بایت محدود می‌کند که برای ذخیره اکثر محتواهای چندرسانه‌ای امروزی بسیار ناچیز است.

این تصمیم پیشنهادی، موجی از مخالفت را برانگیخته و باعث یک جهش تاریخی در استفاده از Bitcoin Knots شده است. Bitcoin Knots یک نرم‌افزار جایگزین برای نود بیت‌کوین است که قابلیت‌های شخصی‌سازی بیشتری را به اپراتورها می‌دهد؛ از جمله این امکان که خودشان برای میزان داده‌های OP_Return که مایل به ذخیره و بازنشر آن هستند، محدودیت تعیین کنند. آمارها نشان می‌دهد سهم بازار نودهای Knots از حدود ۱٪ در پایان سال ۲۰۲۴، با یک رشد تقریباً عمودی، به نزدیک ۲۰٪ در سال ۲۰۲۵ رسیده است که نشان‌دهنده واکنش شدید بخشی از جامعه به مسیر پیش روی توسعه بیت‌کوین است. در این میان، راهکار استارک‌ور می‌تواند فارغ از این جدال‌ها، قدرت تأیید مستقل را به دست تک‌تک کاربران بازگرداند.

ادامه مطلب

آموزش

تقویم اقتصادی (Economic Calendar) چیست و چگونه از آن استفاده کنیم؟

تقویم اقتصادی مثل یک “برنامه‌ریزی خبری” برای بازار است. اگر به آن توجه نکنید، ممکن است در لحظه انتشار اخبار مهم با حرکت‌های ناگهانی و شدید قیمت غافلگیر شوید. استفاده درست از آن کمک می‌کند ریسک معاملات را مدیریت کنید و حتی فرصت‌های سودآور پیدا کنید.

منتشر شده

در

تقویم اقتصادی (Economic Calendar) چیست و چگونه از آن استفاده کنیم؟

اگر معامله‌گر یا فعال بازارهای مالی باشید، حتما تجربه کرده‌اید که یک خبر اقتصادی می‌تواند ظرف چند دقیقه بازار را زیر و رو کند. مثلا اعلام نرخ بیکاری آمریکا یا تصمیم فدرال رزرو درباره نرخ بهره کافی است تا قیمت دلار، طلا یا حتی بیت کوین نوسان شدیدی پیدا کند. در چنین شرایطی، دانستن زمان دقیق این رویدادها می‌تواند مرز میان یک معامله سودآور یا پشیمان‌کننده باشد.

اینجاست که تقویم اقتصادی به عنوان یک ابزار به کمک شما می‌آید. ابزاری که تمام اتفاقات مهم اقتصادی و مالی جهان را در یک جدول زمانی مشخص نمایش می‌دهد و به شما کمک می‌کند همیشه چند قدم جلوتر از بازار باشید. اگر می‌خواهید بدانید تقویم اقتصادی دقیقا چیست، چه اجزایی دارد و چطور باید از آن استفاده کنید، این مطلب را از دست ندهید.

تقویم اقتصادی (Economic Calendar) چیست؟

یک لیست زمان‌بندی‌شده از اعلامیه‌های اقتصادی، داده‌های کلان، سخنرانی‌های مقامات مالی و انتشار شاخص‌های اقتصادی مثل نرخ بهره، تورم، بیکاری، تولید ناخالص داخلی و … است. علاوه بر این معمولاً زمان بیانیه های بانک مرکزی، سخنرانی های سیاست گذاران پولی و انتخابات را فهرست می کند.

بیشتر تقویم های اقتصادی منتشر شده شامل نوع داده مثل نرخ بیکاری، نتیجه قبلی که منتشر شده بود و انتظارات اجماع بازار برای نتیجه آتی می شوند. باید توجه داشت که نوع انتشار به طور کلی بسته به اینکه چه تاثیری می تواند داشته باشد؛ بصورت زیاد، متوسط، کم یا بدون تاثیر، کد گذاری می شود.

