با ما همراه باشید

آموزش

کاربرد قانون ۸۰/۲۰ یا اصل پارتو (Pareto principle) در معامله گری

اصل پارتو (که به عنوان قانون ۸۰/۲۰ یا قانون اقلیت های حیاتی نیز شناخته می شود) بیان می کند که برای بسیاری از رویدادها، تقریباً ۸۰٪ اثرات از ۲۰٪ علل ناشی می شوند.

منتشر شده

در

کاربرد قانون ۸۰/۲۰ یا اصل پارتو (Pareto principle) در معامله گری

آیا تا به حال شنیده اید که بیشتر حجم پول در جهان در اختیار اقلیت مردم است؟ و یا در مورد این نکته توجه کرده اید که بیشتر افراد تمایل دارند در فواصل کوتاه با بهره وری بالا کار کنند، در حالیکه اکثر آن ها در بازه های زمانی طولانی و بازدهی کم فعالیت دارند. یک اصل اساسی وجود دارد که می تواند برای توصیف چنین رخدادهایی استفاده شود که آن را به عنوان “اصل پارتو (Pareto principle) یا قانون ۸۰/۲۰” می شناسند.

ممکن است برخی با قانون ۸۰/۲۰ آشنایی داشته باشند، اما حتی عده ای نام این قانون را هم نشنیده اند.

برای کسانی که اطلاعاتی در مورد آن ندارند، بر طبق آنچه که در ویکی پدیا (اصل پارتو) ذکر شده است، این نامگذاری به افتخار اقتصاددان ایتالیایی ویلفردو پارتو (Vilfredo Federico Damaso Pareto) بوده است، شخصی که در سال ۱۹۰۶ پی برد که ۸۰ درصد از زمین های موجود در ایتالیا متعلق به ۲۰ درصد جمعیت کشور است. وی در ادامه با مشاهده اینکه ۸۰ درصد از کل نخود موجود در باغ شخصی اش تنها در ۲۰ درصد از غلاف نخود وجود دارند، این قاعده را توسعه داد.

قانون ۸۰/۲۰ در مطالعات بازرگانی، فروش، اقتصاد و بسیاری از زمینه های دیگر رایج است.

چگونه قانون ۸۰/۲۰ در معاملات شما اعمال می شود؟

قانون ۸۰/۲۰ یک علم و استنباط دقیق نیست، اما راهی بسیار موثر برای درک بسیاری از جنبه های تجارت و نحوه تطابق آن ها با یکدیگر است.

همچنین تمام نسبت های ۸۰/۲۰ که در ادامه مورد بحث قرار می گیرند، باید به عنوان نسبت های تقریبی در نظر گرفته شوند. این نسب ها در واقع می توانند ۷۵/۲۵ یا ۹۰/۱۰ و غیره باشند.

اما از آنجاکه در معاملات قانون ۸۰/۲۰ بیشتر شبیه ۹۰/۱۰ یا گاهی اوقات حتی ۹۹/۱ است. احتمالا چند بار تاکنون شنیده اید که “۹۰٪ معامله گران ضرر دِه هستند و فقط حدود ۱۰٪ سود مستمر دارند”. در حالی که مشخص کردن نسبت دقیق معامله گرانی که پول درمی آورند در مقابل کسانی که پول از دست می دهند تقریباً غیر ممکن است، اما احتمالاً این عدد بین ۸۰/۲۰ و ۹۵/۵ خواهد بود.

آیا تا به حال از خود سوال کرده اید چرا معامله گری ظاهرا آنقدر دشوار است که ۸۰ یا ۹۰ درصد از معامله گران ضرر دِه هستند؟ قطعا به این موضوع فکر کرده اید و جواب آن را در ادامه‌ می توانید پیدا کنید.

معامله گری، حرفه ای است که در آن عبارت “هر چه کمتر، بهتر” معنی پیدا می کند، اما برای اکثر مردم بسیار دشوار است که با پذیرش موارد زیر به این واقعیت دست یابند.

  • ۸۰ درصد معاملات باید ساده و تقریباً بدون دردسر باشد، و تنها ۲۰ درصد است که دشوار هستند.
  • ۸۰ درصد سود، از ۲۰ درصد معاملات حاصل می شود.
  • ۸۰ درصد از مواقع بازار ارزش معامله را نداشته و تنها ۲۰ درصد از موقعیت های معاملاتی، ارزش ورود دارند.
  • ۸۰ درصد از مواقع نباید معامله کنید و در ۲۰ درصد باقیمانده، باید در بازار حضور داشته باشید.
  • ۸۰ درصد از معاملات باید در تایم فریم روزانه باشد و تنها ۲۰ درصد از معاملات باید در تایم فریم های دیگر انجام شود.
  • ۸۰ درصد موفقیت در معاملات، نتیجه مستقیم روانشناسی معاملات و مدیریت سرمایه است و تنها ۲۰ درصد موفقیت، ناشی از استراتژی یا سیستم معاملاتی است.
Pareto principle

بیایید هر یک از نکات بالا را کمی عمیق تر بررسی کنیم و ببینیم که چگونه می توانیم آن ها را در معاملات خود به کار بگیریم.

مورد اول، بسیار آسان است. بیشتر کاری که ما به عنوان معامله گر انجام می دهیم، این است که جلوی کامپیوترهای خود می نشینیم و به افزایش، کاهش یا رنج زدن قیمت ها نگاه می کنیم. انجام این کار بر اساس معیارهای هیچ شخصی، دشوار نیست. شما می توانید یک کودک ۵ ساله را در مقابل نمودار قرار دهید و از آن ها بپرسید که مسیر بعدی قیمت کجاست و احتمالاً بیشتر اوقات درست متوجه می شوند. نکته اینجاست که تعیین جهت بازار و یافتن معاملات سخت نیست، معامله گران آن را سخت می کنند!

استراتژی معاملاتی که استفاده می کنید نیازی به الگوریتم های پیچیده، شمارش امواج یا تفسیر انبوهی از اندیکاتورها ندارد. در واقع، اکثر معامله گران با امتحان کردن روش های معاملاتی متعدد، زیر بار داده ها تسلیم شده و باید زمان طولانی سپری شود تا بفهمند که در حال پیچیده کردن یک روند ساده هستند.

بخش بخش اصلی دشواری معامله گری، کنترل خود از طریق معامله نکردن زیاد، ریسک نکردن بیش از حد در هر معامله، عدم بازگشت به بازار و باز کردن معامله جدید پس از یک سود یا ضرر بزرگ و موارد دیگر است.

