بلاکتوپیا
شبکه اسکیل (SKALE Network) و توکن SKL
اسکیل (Skale) یک شبکه لایه دوم (Layer 2) و زنجیره جانبی در شبکه اتریوم است. با بروز رسانی دنالی (Denali) سرعت برنامه های غیر متمرکز افزایش یافته و همچنین کارمزد تراکنش ها نزدیک به صفر است.

منتشر شده
2 سال پیشدر
توسط
روکو (Rocco)
اسکیل (Skale) یک شبکه لایه دوم (Layer 2) و زنجیره جانبی در شبکه اتریوم است که محیطی با بازدهی بالا، تاخیر کم و هزینه پایین برای توسعه برنامه های غیرمتمرکز (dApps) ایجاد می کند. با پیشرفت بلاکچین و دیفای، بلاک چین های محبوبی مانند اتریوم با سرعت بسیار بالایی گسترش می یابند.
شبکه اتریوم میزبان بسیاری از برنامه های غیرمتمرکز است؛ اما سرعت و هزینه بالای گس (Gas) مشکل ساز است و با وجود نودهای بسیار زیاد در این شبکه، باز هم سرعت و موثر بودن مناسب را ندارد. اینجاست که پروتکل اسکیل به عنوان یک راهکار مقیاس پذیری وارد می شود.
توسعه دهندگان نرم افزارهای بلاکچین می توانند با انتقال پروژه های DeFi خود به زنجیره های اسکیل (SKALE) در عین حال که به توان عملیاتی بالا و کارمزد نزدیک به صفر دست پیدا می کنند از امنیت بسیار بالای اتریوم نیز بهرمند شوند.
اسکیل یک شبکه بلاکچینی انعطاف پذیر است که با اکوسیستم اتریوم (Ethereum) همکاری می کند. این شبکه در سال ۲۰۲۰ توسط Skale Labs و راه حلی لایه دوم (L2) برای ارتقاء مقیاس پذیری، سرعت، موثر بودن و تجربه کاربری بهتر طراحی شده است.
اسکیل از زنجیره های جانبی (Sidechain) منعطف، که به عنوان بلاکچین های مستقل برای هر برنامه غیرمتمرکز (dApps) عمل می کنند، استفاده می کند.
هر Dapp بلاک چین و نودهای ولیدیتور خود را از استخر اتریوم خواهد داشت. این موضوع باعث بهبود سطح امنیت اتریوم، سرعت بیشتر و کارمزد کمتر می شود. کسب و کارها می توانند این سایدچین ها را به همراه نودهای اعتبارسنج آن ها اجاره کنند و این نودها به جای این که کل اطلاعات بلاکچین را پردازش کنند، بخشی از آن را که تنها مختص به بیزینس یا Dapp مربوطه است را پردازش می کنند.
اسکیل (Skale) متکی به حاکمیت غیرمتمرکز است و دارندگان توکن SKL به گره های مجزایی تقسیم می شوند و به عملکردهای مختلفی مثل سیستم پاداش دهی و توسعه پروتکل رای می دهند. همچنین رای دهندگان می توانند قدرت رای دهی خود را از طریق استیک کردن یا ارائه نمایندگی، به دیگر دارندگان SKL منتقل کنند.
اسکیل به دنبال برطرف کردن کارمزدهای بالاست، که یکی از بزرگترین مشکلاتی است که در بازار رمز ارزها و بلاکچین اتریوم که بزرگترین پروتکل در دنیای دیفای است، نیازمند پرداخت کارمزدهای گس (Gas) بسیار بالا برای هر تراکنش است. این مسئله باعث ایجاد محدودیت برای توسعه دهندگانی می شود که از این شبکه استفاده می کنند.
اسکیل یک شبکه ترکیبی لایه یک و دو به صورت ماژولار است که از بلاکچین های مقیاس پذیر و به هم پیوسته تشکیل شده است. این سیستم توسعه دهندگان را قادر می سازد تا پروژه های خود را از شبکه اتریوم به یکی از بلاکچین های مدیریت شده توسط اسکیل منتقل کنند تا بتوانند با کارمزد نزدیک به صفر و توان عملیاتی بالا دست پیدا کنند.