برای مثال، تصور کنید بانک مرکزی اروپا (ECB) قرار است درباره نرخ بهره (Interest Rate) جلسه برگزار کند. این تصمیم می‌تواند ارزش یورو را به شدت تحت تاثیر قرار دهد. اگر شما معامله‌گر بازار فارکس باشید و این تاریخ را ندانید، ممکن است در میانه یک معامله ناگهان با نوسانی شدید روبه‌رو شوید و فرصت مدیریت آن را از دست بدهید. اما وقتی به تقویم اقتصادی نگاه می‌کنید، می‌بینید که این رویداد دقیقا چه روز و ساعتی اتفاق می‌افتد و می‌توانید از قبل برایش برنامه‌ریزی کنید.

تقویم اقتصادی نه فقط برای معامله‌گران حرفه‌ای، بلکه برای هر فردی که در بازارهای مالی فعالیت می‌کند (از بورس و فارکس گرفته تا ارزهای دیجیتال) یک ابزار ضروری است. حتی سرمایه‌گذاران بلندمدت هم با نگاه به این تقویم می‌توانند تصمیم‌های دقیق‌تری برای مدیریت پرتفوی خود بگیرند.

اگر انتشار داده اقتصادی تأثیر کمی داشته باشد، آنگاه جفت ارز حرکتی نداشته و یا واکنشی جزیی نسبت به نتیجه از خود نشان خواهد داد. اما اگر در رویدادی با تأثیر متوسط، نتیجه نهایی با چیزی که انتظار می رفت خیلی تفاوت داشته باشد، باعث می شود جفت ارز به میزان بیشتری تغییر کند. زمانی که انتشار داده ها به طور قابل توجهی بیشتر یا کمتر از نتیجه مورد انتظار بازار باشند، به خصوص زمانی که صحبت از داده هایی با تأثیر بالا باشد، جفت ارز مرتبط تمایل بیشتری به حرکت دارد و بازار نوسانات قابل توجهی را در این فرآیند تجربه می کند.

چرا تقویم اقتصادی مهم است؟

  • تقویم اقتصادی مانند یک نقشه راه است که مسیر حرکت بازارها را روشن‌تر می‌کند و شما را از غافلگیری‌های ناگهانی نجات می‌دهد. به این ترتیب شما می‌توانید تصمیمات معاملاتی خودتان را بر پایه اطلاعات موثق بگیرید.
  • انتشار داده‌های اقتصادی می‌تواند باعث نوسانات شدید در بازارهای مالی شود. برای مثال، اگر نرخ تورم بالاتر از حد انتظار اعلام شود، سرمایه‌گذاران انتظار افزایش نرخ بهره خواهند داشت و همین موضوع می‌تواند بازار سهام یا ارزهای دیجیتال را تحت تاثیر قرار دهد.
  • بدون تقویم اقتصادی، بسیاری از تصمیم‌ها بر اساس حدس و گمان گرفته می‌شود. معامله‌گرانی که فقط با تحلیل تکنیکال کار می‌کنند، ممکن است در لحظه انتشار یک خبر بزرگ، گرفتار نوسانات غیرمنتظره بازار شوند. در حالی‌که کسی که تقویم اقتصادی را دنبال می‌کند، می‌داند چه زمانی باید محتاط‌تر باشد یا حتی برای شکار فرصت‌های جدید آماده شود.
  • یکی از مهم‌ترین مزیت‌های تقویم اقتصادی، مدیریت ریسک است. اگر قبل از انتشار یک داده مهم پوزیشن باز دارید، می‌توانید حجم معاملات خود را کاهش دهید، حد ضرر تنظیم کنید یا حتی معامله را ببندید تا از ضررهای سنگین جلوگیری شود.
  • استفاده از تقویم اقتصادی به شما امکان می‌دهد استراتژی‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت خود را بر اساس داده‌های واقعی طراحی کنید. به این ترتیب، معاملات شما نظم بیشتری پیدا می‌کند و احتمال موفقیت بالاتر می‌رود.
  • بسیاری از ضررها به دلیل تصمیمات عجولانه و احساسی اتفاق می‌افتد. وقتی بدانید چه چیزی در راه است، آرامش بیشتری خواهید داشت و کمتر اسیر ترس یا طمع می‌شوید.

اجزای اصلی یک تقویم اقتصادی

وقتی وارد یک تقویم اقتصادی مثل Trading Economics یا Investing.com می‌شوید، در نگاه اول ممکن است جدول شلوغی ببینید که پر از عدد و کلمه است. اما اگر بدانید هر ستون چه معنایی دارد، کار با آن بسیار ساده خواهد شد. در ادامه تک‌تک اجزای اصلی این جدول که از وب‌سایت تریدینگ اکونومیکس آورده شده را توضیح می‌دهیم.