به طور خلاصه، کنترل رفتار، مدیریت احساسات، طرز فکر و همچنین مدیریت صحیح سرمایه، سخت ترین بخش های معامله گری را تشکیل می دهند. احتمالاً  معامله گران حدود ۲۰٪ از زمان خود را صرف تمرکز بر روی این جنبه های دشوار معامله گری می کنند، در حالیکه باید حدود ۸۰٪ از زمان را به این امور اختصاص دهند.

باید در نظر داشت که بیشتر سود معاملات، از درصد کمی از معاملات حاصل می شود. نکته‌ مهم در این بخش این است که میزان حد ضرر خود را باید به گونه ای تعیین کنید که با میزان ارزش دلاری آن راحت هستید و توانایی پذیرش آن مقدار ضرر را دارید.

در معاملات خود مقدار ریسک به ریوارد (Risk to Reward Ratio) را حداقل ۳ انتخاب کنید تا بتوانید آزادی عمل بیشتری در انجام معاملات داشته باشید. به این ترتیب، حتی اگر معاملات ضرر ده بیشتری نسبت به معاملات سود ده خود داشته باشید، باز هم می توانید در پایان سال بازدهی بسیار خوبی داشته باشید.

اکثر معامله گران تمایل دارند که تعداد معاملات زیادی را داشته باشند و این تصادفی نیست که حدود ۸۰ تا ۹۰ درصد آن ها پول خود را از دست می دهند، زیرا بیش از حد معامله می کنند. این دسته از معامله گران به اندازه کافی صبور یا منضبط نیستند که منتظر بمانند تا استراتژی آن ها مورد تایید قرار بگیرد و به آن ها یک سیگنال ورود با احتمال موفقیت بالا بدهد.

آیا ارتباط بین این واقعیت را متوجه می شوید که حدود ۸۰ درصد معامله گران در همان مدت زمانی که بازار واقعاً ارزش معامله کردن را ندارد، پول خود را از دست می دهند؟ بازارها بسیار تغییر می کنند و در بسیاری از مواقع معامله‌ کردن بی معنی است.

به عنوان یک معامله گر، وظیفه ما این است که حرکات قیمت را تجزیه و تحلیل کنیم و نظم و انضباط داشته باشیم که در جریانات بی معنی قیمت اقدام به معامله نکنیم و منتظر شرایط مساعد بازار (۲۰ درصد) باشیم که ارزش ورود به معامله را دارد.

اصلی ترین موردی که حرفه ای ها را از مبتدی ها در معامله گری متمایز می کند، صبر است و نه خرید و فروش بیش از حد.

اکثر معامله گران با معامله کردن بیش از حد، مزیت معاملاتی خود را از بین می برند و در نتیجه، به جای اینکه منتظر ۲۰ درصد شرایط مناسبی باشند که بازار واقعا ارزش ورود را دارد، ۸۰ تا ۱۰۰ درصد مواقع بدون اینکه کمترین کنترلی بر احساسات خود داشته باشند، اقدام به باز کردن معامله می کنند.

معامله گران باید قانون ۸۰/۲۰ را در معامله گری به خاطر بسپارند. اگر فکر می کنید که حدود ۸۰ درصد از مواقع در حال ترید کردن هستید، باید عادات معاملاتی خود را ارزیابی کرده و تنها در ۲۰ درصد مواقع معامله کنید و ۸۰ درصد دیگر را نظاره گر بازار باشید!

‌”این قانون به این معنی است که ۸۰ درصد از نتایج، از ۲۰ درصد ورودی ها (تلاش ها) حاصل می شود. همانطور که پارتو در تحقیقات خود نشان داد، این قاعده به معنایی بسیار تقریبی به نسبت ۸۰/۲۰ نزدیک است، اما در بسیاری از موارد، این نسبت می تواند بسیار بالاتر باشد. برای مثال، نسبت ۹۹/۱ ممکن است به واقعیت نزدیک تر باشد.”

یارو استارک (Yaro Starak)

در اینجا به بررسی دلایلی که چرا تمرکز بر نمودارهای روزانه بسیار مفیدتر از تایم فریم های پایین تر است، پرداخته نمی شود؛ اما ارتباطی مستقیم با قانون ۸۰/۲۰ وجود دارد.

اکثر معامله گران درگیر معاملات نمودارهایی با تایم فریم پایین تر هستند و بیشتر آن ها پول خود را از دست می دهند، زیرا احتمالاً فقط ۲۰٪ از معامله گران بر روی نمودارهایی با تایم فریم بالاتر مانند نمودار روزانه یا چهار ساعته تمرکز می کنند و درآمد ثابتی دارند.

اکثر معامله گران تمایل دارند که حرکات دقیق و جزیی قیمت را در تایم فریم های کوچکتر تماشا کنند، درست مثل اینکه گویا با اعداد متحرک و رنگ های چشمک زن مسحور می شوند. متأسفانه، این امر برای بسیاری از معامله گران تا حدودی به یک اعتیاد تبدیل می شود که به سرعت حساب های آن ها را به نابودی می کشاند.

Pareto principle

تا به اینجا مطرح شد که چگونه می توان از طریق مدیریت سرمایه و نسبت ریسک به پاداش مناسب، کسب درآمد کرد. البته گفته نشد که شما به عنوان یک معامله گر می توانید بدون داشتن استراتژی، معاملاتی موثر در تمام زمان ها داشته باشید، زیرا مدیریت سرمایه و کنترل احساسات بسیار مهم تر از یافتن یک استراتژی معاملاتی است. در معامله گری به دنبال جام مقدس نباشید!

معامله گر باید ۸۰٪ از زمان و انرژی خود را بر روی مدیریت سرمایه، روانشناسی معامله و انضباط در معامله گری بگذارد و حدود ۲۰٪ بر روی تجزیه و تحلیل نمودارها متمرکز شود. اگر این کار به طور مداوم صورت بگیرد، تغییرات بسیار مثبتی در روند معاملاتی مشاهده خواهد شد.