هدف Skale این است که به دپ ها اجازه دهد تا به زنجیره های مختص به خود دسترسی داشته باشند. به عبارتی دیگر، زنجیره های جانبی مخصوص هر برنامه غیرمتمرکز به همراه ولیدیتورهای آن، قابل خریداری و اجاره است. در واقع اسکیل به عنوان “اتریوم به عنوان یک سرویس” در نظر گرفته می شود. یک Dapp کارمزد بخش های مختلف (مانند محاسبات، ذخیره سازی و پهنای باند) را می پردازد، تا بتواند از آن ها به صورت مستقل استفاده کند.
در واقع می توان گفت که Skale شبکه ای است درون یک شبکه دیگر (اتریوم). تمام عملکردهای این شبکه از طریق مجموعه ای از قراردادهای هوشمند (Smart Contracts) انجام می شود، که با نام Skale Manager شناخته می شوند.

این زنجیره ها از طریق قرارداد هوشمند Skale Manager به اتریوم متصل می شوند، که به عنوان نقاط ورود و خروج شناخته می شود. برنامه های غیرمتمرکز توکن های خود را در قرارداد هوشمند [Skale Manager] واریز می کنند و توکن های مربوط به زنجیره خاص خود را تولید می کنند.
زنجیره ها امنیت خود را از قرارداد هوشمند [Skale Manager] تامین می کنند که این قراردادها نیز توسط استخری از ولیدیتورهای تصادفی تامین می کند. این پروتکل از تمام استانداردهای اصلی شبکه اتریوم مانند ERC-20، ERC-721، ERC-777 و دای (DAI) پشتیبانی می کند.
شبکه Skale یک کلاینت ماشین مجازی اتریوم (EVM) را اجرا می کند، که مبتنی بر کلاینت Aleth است. بریج یا پل Ethereum – Skale که با نام نماینده پیام رسانی بین زنجیره ای (IMA) شناخته می شود، قابلیت انتقال انواع توکن ها با استانداردهای مختلف اتریوم را، در بین این دو شبکه می دهد. اسکیل از زبان برنامه نویسی سالیدیتی و ماشین مجازی اتریوم پشتیبانی می کند. شما می توانید از همان ابزارها، کیف پول ها و استانداردهایی که در شبکه اتریوم وجود دارد، در اسکیل نیز استفاده کنید.
پروتکل Skale می تواند تعداد بی شماری از زنجیره هایی که برای برنامه های وب ۳ (Web 3.0) تولید می شوند، ارائه دهد. یک زنجیره وب ۳، منابع را در بین ۱۶ نود تصادفی تقسیم می کند؛ این کار باعث موثر شدن پردازش در شبکه می شود و همچنین به توسعه دهندگان اجازه می دهد تا ذخیره سازی اطلاعات خود را بر روی همان زنجیره اسکیل انجام دهند.
شبکه اسکیل از سایدچین های منعطف استفاده می کند. این بلاکچین های کوچک مستقل، از نودهای شبکه اتریوم از طریق الگوریتم اجماع گواه اثبات سهام (PoS) استفاده می کنند و به منظور به خطر نیافتادن امنیت، این نودها به صورت تصادفی انتخاب می شوند و توسعه دهندگان می توانند برای برنامه های غیرمتمرکز خود، امکان مخلوط کردن یا چرخشی کردن نودهای زیرمجموعه (Subnod) مجازی را فعال کنند تا هر بار نودهای جدیدی عملکردهای Dapp را پردازش کنند.

این شبکه دو جزء اصلی دارد.
- Skale Manager
- این قراردادهای هوشمند بر روی شبکه اصلی اتریوم قرار دارند و اکوسیستم Skale را کنترل می کنند. این عملکردها شامل همه چیز از جمله ساخت و نابود کردن زنجیره های جانبی و مدیریت نودها می شود، تا انتقالات توکن SKL و پاداش های این توکن را مقیاس پذیر کند.
- نودهای بدون نیاز به اجازه اسکیل
- این گرهها یا نودها بر مبنای میزان توکن های SKL سپرده گذاری شده و پیش نیازهایی که شبکه تعیین کرده، تولید یا رد می شوند. اگر یک نود پذیرفته شود، به نودهای همتای خود ارجاع داده می شود، تا فعالیت آن را بررسی کنند. این نودها می توانند از نوع نود کامل (Full Node) یا نود کوچک (Fractional Node) باشند. نودهای کامل تمام ۴ منبعی که در یک سایدچین وجود دارد را در اختیار دارند؛ در حالیکه نودهای کوچک می توانند در چند زنجیره جانبی مشارکت کنند.