Economic Calendar
All events, interest rate, prices & inflation, labour market, GDP growth, foreign trade, government, business confidence, consumer sentiment, housing market.

در قسمت بالای جدول بخشی برای فیلتر کردن نتایج آورده شده است. گزینه «Recent» فیلتری برای نشان دادن رویدادهای اخیر است و فقط موارد نزدیک به زمان فعلی را نشان می‌دهد. اگر می‌خواهید مثلا رویدادهای اقتصادی چند ماه دیگر را ببینید کافی است این فیلتر را تغییر دهید.

با استفاده از گزینه «Impact» شما می‌توانید این رویدادهای اقتصادی را بر اساس سطح اهمیت آن ها دسته‌بندی کنید. تریدینگ اکونومیکس سه دسته‌بندی دارد. رویدادهای یک ستاره، دو ستاره و سه ستاره که طبیعتا اهمیت آن ها بر اساس تعداد ستاره افزایش می‌یابد.

قسمت «Countries» امکان فیلتر کردن بر اساس کشور یا اقتصاد موردنظر را فراهم می‌کند. مثلا اگر قصد دارید فقط شاخص‌های اقصتادی کلان آمریکا را ببینید، کافی است روی این گزینه کلیک کرده و «United States» را انتخاب کنید.

فیلتر «Category» دسته‌بندی رویدادها را نمایش می‌دهد. مثلا شما می‌توانید در این فیلتر گزینه «Prices & Inflation» را انتخاب کرده و فقط داده‌های تورمی را مشاهده کنید.

بخش «UTC +3:30» نیز برای تعیین منطقه زمانی است. شما می‌توانید منطقه زمانی خودتان (تهران-ایران) را تنظیم کنید تا ببینید دقیقا رویداد موردنظرتان در چه ساعتی به وقت ایران رخ می‌دهد.

  • تاریخ و ساعت

اولین چیزی که در تقویم اقتصادی به چشم می‌آید، ستون زمان انتشار است. در این بخش دقیقا مشخص می‌شود که هر رویداد چه روز و ساعتی منتشر خواهد شد. اهمیت این قسمت بسیار بالاست، چون بازارها معمولا درست در همان لحظه انتشار خبر واکنش نشان می‌دهند. مثلا اگر در ساعت ۴:۰۰ صبح «شاخص اعتماد مصرف‌کننده استرالیا» منتشر شود، معامله‌گران بازار فارکس در همان دقیقه باید آماده واکنش باشند.

همانطور که گفتیم، ساعت تقویم معمولا بر اساس منطقه زمانی قابل تغییر است. مثلا شما می‌توانید آن را روی «تهران (UTC+3:30)» تنظیم کنید تا دقیقاً با ساعت محلی خودتان هماهنگ باشد.

  • کشور

در ستون بعدی، پرچم و کد کشور (مثلاً GB = بریتانیا، AU = استرالیا، MX = مکزیک) قرار دارد که نشان می‌دهد داده متعلق به کدام اقتصاد است. گاهی اوقات هم رویدادها مربوط به یک بلوک منطقه‌ای خاص مثلا اروپا (EA = Euro Area) هستند. در این صورت آن داده را باید به عنوان یک شاخص منطقه‌ای و نه مربوط به یک کشور واحد تفسیر کرد.

  • عنوان رویداد

این ستون عنوان خبر یا شاخص اقتصادی را نشان می‌دهد. گاهی هم کنار این عنوان، مخفف ماه میلادی (مثل AUG، SEP) دیده می‌شود که نشان می‌دهد داده مربوط به کدام ماه است. شناخت هر شاخص اهمیت زیادی دارد، چون هرکدام اثر متفاوتی روی بازار می‌گذارند.

اما نکته مهم اینجاست که همه رویدادها عددی و آماری نیستند. بعضی از آن ها بیشتر کیفی هستند و باید با توجه به ماهیتشان تفسیر شوند. برای درک بهتر، به چند نمونه نگاه کنیم:

  • شاخص‌های آماری (عدد‌محور)

مثل نرخ بیکاری (Unemployment Rate)، شاخص قیمت مصرف کننده (CPI)، یا تولید ناخالص داخلی (GDP). اینها همیشه یک عدد مشخص دارند که می‌توان آن را با مقدار قبلی و پیش‌بینی بازار مقایسه کرد.