استفاده از یک روش معاملاتی مؤثر که درک و پیاده سازی آن نیز آسان باشد، به شما شفافیت ذهنی و زمان کافی می دهد تا ۸۰ درصد روی مدیریت سرمایه و نظم و انضباط تمرکز داشته باشید و تنها ۲۰ درصد از انرژی ذهنی خود را صرف تجزیه و تحلیل بازارها و یافتن موقعیت معاملاتی بکنید. بسیاری از معامله گران هرگز حتی به این نقطه نمی رسند، زیرا هنوز در تلاشند تا بفهمند که چگونه می توانند درک درستی از سیستم معاملاتی خود داشته باشند.

با قانون ۸۰/۲۰ چگونه مسیر صحیح را بیابیم؟

تاریخچه معاملات خود را از ابتدای سال تا به امروز مرور کنید تا متوجه شوید چه تعداد از ضررهایی که متحمل شده اید در معاملاتی بوده که بر طبق برنامه معاملاتی (Trading Plan) انجام شده و چه تعداد در نتیجه معاملات تصادفی از نوع احساسی و قمارگونه بوده است. با انجام این کار پی می برید که تقریبا ۸۰% از ضررهای شما در مواقعی بوده است که از روی احساسات وارد بازار شده اید و تنها ۲۰% مرتبط با استراتژی شماست!

مفهوم کلی این قانون این است که شما می توانید با اجتناب از معاملات هیجانی، حدود ۸۰ درصد از ضررهای معاملاتی خود را کاهش دهید.

اولین گام برای معامله با “ذهنیت ۸۰/۲۰” تسلط بر یک استراتژی معاملاتی ساده است. با انجام این کار پایه و اساس لازم را بدست می آورید تا زمان خود را بیشتر صرف عوامل واقعی پول ساز، یعنی مدیریت سرمایه و کنترل وضعیت ذهنی خود بکنید.

بنابراین، در صورتیکه قانون ۸۰/۲۰ در معاملات با ترکیب یک استراتژی معاملاتی ساده و تمرکز قوی بر مدیریت سرمایه و روانشناسی به بهترین وجه اعمال شود، هم افزایی این دو عامل، ترکیب بسیار قوی برای کسب درآمد در بازار ایجاد می کند.

کاربرد در اقتصاد

مشاهده اولیه در ارتباط با جمعیت و ثروت بود. پارتو متوجه شد تقریباً ۸۰٪ از ایتالیا متعلق به ۲۰٪ از جمعیت آن است. وی سپس تحقیقاتی را در مورد کشورهای مختلف انجام داد و در کمال تعجب متوجه شد که توزیع مشابهی در آن ها اعمال می شود.

نموداری که نابرابری را بسیار آشکار و قابل درک جلوه داده است، به اصطلاح تأثیر “شیشه شامپاین“، در گزارش برنامه توسعه سازمان ملل در سال ۱۹۹۲ وجود داشت که نشان می داد توزیع درآمد جهانی بسیار نابرابر است، زیرا که ۲۰٪ ثروتمند جمعیت جهان، ۸۲٫۷٪ از درآمد جهان را کنترل می کنند. با این حال، شاخص “جینی” جهان نشان می دهد که توزیع ثروت کشورهای مختلف بسیار متفاوت است.

 
درصد جمعیتدرآمد
ثروتمندترین ۲۰٪ جامعه۸۲٫۷۰٪
دومین ۲۰٪ ثروتمند جامعه۱۱٫۷۵٪
سومین ۲۰٪ ثروتمند جامعه۲٫۳۰٪
چهارمین ۲۰٪ ثروتمند جامعه۱٫۸۵٪

اصل پارتو همچنین در اعمال مالیات قابل مشاهده است. در آمریکا در فواصل سال های ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۶ و همچنین در سال ۲۰۱۶، ۲۰٪ برتر از لحاظ درآمدزایی تقریباً ۸۰ تا ۹۰ درصد مالیات به دست آمده را پرداخت کردند.

با این حال، توجه به این نکته مهم است که اگر چه ارتباط هایی از این دست با شایسته سالاری وجود داشته است، اما نباید این اصل را با پیامدهای بیشتر اشتباه گرفت. همانطور که آلساندرو پلچینو در دانشگاه کاتانیا در ایتالیا اشاره می کند، سایر صفات لزوماً با یکدیگر ارتباط ندارند. او و سایر محققان با استفاده از استعداد به عنوان نمونه و جمله «حداکثر موفقیت هرگز با حداکثر استعداد مطابقت ندارد و بلعکس» به این نتیجه رسیدند که برخی فاکتورها به شانس بستگی دارند.

فیزیکدان ویکتور یاکوفنکو از دانشگاه مریلند، کالج پارک و ای سی سیلوا، داده های درآمدی که از سرویس درآمد داخلی ایالات متحده برگرفته شده بود را از سال ۱۹۸۳ تا ۲۰۰۱ تجزیه و تحلیل کرد و دریافت که توزیع درآمد در بین طبقه فوقانی (۱–۳٪ از جمعیت) از اصل پارتو پیروی می کند.

این اصل ممکن است در هر حالت بهترین استراتژی نباشد. نکته اصل پارتو این است که بدانیم اکثر چیزهای زندگی به طور مساوی توزیع نمی شوند. بر اساس این تصمیم گیری در مورد اختصاص زمان، منابع و تلاش کنید:

  • به جای گذراندن ۱ ساعت برای تهیه مقاله یا وبلاگ که مطمئن نیستید به آن نیاز دارید، ۱۰ دقیقه را به فکر ایده های خود اختصاص دهید. سپس ۵۰ دقیقه برای نوشتن در مورد بهترین ها وقت بگذارید.
  • به جای صرف ۳ ساعت خواندن ۳ مقاله در عمق، ۵ دقیقه به ۱۲ مقاله (۱ ساعت) بپردازید و سپس هر یک ساعت را در دو مقاله برتر (۲ ساعت) بگذرانید.

ممکن است این تکنیک ها منطقی باشند یا منطقی نباشند، نکته این است که بدانید شما می توانید روی ۲۰٪ مهم تمرکز کنید.

در آخر، فکر نکنید که اصل پارتو به معنای انجام تنها ۸۰٪ کار مورد نیاز است. شاید درست باشد که ۸۰٪ یک پل در ۲۰٪ اول زمان ساخته شده است، اما برای این کار هنوز به بقیه پل احتیاج دارید. شاید درست باشد که ۸۰٪ مونا لیزا در ۲۰٪ اول زمان نقاشی شده است، اما این شاهکار بدون جزئیات به وجود نمی آمد. اصل پارتو یک مشاهده است، نه یک قانون از طبیعت.