زمانی که یک کسب و کار می خواهد در یک سایدچین منعطف سرمایه گذاری کند، پرداخت خود را به Skale Manager انجام می دهد. قابلیت های هر سایدچین بنا به نیازها، بودجه و مدت زمان سرویس هر کسب و کار، متفاوت است.

اما برای اطمینان از موثر بودن، امنیت و سرعت شبکه، یک Sidechain از حداقل ۱۶ نود زیرمجموعه استفاده می کند و بعد، تصمیم گرفته می شود که چه تعداد از نودها برای این زنجیره جانبی مورد نیاز است.
این شبکه ۳ سرویس اصلی دارد که شامل سایدچین های انعطاف پذیر، استخر نودهای ولیدیتور و رول آپ های BLS می شود.
- زنجیره های جانبی منعطف
زنجیره های منعطف بدین معنی هستند که توسعه دهندگان می توانند مشخصات فنی شبکه (بزرگ، متوسط، کوچک) را به همراه توان عملیاتی، فضای ذخیره سازی و منابع دیگر را نسبت به نیازهای خود، تعیین کنند.
- استخر نودهای اعتبارسنج
برای تقویت و ارتقاء عملکرد شبکه و کاهش تاخیر شبکه، سایدچین های سنتی از تعداد نودهای تاییدکننده کمتری استفاده می کنند، که این باعث به خطر افتادن امنیت شبکه می شود. در شبکه Skale یک استخر نودهای ولیدیتور وجود دارد که شامل تعداد زیادی Node است. این گره ها به طور تصادفی انتخاب می شوند تا امنیت هر زنجیره را بهبود ببخشند.
- رول آپ های BLS
ایده اصلی BLS Rollups این است که تراکنش ها را فشرده کند. فشرده کرده تراکنش های اتریوم، از طریق یک الگوریتم رمزنگاری شده به نام “امضاهای BLS تجمیع شده” انجام می شود.
برای مثال، پس از این که یک تراکنش ۱۰۰ بایتی اتر از طریق تکنولوژی رول آپ های BLS پردازش می شود، تبدیل به یک تراکنش ۱۲ بایتی می شود. به این صورت، BLS Rollups باعث افزایش توان محاسباتی شبکه و کاهش شدید کارمزد گس می شود.
دنالی (Denali) آپدیت شبکه Skale است که در آوریل ۲۰۲۱ (اردیبهشت ۱۴۰۰) راه اندازی شده است. این آپدیت، فاز جدید فریم ورک ماژولار اسکیل است که شامل معماری مختص هر اپلیکیشن توسعه دهندگان است که قابلیت پیکربندی Dapp ها را تقویت می کند. برای این کار، Denali از سیستمی استفاده می کند که عملکردهای بلاکچینی برنامه های غیرمتمرکز را (بدون نیاز به کدنویسی های اضافی) تسهیل می کند.

همچنین این سیستم به توسعه دهندگان اجازه می دهد که توکن های غیر مثلی (NFT) خود را بر روی بلاکچین های خود بدون هزینه و امنیتی بالا بسازند. بروز رسانی دنالی همچنین از سرویس های زنجیره های شخص ثالث و بومی مانند ذخیره سازی اطلاعات، پیام های داخل زنجیره، اوراکل ها و رول آپ ها پشتیبانی می کند.
با وجود این ارتقا، سرعت برنامه های غیر متمرکزی که بر روی این شبکه ساخته شده اند، افزایش می یابد. این برنامه های غیرمتمرکز می توانند از توان محاسباتی بالا و بلاک هایی که در کمتر از نیم ثانیه ساخته می شوند، استفاده کنند. همچنین کارمزد تراکنش ها در آپدیت Denali نزدیک به صفر است.
توکن SKL
SKL یک توکن ERC-777 است، که به صورت وسیع به توسعه دهندگان توزیع می شود تا آن ها را تشویق به توسعه و رشد این شبکه کند. سرمایه گذارانی که این توکن را خریده اند نیز برای دریافت پاداش های بیشتر، باید رمز ارزها را به صورت بلند مدت نگهداری کنند.