  • سخنرانی‌ها (Speech)

مثلا «سخنرانی رئیس فدرال رزرو». این نوع رویداد عدد ندارد، بلکه مهم محتوای صحبت‌هاست. اگر لحن سخنران به سمت سیاست انقباضی (افزایش نرخ بهره) باشد، بازار واکنش منفی به دارایی‌های پرریسک نشان می‌دهد. اگر لحن انبساطی باشد، می‌تواند باعث رشد بازار سهام یا ارزهای دیجیتال شود.

  • حراج اوراق (Auction)

مثل «حراج اوراق ۱۰ ساله آمریکا» یا «حراج اوراق خزانه ژاپن». اینجا اعداد مربوط به بازده (Yield) یا حجم اوراق فروخته‌شده اهمیت دارند. بالا رفتن بازده معمولا نشانه افزایش هزینه استقراض دولت و احتمال بالا رفتن نرخ بهره است.

  • شاخص‌های نظرسنجی و اعتماد (Survey/Confidence Index)

مثل «شاخص اعتماد مصرف‌کننده» یا «شاخص مدیران خرید (PMI)». اینها با پرسش‌نامه از فعالان اقتصادی یا مصرف‌کنندگان تهیه می‌شوند و بازتاب‌دهنده چشم‌انداز آینده هستند.

ستون Previous نشان‌دهنده نتیجه گزارش قبلی است. مثلا اگر شاخص بیکاری ماه گذشته ۸٪ بوده، این عدد در ستون Previous نمایش داده می‌شود. این بخش برای مقایسه روند بسیار مهم است، چون بازار همیشه تغییرات نسبت به گذشته را در نظر می‌گیرد.

در قسمت (Consensus / Forecast) دو ستون پیش‌بینی تحلیلگران و اقتصاددانان درباره آن شاخص یا داده اقتصادی آورده می‌شود. اما چه تفاوتی با هم دارند؟

Consensus یا اجماع در واقع میانگین پیش‌بینی جمعی تحلیلگران، اقتصاددان‌ها و موسسات مالی است. یعنی چندین منبع معتبر پیش‌بینی خود را درباره یک شاخص اعلام می‌کنند و تقویم اقتصادی میانگین یا اجماع آنها را نمایش می‌دهد.

Forecast گاهی به همان معنی Consensus به کار می‌رود، اما در بعضی تقویم‌ها (مثل Trading Economics) یک تفاوت کوچک دارد:

  • Forecast معمولاً پیش‌بینی اختصاصی خود سایت یا موسسه منتشرکننده تقویم است.
  • در حالی که Consensus نماینده پیش‌بینی کلی بازار و تحلیل‌گران مختلف است.

در ستون (Actual) مقدار واقعی در لحظه انتشار خبر به‌روزرسانی می‌شود و عدد واقعی گزارش را نشان می‌دهد. در حقیقت، مهم‌ترین بخش برای معامله‌گران همین ستون است، چون مستقیما رفتار بازار را شکل می‌دهد.

بعضی تقویم‌ها مثل Trading Economics در کنار هر شاخص نمودارهای کوچکی نمایش می‌دهند. این نمودار روند تاریخی آن شاخص را نشان می‌دهد (مثلا تغییرات نرخ بیکاری در چند ماه گذشته). با نگاه سریع به این بخش می‌توانید متوجه شوید وضعیت در حال بهبود یا بدتر شدن است.

Economic Calendar
Economic Calendar

طبق ستون اول متوجه می‌شویم که شاخص قیمت تولیدکننده (PPI) آمریکا ساعت ۴ بعد از ظهر به وقت محلی منتشر می‌شود. به طور کلی، شاخص‌های اقتصادی را می‌توان در بازه زمانی‌های مختلفی ارزیابی کرد. منظور از MoM بازه زمانی ماهانه است و YoY تغییرات کل یک سال نسبت به سال قبل را نشان می‌دهد.