آموزش

تقویم اقتصادی (Economic Calendar) چیست و چگونه از آن استفاده کنیم؟

تقویم اقتصادی مثل یک “برنامه‌ریزی خبری” برای بازار است. اگر به آن توجه نکنید، ممکن است در لحظه انتشار اخبار مهم با حرکت‌های ناگهانی و شدید قیمت غافلگیر شوید. استفاده درست از آن کمک می‌کند ریسک معاملات را مدیریت کنید و حتی فرصت‌های سودآور پیدا کنید.

منتشر شده

در

تقویم اقتصادی (Economic Calendar) چیست و چگونه از آن استفاده کنیم؟

اگر معامله‌گر یا فعال بازارهای مالی باشید، حتما تجربه کرده‌اید که یک خبر اقتصادی می‌تواند ظرف چند دقیقه بازار را زیر و رو کند. مثلا اعلام نرخ بیکاری آمریکا یا تصمیم فدرال رزرو درباره نرخ بهره کافی است تا قیمت دلار، طلا یا حتی بیت کوین نوسان شدیدی پیدا کند. در چنین شرایطی، دانستن زمان دقیق این رویدادها می‌تواند مرز میان یک معامله سودآور یا پشیمان‌کننده باشد.

اینجاست که تقویم اقتصادی به عنوان یک ابزار به کمک شما می‌آید. ابزاری که تمام اتفاقات مهم اقتصادی و مالی جهان را در یک جدول زمانی مشخص نمایش می‌دهد و به شما کمک می‌کند همیشه چند قدم جلوتر از بازار باشید. اگر می‌خواهید بدانید تقویم اقتصادی دقیقا چیست، چه اجزایی دارد و چطور باید از آن استفاده کنید، این مطلب را از دست ندهید.

تقویم اقتصادی (Economic Calendar) چیست؟

یک لیست زمان‌بندی‌شده از اعلامیه‌های اقتصادی، داده‌های کلان، سخنرانی‌های مقامات مالی و انتشار شاخص‌های اقتصادی مثل نرخ بهره، تورم، بیکاری، تولید ناخالص داخلی و … است. علاوه بر این معمولاً زمان بیانیه های بانک مرکزی، سخنرانی های سیاست گذاران پولی و انتخابات را فهرست می کند.

بیشتر تقویم های اقتصادی منتشر شده شامل نوع داده مثل نرخ بیکاری، نتیجه قبلی که منتشر شده بود و انتظارات اجماع بازار برای نتیجه آتی می شوند. باید توجه داشت که نوع انتشار به طور کلی بسته به اینکه چه تاثیری می تواند داشته باشد؛ بصورت زیاد، متوسط، کم یا بدون تاثیر، کد گذاری می شود.

برای مثال، تصور کنید بانک مرکزی اروپا (ECB) قرار است درباره نرخ بهره (Interest Rate) جلسه برگزار کند. این تصمیم می‌تواند ارزش یورو را به شدت تحت تاثیر قرار دهد. اگر شما معامله‌گر بازار فارکس باشید و این تاریخ را ندانید، ممکن است در میانه یک معامله ناگهان با نوسانی شدید روبه‌رو شوید و فرصت مدیریت آن را از دست بدهید. اما وقتی به تقویم اقتصادی نگاه می‌کنید، می‌بینید که این رویداد دقیقا چه روز و ساعتی اتفاق می‌افتد و می‌توانید از قبل برایش برنامه‌ریزی کنید.

تقویم اقتصادی نه فقط برای معامله‌گران حرفه‌ای، بلکه برای هر فردی که در بازارهای مالی فعالیت می‌کند (از بورس و فارکس گرفته تا ارزهای دیجیتال) یک ابزار ضروری است. حتی سرمایه‌گذاران بلندمدت هم با نگاه به این تقویم می‌توانند تصمیم‌های دقیق‌تری برای مدیریت پرتفوی خود بگیرند.

اگر انتشار داده اقتصادی تأثیر کمی داشته باشد، آنگاه جفت ارز حرکتی نداشته و یا واکنشی جزیی نسبت به نتیجه از خود نشان خواهد داد. اما اگر در رویدادی با تأثیر متوسط، نتیجه نهایی با چیزی که انتظار می رفت خیلی تفاوت داشته باشد، باعث می شود جفت ارز به میزان بیشتری تغییر کند. زمانی که انتشار داده ها به طور قابل توجهی بیشتر یا کمتر از نتیجه مورد انتظار بازار باشند، به خصوص زمانی که صحبت از داده هایی با تأثیر بالا باشد، جفت ارز مرتبط تمایل بیشتری به حرکت دارد و بازار نوسانات قابل توجهی را در این فرآیند تجربه می کند.

چرا تقویم اقتصادی مهم است؟

  • تقویم اقتصادی مانند یک نقشه راه است که مسیر حرکت بازارها را روشن‌تر می‌کند و شما را از غافلگیری‌های ناگهانی نجات می‌دهد. به این ترتیب شما می‌توانید تصمیمات معاملاتی خودتان را بر پایه اطلاعات موثق بگیرید.
  • انتشار داده‌های اقتصادی می‌تواند باعث نوسانات شدید در بازارهای مالی شود. برای مثال، اگر نرخ تورم بالاتر از حد انتظار اعلام شود، سرمایه‌گذاران انتظار افزایش نرخ بهره خواهند داشت و همین موضوع می‌تواند بازار سهام یا ارزهای دیجیتال را تحت تاثیر قرار دهد.
  • بدون تقویم اقتصادی، بسیاری از تصمیم‌ها بر اساس حدس و گمان گرفته می‌شود. معامله‌گرانی که فقط با تحلیل تکنیکال کار می‌کنند، ممکن است در لحظه انتشار یک خبر بزرگ، گرفتار نوسانات غیرمنتظره بازار شوند. در حالی‌که کسی که تقویم اقتصادی را دنبال می‌کند، می‌داند چه زمانی باید محتاط‌تر باشد یا حتی برای شکار فرصت‌های جدید آماده شود.
  • یکی از مهم‌ترین مزیت‌های تقویم اقتصادی، مدیریت ریسک است. اگر قبل از انتشار یک داده مهم پوزیشن باز دارید، می‌توانید حجم معاملات خود را کاهش دهید، حد ضرر تنظیم کنید یا حتی معامله را ببندید تا از ضررهای سنگین جلوگیری شود.
  • استفاده از تقویم اقتصادی به شما امکان می‌دهد استراتژی‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت خود را بر اساس داده‌های واقعی طراحی کنید. به این ترتیب، معاملات شما نظم بیشتری پیدا می‌کند و احتمال موفقیت بالاتر می‌رود.
  • بسیاری از ضررها به دلیل تصمیمات عجولانه و احساسی اتفاق می‌افتد. وقتی بدانید چه چیزی در راه است، آرامش بیشتری خواهید داشت و کمتر اسیر ترس یا طمع می‌شوید.