این توکن در بین نودهای ولیدیتور نیز توزیع می شود. درصد زیادی از توکن های SKL برای این نودها اختصاص داده شده، تا برای تایید تراکنش ها تشویق شوند و شبکه را امن نگه دارند. در زیر، نحوه توزیع توکن های SKL را مشاهده می کنید.
SKALE Network (SKL) Tokenomics
رمز ارز اسکیل (SKL) کاربردهای اقتصادی و حاکمیتی در پروتکل Skale دارد. این کاربردها شامل موارد زیر هستند.
- امنیت و سپرده گذاری
دارندگان این توکن می توانند رمز ارزهای خود را با ولیدیتورها استیک کنند. این ولیدیتورها بلاک ها را می سازند، قراردادهای هوشمند را اجرا می کنند و امنیت شبکه را تامین می کنند. این اعتبارسنج ها نیز در ازای کاری که انجام می دهند، پاداش خود را به صورت توکن SKL دریافت می کنند.
- پرداخت
توسعه دهندگان از این رمز ارزها برای پرداخت کارمزد زنجیره های جانبی استفاده می کنند.
- پاداش
هم نمایندگان (Delegator) و هم ولیدیتورها توکن SKL دریافت می کنند. این رمز ارزها همان کارمزدهایی است که توسعه دهندگان می پردازند.
- حاکمیت و رای دهی
توکن SKL برای رای دهی روی زنجیره، که تمام پارامترهای اقتصادی شبکه را می سنجد، به کار می رود.
در تاریخ ۲۴ مرداد ۱۴۰۲ قیمت اسکیل (SKL) برابر با $۰.۰۲۷۳ دلار است. عرضه کل این رمزارز ۷,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰ میلیارد واحد بوده که از این میزان ۵,۱۰۸,۵۷۳,۵۳۵ میلیارد مینت شده است و تعداد ۴,۶۷۳,۸۵۲,۶۷۱ واحد توکن SKL در گردش است.
ارزش کل بازار توکن این پروژه $۱۲۷,۵۱۵,۲۳۳ دلار و حجم معاملات ۲۴ ساعته آن $۹,۳۴۹,۱۳۴ نیز دلار است که این توکن را در رتبه (Rank #222) را در بازار رمز ارزها قرار می دهد. کمترین قیمت ثبت شده برای توکن SKL در تاریخ ۹ دی ۱۴۰۱ (Dec 31, 2022) برابر با $۰.۰۱۹۶۶۹۲۰ دلار و بیشترین قیمت ثبت شده برای این توکن نیز در تاریخ ۲۲ اسفند ۱۳۹۹ (Mar 12, 2021) برابر با $۱.۲۲ دلار بوده است.
اسکیل نتورک توسط استن کلادکو (Stan Kladko) و جک اوهولران (Ack O′Holleran) که هر دو مشتاق ایجاد برنامه های غیرمتمرکز هستند، سال ۲۰۱۷ ساخته شد.
مدیرعامل و هم بنیان گذار این شبکه است. او بنیانگذار چندین شرکت بزر در سیلیکون ولی، در زمینه های یادگیری ماشین، هوش مصنوعی، امنیت و بلاک چین است. او همچنین به مدت دو سال در توسعه کسب و کار شرکت موتورولا نیز مشارکت داشته است.
کلاکدو دارای مدرک دکترای فیزیک است و یکی دیگر از بنیانگذاران شبکه اسکیل است. او سابقه ۲۰ ساله در رمزنگاری تکنولوژی های زیرساخت شرکت ها دارد. او یکی از اعضای کلیدی تیم ماشین مجازی جاوا (JVM) بود و اکنون در کنار اسکیل، بنیانگذار Crypto Lab نیز هست.
معماری اولیه این پروژه توسط استن کلادکو به عنوان یک راه برای مقیاس پذیری برنامه های مختلف مورد استفاده قرار گرفت. این افراد متوجه شدند که می توان یک لایه جدید را با توان بسیار بالاتر در کنار اتریوم ایجاد کرد. برنامه ها و پلتفرم های جدید به سرعت در حال رشد هستند به همین دلیل بلاکچین شبکه اتریوم خیلی سریع نیاز به راه حل مقیاس پذیری داشت.