در سطر اول که مربوط به شاخص PPI اصلی در بازه ماهانه است، می‌بینیم که مقدار قبلی ۰.۹٪ ثبت شده است. این یعنی در ماه گذشته قیمت تولیدکننده‌ها نسبت به ماه ماقبلش ۰.۹٪ افزایش داشته است. در ستون Forecast پیش‌بینی تریدینگ اکونومیکس برای این ماه ۰.۳٪ است و Consensus که میانگین پیش‌بینی اقتصاددانان و تحلیلگران مختلف را نشان می‌دهد ۰.۴٪ ثبت شده است. مقدار Actual یا واقعی هم هنوز منتشر نشده و به همین دلیل این ستون خالی مانده و در لحظه انتشار شاخص پر می‌شود.

چطور از تقویم اقتصادی استفاده کنیم؟

این بخش مهم‌ترین قسمت مقاله است، چون فقط دانستن اینکه رویدادها چه زمانی هستند کافی نیست؛ باید بدانید چطور از این اطلاعات استفاده کنید.

  • برنامه‌ریزی هفتگی: در ابتدای هفته به تقویم اقتصادی نگاه کنید و رویدادهای مهم (مثل NFP یا تصمیم نرخ بهره) را علامت بزنید. این کار به شما کمک می‌کند از قبل آماده باشید.
  • ترکیب با تحلیل تکنیکال: اگر می‌بینید یک خبر مهم نزدیک است، سطوح حمایت و مقاومت نمودار را بررسی کنید. مثلا اگر خبر منفی بیاید و بازار به حمایت نزدیک باشد، احتمال شکستن حمایت بیشتر می‌شود.
  • استراتژی معاملاتی متناسب با خبر: بعضی معامله‌گران قبل از انتشار خبر، از بازار خارج می‌شوند تا ریسک نکنند. برخی دیگر ترجیح می‌دهند منتظر بمانند و پس از انتشار داده و مشخص شدن جهت بازار وارد معامله شوند.
  • مدیریت حجم و حد ضرر: در زمان‌هایی که احتمال نوسان شدید وجود دارد، بهتر است حجم معامله کمتر شود یا حد ضرر نزدیک‌تر قرار بگیرد.
  • ثبت تجربه‌ها: بهترین راه برای یادگیری استفاده از تقویم اقتصادی، تجربه شخصی است. بعد از هر رویداد مهم یادداشت کنید بازار چگونه واکنش نشان داد و استراتژی شما چقدر موفق بود.

تقویم اقتصادی را از کجا ببینیم؟

امروزه ده‌ها وب‌سایت معتبر وجود دارد که تقویم اقتصادی رایگان و به‌روزی ارائه می‌دهند. برخی از بهترین منابع عبارت‌اند از:

  • Trading Economics: همه رویدادها، نرخ بهره، قیمت‌ها و تورم، بازار کار، رشد تولید ناخالص داخلی، تجارت خارجی، دولت، اعتماد تجاری، احساسات مصرف‌کننده، بازار مسکن.
  • Investing.com: تقویم اقتصادی همزمان با اعلام رویدادهای اقتصادی، شاخص‌ها را دریافت کنید و تأثیر فوری آنها بر بازار جهانی را مشاهده کنید – از جمله رویدادهای قبلی، …
  • Forex Factory: با تقویم اقتصادی فارکس محور، رویدادهای تأثیرگذار بر بازار را خیلی قبل از وقوع پیش‌بینی کنید.
  • TradingView: تقویم اقتصادی آخرین و رویدادهای اقتصادی آینده را نشان می‌دهد که می‌توانند بر دارایی‌ها، مناطق و بازارهای جهانی خاصی تأثیر بگذارند.
  • FXStreet: تقویم اقتصادی لحظه‌ای، رویدادها و شاخص‌های اقتصادی سراسر جهان را پوشش می‌دهد.
  • MyFxBook: تقویم اقتصادی به صورت آنی که تمام رویدادها و اطلاعیه‌های اقتصادی را پوشش می‌دهد. مقادیر تاریخی، قبلی، اجماعی و واقعی هر شاخص را مشاهده کنید.

همچنین بروکرهای فارکس هم معمولاً تقویم اقتصادی روی سایت خود دارند.