اجزای اصلی یک تقویم اقتصادی

وقتی وارد یک تقویم اقتصادی مثل Trading Economics یا Investing.com می‌شوید، در نگاه اول ممکن است جدول شلوغی ببینید که پر از عدد و کلمه است. اما اگر بدانید هر ستون چه معنایی دارد، کار با آن بسیار ساده خواهد شد. در ادامه تک‌تک اجزای اصلی این جدول که از وب‌سایت تریدینگ اکونومیکس آورده شده را توضیح می‌دهیم.

Economic Calendar
All events, interest rate, prices & inflation, labour market, GDP growth, foreign trade, government, business confidence, consumer sentiment, housing market.

در قسمت بالای جدول بخشی برای فیلتر کردن نتایج آورده شده است. گزینه «Recent» فیلتری برای نشان دادن رویدادهای اخیر است و فقط موارد نزدیک به زمان فعلی را نشان می‌دهد. اگر می‌خواهید مثلا رویدادهای اقتصادی چند ماه دیگر را ببینید کافی است این فیلتر را تغییر دهید.

با استفاده از گزینه «Impact» شما می‌توانید این رویدادهای اقتصادی را بر اساس سطح اهمیت آن ها دسته‌بندی کنید. تریدینگ اکونومیکس سه دسته‌بندی دارد. رویدادهای یک ستاره، دو ستاره و سه ستاره که طبیعتا اهمیت آن ها بر اساس تعداد ستاره افزایش می‌یابد.

قسمت «Countries» امکان فیلتر کردن بر اساس کشور یا اقتصاد موردنظر را فراهم می‌کند. مثلا اگر قصد دارید فقط شاخص‌های اقصتادی کلان آمریکا را ببینید، کافی است روی این گزینه کلیک کرده و «United States» را انتخاب کنید.

فیلتر «Category» دسته‌بندی رویدادها را نمایش می‌دهد. مثلا شما می‌توانید در این فیلتر گزینه «Prices & Inflation» را انتخاب کرده و فقط داده‌های تورمی را مشاهده کنید.

بخش «UTC +3:30» نیز برای تعیین منطقه زمانی است. شما می‌توانید منطقه زمانی خودتان (تهران-ایران) را تنظیم کنید تا ببینید دقیقا رویداد موردنظرتان در چه ساعتی به وقت ایران رخ می‌دهد.

  • تاریخ و ساعت

اولین چیزی که در تقویم اقتصادی به چشم می‌آید، ستون زمان انتشار است. در این بخش دقیقا مشخص می‌شود که هر رویداد چه روز و ساعتی منتشر خواهد شد. اهمیت این قسمت بسیار بالاست، چون بازارها معمولا درست در همان لحظه انتشار خبر واکنش نشان می‌دهند. مثلا اگر در ساعت ۴:۰۰ صبح «شاخص اعتماد مصرف‌کننده استرالیا» منتشر شود، معامله‌گران بازار فارکس در همان دقیقه باید آماده واکنش باشند.

همانطور که گفتیم، ساعت تقویم معمولا بر اساس منطقه زمانی قابل تغییر است. مثلا شما می‌توانید آن را روی «تهران (UTC+3:30)» تنظیم کنید تا دقیقاً با ساعت محلی خودتان هماهنگ باشد.

  • کشور

در ستون بعدی، پرچم و کد کشور (مثلاً GB = بریتانیا، AU = استرالیا، MX = مکزیک) قرار دارد که نشان می‌دهد داده متعلق به کدام اقتصاد است. گاهی اوقات هم رویدادها مربوط به یک بلوک منطقه‌ای خاص مثلا اروپا (EA = Euro Area) هستند. در این صورت آن داده را باید به عنوان یک شاخص منطقه‌ای و نه مربوط به یک کشور واحد تفسیر کرد.

  • عنوان رویداد

این ستون عنوان خبر یا شاخص اقتصادی را نشان می‌دهد. گاهی هم کنار این عنوان، مخفف ماه میلادی (مثل AUG، SEP) دیده می‌شود که نشان می‌دهد داده مربوط به کدام ماه است. شناخت هر شاخص اهمیت زیادی دارد، چون هرکدام اثر متفاوتی روی بازار می‌گذارند.

اما نکته مهم اینجاست که همه رویدادها عددی و آماری نیستند. بعضی از آن ها بیشتر کیفی هستند و باید با توجه به ماهیتشان تفسیر شوند. برای درک بهتر، به چند نمونه نگاه کنیم:

  • شاخص‌های آماری (عدد‌محور)

مثل نرخ بیکاری (Unemployment Rate)، شاخص قیمت مصرف کننده (CPI)، یا تولید ناخالص داخلی (GDP). اینها همیشه یک عدد مشخص دارند که می‌توان آن را با مقدار قبلی و پیش‌بینی بازار مقایسه کرد.

  • سخنرانی‌ها (Speech)

مثلا «سخنرانی رئیس فدرال رزرو». این نوع رویداد عدد ندارد، بلکه مهم محتوای صحبت‌هاست. اگر لحن سخنران به سمت سیاست انقباضی (افزایش نرخ بهره) باشد، بازار واکنش منفی به دارایی‌های پرریسک نشان می‌دهد. اگر لحن انبساطی باشد، می‌تواند باعث رشد بازار سهام یا ارزهای دیجیتال شود.

  • حراج اوراق (Auction)

مثل «حراج اوراق ۱۰ ساله آمریکا» یا «حراج اوراق خزانه ژاپن». اینجا اعداد مربوط به بازده (Yield) یا حجم اوراق فروخته‌شده اهمیت دارند. بالا رفتن بازده معمولا نشانه افزایش هزینه استقراض دولت و احتمال بالا رفتن نرخ بهره است.

  • شاخص‌های نظرسنجی و اعتماد (Survey/Confidence Index)

مثل «شاخص اعتماد مصرف‌کننده» یا «شاخص مدیران خرید (PMI)». اینها با پرسش‌نامه از فعالان اقتصادی یا مصرف‌کنندگان تهیه می‌شوند و بازتاب‌دهنده چشم‌انداز آینده هستند.

ستون Previous نشان‌دهنده نتیجه گزارش قبلی است. مثلا اگر شاخص بیکاری ماه گذشته ۸٪ بوده، این عدد در ستون Previous نمایش داده می‌شود. این بخش برای مقایسه روند بسیار مهم است، چون بازار همیشه تغییرات نسبت به گذشته را در نظر می‌گیرد.

در قسمت (Consensus / Forecast) دو ستون پیش‌بینی تحلیلگران و اقتصاددانان درباره آن شاخص یا داده اقتصادی آورده می‌شود. اما چه تفاوتی با هم دارند؟

Consensus یا اجماع در واقع میانگین پیش‌بینی جمعی تحلیلگران، اقتصاددان‌ها و موسسات مالی است. یعنی چندین منبع معتبر پیش‌بینی خود را درباره یک شاخص اعلام می‌کنند و تقویم اقتصادی میانگین یا اجماع آنها را نمایش می‌دهد.

Forecast گاهی به همان معنی Consensus به کار می‌رود، اما در بعضی تقویم‌ها (مثل Trading Economics) یک تفاوت کوچک دارد:

  • Forecast معمولاً پیش‌بینی اختصاصی خود سایت یا موسسه منتشرکننده تقویم است.
  • در حالی که Consensus نماینده پیش‌بینی کلی بازار و تحلیل‌گران مختلف است.

در ستون (Actual) مقدار واقعی در لحظه انتشار خبر به‌روزرسانی می‌شود و عدد واقعی گزارش را نشان می‌دهد. در حقیقت، مهم‌ترین بخش برای معامله‌گران همین ستون است، چون مستقیما رفتار بازار را شکل می‌دهد.

بعضی تقویم‌ها مثل Trading Economics در کنار هر شاخص نمودارهای کوچکی نمایش می‌دهند. این نمودار روند تاریخی آن شاخص را نشان می‌دهد (مثلا تغییرات نرخ بیکاری در چند ماه گذشته). با نگاه سریع به این بخش می‌توانید متوجه شوید وضعیت در حال بهبود یا بدتر شدن است.

Economic Calendar
Economic Calendar

طبق ستون اول متوجه می‌شویم که شاخص قیمت تولیدکننده (PPI) آمریکا ساعت ۴ بعد از ظهر به وقت محلی منتشر می‌شود. به طور کلی، شاخص‌های اقتصادی را می‌توان در بازه زمانی‌های مختلفی ارزیابی کرد. منظور از MoM بازه زمانی ماهانه است و YoY تغییرات کل یک سال نسبت به سال قبل را نشان می‌دهد.

در سطر اول که مربوط به شاخص PPI اصلی در بازه ماهانه است، می‌بینیم که مقدار قبلی ۰.۹٪ ثبت شده است. این یعنی در ماه گذشته قیمت تولیدکننده‌ها نسبت به ماه ماقبلش ۰.۹٪ افزایش داشته است. در ستون Forecast پیش‌بینی تریدینگ اکونومیکس برای این ماه ۰.۳٪ است و Consensus که میانگین پیش‌بینی اقتصاددانان و تحلیلگران مختلف را نشان می‌دهد ۰.۴٪ ثبت شده است. مقدار Actual یا واقعی هم هنوز منتشر نشده و به همین دلیل این ستون خالی مانده و در لحظه انتشار شاخص پر می‌شود.

چطور از تقویم اقتصادی استفاده کنیم؟

این بخش مهم‌ترین قسمت مقاله است، چون فقط دانستن اینکه رویدادها چه زمانی هستند کافی نیست؛ باید بدانید چطور از این اطلاعات استفاده کنید.

  • برنامه‌ریزی هفتگی: در ابتدای هفته به تقویم اقتصادی نگاه کنید و رویدادهای مهم (مثل NFP یا تصمیم نرخ بهره) را علامت بزنید. این کار به شما کمک می‌کند از قبل آماده باشید.
  • ترکیب با تحلیل تکنیکال: اگر می‌بینید یک خبر مهم نزدیک است، سطوح حمایت و مقاومت نمودار را بررسی کنید. مثلا اگر خبر منفی بیاید و بازار به حمایت نزدیک باشد، احتمال شکستن حمایت بیشتر می‌شود.
  • استراتژی معاملاتی متناسب با خبر: بعضی معامله‌گران قبل از انتشار خبر، از بازار خارج می‌شوند تا ریسک نکنند. برخی دیگر ترجیح می‌دهند منتظر بمانند و پس از انتشار داده و مشخص شدن جهت بازار وارد معامله شوند.
  • مدیریت حجم و حد ضرر: در زمان‌هایی که احتمال نوسان شدید وجود دارد، بهتر است حجم معامله کمتر شود یا حد ضرر نزدیک‌تر قرار بگیرد.
  • ثبت تجربه‌ها: بهترین راه برای یادگیری استفاده از تقویم اقتصادی، تجربه شخصی است. بعد از هر رویداد مهم یادداشت کنید بازار چگونه واکنش نشان داد و استراتژی شما چقدر موفق بود.

تقویم اقتصادی را از کجا ببینیم؟

امروزه ده‌ها وب‌سایت معتبر وجود دارد که تقویم اقتصادی رایگان و به‌روزی ارائه می‌دهند. برخی از بهترین منابع عبارت‌اند از:

  • Trading Economics: همه رویدادها، نرخ بهره، قیمت‌ها و تورم، بازار کار، رشد تولید ناخالص داخلی، تجارت خارجی، دولت، اعتماد تجاری، احساسات مصرف‌کننده، بازار مسکن.
  • Investing.com: تقویم اقتصادی همزمان با اعلام رویدادهای اقتصادی، شاخص‌ها را دریافت کنید و تأثیر فوری آنها بر بازار جهانی را مشاهده کنید – از جمله رویدادهای قبلی، …
  • Forex Factory: با تقویم اقتصادی فارکس محور، رویدادهای تأثیرگذار بر بازار را خیلی قبل از وقوع پیش‌بینی کنید.
  • TradingView: تقویم اقتصادی آخرین و رویدادهای اقتصادی آینده را نشان می‌دهد که می‌توانند بر دارایی‌ها، مناطق و بازارهای جهانی خاصی تأثیر بگذارند.
  • FXStreet: تقویم اقتصادی لحظه‌ای، رویدادها و شاخص‌های اقتصادی سراسر جهان را پوشش می‌دهد.
  • MyFxBook: تقویم اقتصادی به صورت آنی که تمام رویدادها و اطلاعیه‌های اقتصادی را پوشش می‌دهد. مقادیر تاریخی، قبلی، اجماعی و واقعی هر شاخص را مشاهده کنید.