در انتها

تقویم اقتصادی مثل یک “برنامه‌ریزی خبری” برای بازار است. اگر به آن توجه نکنید، ممکن است در لحظه انتشار اخبار مهم با حرکت‌های ناگهانی و شدید قیمت غافلگیر شوید. استفاده درست از آن کمک می‌کند ریسک معاملات را مدیریت کنید و حتی فرصت‌های سودآور پیدا کنید. در دنیایی که ثانیه‌ها حرف اول را می‌زنند، اطلاع از آنچه در راه است، برگ برنده شماست. با استفاده منظم از این ابزار، دیگر از نوسانات ناگهانی غافلگیر نخواهید شد و می‌توانید با اطمینان بیشتری برای آینده سرمایه‌گذاری خود برنامه‌ریزی کنید.

به یاد داشته باشید، موفقیت در بازارهای مالی تنها به تحلیل نمودارها محدود نمی‌شود. تسلط بر اطلاعات و درک وقایع کلان اقتصادی، مکمل تحلیل تکنیکال است و شما را در مسیری قرار می‌دهد که به جای دنبال کردن بازار، آن را پیش‌بینی کنید. به همین خاطر توصیه می‌کنیم که از همین امروز، استفاده از تقویم اقتصادی را به یکی از عادت‌های معاملاتی خود تبدیل کنید.

سودآوری و معامله گری بصورت مداوم در بازار می تواند بسیار چالش برانگیز باشد، و واقعیت مسلم این است که اکثر معامله گران خرد معمولا پول خود را در این بازار از دست می دهند. با این وجود، با یک برنامه معاملاتی جامع، ابزارهای مناسب و دانش کافی از بازار ارز، شانس موفقیت شما به عنوان یک معامله گر به میزان قابل توجهی افزایش می یابد.

ادامه مطلب
تبلیغات
اخبار2 روز پیش

استارک ور (StarkWare) تأیید کل تاریخچه بلاکچین با ۱ مگابایت حجم ممکن ساخت!

تقویم اقتصادی (Economic Calendar) چیست و چگونه از آن استفاده کنیم؟
آموزش2 روز پیش

تقویم اقتصادی (Economic Calendar) چیست و چگونه از آن استفاده کنیم؟

ارتقای آلپنگلو (Alpenglow) در سولانا تأیید شد؛ تراکنش‌ها بزودی با سرعت اینترنت نهایی می‌شوند
اخبار1 هفته پیش

ارتقای آلپنگلو (Alpenglow) در سولانا تأیید شد؛ تراکنش‌ها بزودی با سرعت اینترنت نهایی می‌شوند

تراست ولت امکان معامله سهام های توکنیزه را برای کاربران فعال کرد
اخبار1 هفته پیش

تراست ولت امکان معامله سهام های توکنیزه (RWA) را برای کاربران فعال کرد

آموزش3 هفته پیش

اندیکاتور ATR چیست و چه کاربردی در تحلیل تکنیکال دارد؟

۹ عادت مالی که افراد منظم را به ثبات و آزادی مالی می‌رساند
بلاکتوپیا3 ماه پیش

۹ عادت مالی که افراد منظم را به ثبات و آزادی مالی می‌رساند

اخبار3 ماه پیش

کاناری کپیتال برای ETF اینجکتیو (INJ) ثبت‌نام کرد

کاردینال؛ اولین پروتکل دیفای بیت کوین بر بستر کاردانو
اخبار3 ماه پیش

کاردینال؛ اولین پروتکل دیفای بیت کوین بر بستر کاردانو

هر اونس چند گرم طلای ۱۸ عیار است؟ تبدیل ساده انس به گرم طلا
بلاکتوپیا3 ماه پیش

هر اونس چند گرم طلای ۱۸ عیار است؟ تبدیل ساده انس به گرم طلا

آیا تحلیل تکنیکال به‌تنهایی در بازار رمز ارزها سودآور است؟
آموزش3 ماه پیش

آیا تحلیل تکنیکال به‌تنهایی در بازار رمز ارزها سودآور است؟

کوین‌بیس توکن اتنا (ENA) را به رودمپ خود اضافه کرد
اخبار3 ماه پیش

کوین‌بیس توکن اتنا (ENA) را به رودمپ خود اضافه کرد

در ۲ ماه اخیر بیش از ۱۰٪ پروژه‌ها ناپدید شده‌اند!
اخبار3 ماه پیش

در ۲ ماه اخیر بیش از ۱۰٪ پروژه‌ها ناپدید شده‌اند!

برترین ها