همچنین بروکرهای فارکس هم معمولاً تقویم اقتصادی روی سایت خود دارند.

در انتها

تقویم اقتصادی مثل یک “برنامه‌ریزی خبری” برای بازار است. اگر به آن توجه نکنید، ممکن است در لحظه انتشار اخبار مهم با حرکت‌های ناگهانی و شدید قیمت غافلگیر شوید. استفاده درست از آن کمک می‌کند ریسک معاملات را مدیریت کنید و حتی فرصت‌های سودآور پیدا کنید. در دنیایی که ثانیه‌ها حرف اول را می‌زنند، اطلاع از آنچه در راه است، برگ برنده شماست. با استفاده منظم از این ابزار، دیگر از نوسانات ناگهانی غافلگیر نخواهید شد و می‌توانید با اطمینان بیشتری برای آینده سرمایه‌گذاری خود برنامه‌ریزی کنید.

به یاد داشته باشید، موفقیت در بازارهای مالی تنها به تحلیل نمودارها محدود نمی‌شود. تسلط بر اطلاعات و درک وقایع کلان اقتصادی، مکمل تحلیل تکنیکال است و شما را در مسیری قرار می‌دهد که به جای دنبال کردن بازار، آن را پیش‌بینی کنید. به همین خاطر توصیه می‌کنیم که از همین امروز، استفاده از تقویم اقتصادی را به یکی از عادت‌های معاملاتی خود تبدیل کنید.

سودآوری و معامله گری بصورت مداوم در بازار می تواند بسیار چالش برانگیز باشد، و واقعیت مسلم این است که اکثر معامله گران خرد معمولا پول خود را در این بازار از دست می دهند. با این وجود، با یک برنامه معاملاتی جامع، ابزارهای مناسب و دانش کافی از بازار ارز، شانس موفقیت شما به عنوان یک معامله گر به میزان قابل توجهی افزایش می یابد.

ادامه مطلب

آموزش

اندیکاتور ATR چیست و چه کاربردی در تحلیل تکنیکال دارد؟

منتشر شده

در

بررسی دامنه تغییرات قیمت سهام یکی از موثرترین روش‌ها برای اندازه‌گیری میزان نوسان قیمت است. برای تعیین دامنه تغییرات، کافی است بالاترین و پایین‌ترین قیمت را در یک بازه زمانی معین مقایسه کنیم. در ادامه، به بررسی جزئیات بیشتری درباره اندیکاتور ATR، از جمله نحوه محاسبه آن، کاربردهای مختلف در معاملات و نکاتی برای استفاده بهینه در تحلیل‌ تکنیکال می‌پردازیم. با اینوستورنت همراه باشید.

اندیکاتور ATR چیست؟

اندیکاتور ATR، مختصر کلمه (Average True Range) یا میانگین دامنه واقعی است. این اندیکاتور یکی از ابزارهای تحلیل تکنیکال است که برای اندازه‌گیری نوسانات بازار استفاده می‌شود. این اندیکاتور توسط ولز وایلدر (Welles Wilder) سال ۱۹۷۸ در کتابی با عنوان “مفاهیم جدید در سیستم‌های معاملاتی تکنیکال” معرفی شد. ATR به معامله‌گران کمک می‌کند تا نوسانات بازار را بهتر درک کنند و تصمیمات معاملاتی بهتری بگیرند.

اندیکاتور ATR نوسانات را به صورت مطلق اندازه‌گیری می‌کند و مقادیر حاصل از آن درصدی از قیمت‌های فعلی نیستند. به عبارتی دیگر، ATR سهام‌ با قیمت بالا، بیشتر از ATR سهام‌ با قیمت پایین خواهد بود. به عنوان مثال، سهامی که قیمت آن در بازه ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار معامله می‌شود، ATR بالاتری نسبت به سهامی با بازه قیمتی ۵۰ تا ۶۰ هزار خواهد داشت. بنابراین، نمی‌توان مقادیر ATR سهام‌ مختلف را با یکدیگر مقایسه کرد.

نحوه محاسبه اندیکاتور ATR

محاسبه ATR شامل مراحلی است که به ترتیب زیر انجام می‌شود:

۱. محاسبه دامنه واقعی (True Range)

TR بزرگ‌ترین مقدار بین سه دسته زیر است:

اختلاف بین بالاترین (High) و پایین‌ترین قیمت (Low) در دوره فعلی

تفاوت بین بالاترین قیمت دوره فعلی (High) و قیمت بسته شدن دوره قبلی (Previous Close)

تفاوت بین پایین‌ترین قیمت دوره فعلی (Low) و قیمت بسته شدن دوره قبلی (Previous Close)

۲. میانگین‌گیری دامنه واقعی:

ATR با میانگین‌گیری دامنه واقعی (TR) در یک دوره مشخص محاسبه می‌شود. معمولاً این دوره ۱۴ روزه است، اما می‌توان آن را بر اساس نیازهای خاص تنظیم کرد.

Average True Range (ATR)
Average True Range (ATR)

دوره های استاندارد برای محاسبه ATR

ولز وایلدر مخترع اندیکاتور ATR، محاسبه این اندیکاتور را با یک دوره زمانی ۱۴ روزه پیشنهاد کرده است. استفاده از این دوره استاندارد ۱۴ روزه باعث می‌شود که ATR نه بیش از حد حساس باشد و نه تغییرات مهم را از دست بدهد. اگرچه دوره ۱۴ روزه به عنوان یک استاندارد عمومی پذیرفته شده است، اما استفاده از دوره‌های کوتاه‌تر یا بلندتر نیز می‌تواند با توجه به عوامل مختلفی از جمله استراتژی معاملاتی، افق زمانی افراد و نوع بازار مفید باشد. مقدار ATR به دوره زمانی انتخابی حساس است و ممکن است در دوره‌های مختلف نتایج متفاوتی ارائه دهد.

کاربردهای ATR

اندیکاتور ATR کاربردهای متنوعی دارد که در ادامه به برخی از مهم‌ترین آنها اشاره می‌شود:

۱. اندازه‌گیری نوسانات بازار

ATR به تحلیل‌گران کمک می‌کند تا نوسانات بازار را اندازه‌گیری کنند. مقادیر بالای ATR نشان‌دهنده نوسانات زیاد سهام و مقادیر پایین نشان‌دهنده نوسانات کم است. این اطلاعات می‌توانند در تصمیم‌گیری‌های معاملاتی کمک کنند.

۲. تعیین حد ضرر (Stop Loss)

یکی از کاربردهای مهم ATR تعیین حد سود و حد ضرر است. معامله‌گران می‌توانند از ATR برای تعیین فاصله مناسب حد ضرر استفاده کنند. زمانی که اندیکاتور ATR مقادیر بالاتری را نمایش می‌دهد، معامله‌گران نوسانات قیمتی بیشتری را پیش‌بینی می‌کنند. در نتیجه، آنها معمولاً حد ضرر خود را با فاصله بیشتری از قیمت فعلی قرار می‌دهند تا از نوسانات شدید بازار در امان بمانند. برعکس، زمانی که ATR نشان‌دهنده نوسانات کمتری باشد، معامله‌گران حد ضرر را نزدیک‌تر به قیمت فعلی تعیین می‌کنند تا از حرکات قیمتی کوچک نیز بهره‌برداری کنند.

«خروج شاندلیر» (Chandelier Exit) یکی از تکنیک‌های مشهور است که توسط «چاک لبو» (Chuck LeBeau) ابداع شده است. این روش یک تکنیک مبتنی بر ATR است که محدوده حد ضرر را برای موقعیت‌های معاملاتی خرید و فروش تعیین می‌کند.

محدودیت‌های اندیکاتور ATR

دو محدودیت اصلی برای استفاده از اندیکاتور ATR وجود دارد که معامله‌گران باید به آنها توجه داشته باشند.

۱. محدودیت اول، متفاوت بودن تفسیر نتایج ATR است. هر معامله‌گری ممکن است برداشت متفاوتی از نتایج این اندیکاتور داشته باشد.

۲. محدودیت دوم این است که اندیکاتور ATR جهت قیمت را مورد بررسی قرار نمی‌دهد و تنها به اندازه‌گیری نوسانات می‌پردازد. به همین دلیل، ممکن است معامله‌گر حرکت‌های متفاوتی را از بازار دریافت کند، به خصوص زمانی که پیوت‌ها در حال شکل‌گیری هستند یا روندها معکوس می‌شوند.

برای مثال، اگر قیمت حرکت چشم‌گیری برخلاف روند قبلی داشته باشد و اندیکاتور ATR نیز به میزان قابل‌توجهی افزایش یابد، برخی معامله‌گران ممکن است تصور کنند که ATR روند قبلی را تأیید می‌کند، در حالی که این برداشت ممکن است نادرست باشد.

اندیکاتور ATR یکی از ابزارهای مهم و کاربردی در تحلیل تکنیکال است که به معامله‌گران کمک می‌کند تا نوسانات بازار را بهتر درک کنند و تصمیمات معاملاتی بهتری بگیرند. با توجه به مزایا و کاربردهای متعدد ATR، این اندیکاتور می‌تواند نقش مهمی در استراتژی‌های معاملاتی ایفا کند. با این حال، معامله‌گران باید به محدودیت‌های آن نیز توجه کنند و از ATR در کنار سایر ابزارهای تحلیل تکنیکال استفاده کنند تا به نتایج دقیق‌تری دست یابند.

ادامه مطلب
تبلیغات
اخبار18 ساعت پیش

استارک ور (StarkWare) تأیید کل تاریخچه بلاکچین با ۱ مگابایت حجم ممکن ساخت!

تقویم اقتصادی (Economic Calendar) چیست و چگونه از آن استفاده کنیم؟
آموزش19 ساعت پیش

تقویم اقتصادی (Economic Calendar) چیست و چگونه از آن استفاده کنیم؟

ارتقای آلپنگلو (Alpenglow) در سولانا تأیید شد؛ تراکنش‌ها بزودی با سرعت اینترنت نهایی می‌شوند
اخبار1 هفته پیش

ارتقای آلپنگلو (Alpenglow) در سولانا تأیید شد؛ تراکنش‌ها بزودی با سرعت اینترنت نهایی می‌شوند

تراست ولت امکان معامله سهام های توکنیزه را برای کاربران فعال کرد
اخبار1 هفته پیش

تراست ولت امکان معامله سهام های توکنیزه (RWA) را برای کاربران فعال کرد

آموزش3 هفته پیش

اندیکاتور ATR چیست و چه کاربردی در تحلیل تکنیکال دارد؟

۹ عادت مالی که افراد منظم را به ثبات و آزادی مالی می‌رساند
بلاکتوپیا3 ماه پیش

۹ عادت مالی که افراد منظم را به ثبات و آزادی مالی می‌رساند

اخبار3 ماه پیش

کاناری کپیتال برای ETF اینجکتیو (INJ) ثبت‌نام کرد

کاردینال؛ اولین پروتکل دیفای بیت کوین بر بستر کاردانو
اخبار3 ماه پیش

کاردینال؛ اولین پروتکل دیفای بیت کوین بر بستر کاردانو

هر اونس چند گرم طلای ۱۸ عیار است؟ تبدیل ساده انس به گرم طلا
بلاکتوپیا3 ماه پیش

هر اونس چند گرم طلای ۱۸ عیار است؟ تبدیل ساده انس به گرم طلا

آیا تحلیل تکنیکال به‌تنهایی در بازار رمز ارزها سودآور است؟
آموزش3 ماه پیش

آیا تحلیل تکنیکال به‌تنهایی در بازار رمز ارزها سودآور است؟

کوین‌بیس توکن اتنا (ENA) را به رودمپ خود اضافه کرد
اخبار3 ماه پیش

کوین‌بیس توکن اتنا (ENA) را به رودمپ خود اضافه کرد

در ۲ ماه اخیر بیش از ۱۰٪ پروژه‌ها ناپدید شده‌اند!
اخبار3 ماه پیش

در ۲ ماه اخیر بیش از ۱۰٪ پروژه‌ها ناپدید شده‌اند!

برترین ها