پروژه اسکیل در سال ۲۰۱۸ توسط این دو نفر به طور رسمی راه اندازی شد. پس از راه اندازی افرادی به عنوان سرمایه گذار به این پروژه پیوستند. دفاتر شرکت Skale Labs در ایالات متحده، سان فرانسیسکو، کالیفرنیا قرار دارد.
شرکت های بزرگی با شبکه اسکیل همکاری می کنند و بر روی آن سرمایه گذاری کرده اند. برخی از این شرکت ها شامل Arrington Capital، Acrew، بلاک چنج، BoostVC، Canaan، گلکسی دیجیتال، Hashed، هش کی، مولتی کوین کپیتال، Spartan و Winklevoss Capital هستند.

شبکه اصلی محدود اسکیل (که توسط ولیدیتورهایی که در شبکه آزمایشی فعالیت می کردند) در تاریخ ۱ جولای ۲۰۲۰ (۱۱ تیر ۹۹) راه اندازی شد و امکان استیکینگ و نمایندگی نیز در تابستان همان سال راه اندازی شد.
فصل اول سال ۲۰۲۱
- راه اندازی نسخه اول زنجیره های اسکیل
- انتشار نسخه اول بتای نماینده پیام رسانی بین زنجیره ای (IMA). IMA اجازه انتقال توکن های ERC-20، ERC-721 و کوین اتر را در بین شبکه های اتریوم و اسکیل امکان پذیر می کند.
- ادغام نمودارها، که به توسعه دهندگان اجازه می دهد که از نمودارهای فرعی در سایدچین های اسکیل استفاده کنند.
- زنجیره های اسکیل که توسط جامعه سرمایه گذاری می شود.
- سیستم حاکمیت جامعه
سه ماهه دوم ۲۰۲۱
- راه اندازی زنجیره های جانبی که به توسعه دهندگان اجازه می دهد تا IMA و زنجیره های خود را به راحتی راه اندازی کنند.
- همکاری اسکیل با چین لینک (Chainlink)
- راه اندازی سیستم خارج کردن مبالغ از ولیدیتورها. این به Delegator ها امکان می دهد تا مقداری از وجوه خود را با یک ولیدیتور و مقداری را به یک اعتبارسنج دیگر بسپارند.
- تقویت امنیت پروتکل
فصل سوم ۲۰۲۱
- راه اندازی سیستم نظارتی خودکار بر روی عملکرد ولیدیتورها
- ایجاد امکان ارائه وکالت گروهی Delegator ها به ولیدیتورها
سه ماهه چهارم ۲۰۲۱
- رابط کاربری توسعه دهندگان
- ارتقاء فرآیند پاداش های استیکینگ
در انتها
اسکیل (SKALE Network) یک شبکه لایه دوم و زنجیره جانبی در شبکه اتریوم است که محیطی با بازدهی بالا، تاخیر کم و هزینه پایین برای توسعه برنامه های غیرمتمرکز ایجاد می کند. این پروتکل با اختصاص دادن نودهای ولیدیتور تصادفی به هر زنجیره، باعث امنیت، مقیاس پذیری و کاهش کارمزد تراکنش های شبکه اتریوم می شود. همچنین افرادی که می خواهند برنامه های غیر متمرکز خود را بر روی این شبکه تولید کنند، می توانند این سایدچین ها را به همراه نودهایی که به صورت تصادفی انتخاب می شوند، اجاره کنند یا آن ها را خریداری کنند.
زمز ارز اسکیل (SKL) را می توان از صرافی های بایننس (Binance)، کوین بیس (Coinbase)، کوکوین (Kucoin)، Gate.io و دکس یونی سواپ (Uniswap) خریداری کرد. این شبکه از کیف پول های مختلفی پشتیبانی می کند. این ولت ها شامل تراست ولت (Trust Wallet)، متامسک (Metamask) اتمیک ولت (Atomic Wallet) و … هستند.
اولین نفری باشید که نقد و بررسی می کند.
شاید دوست داشته باشید
استارک ور (StarkWare) تأیید کل تاریخچه بلاکچین با ۱ مگابایت حجم ممکن ساخت!
ارتقای آلپنگلو (Alpenglow) در سولانا تأیید شد؛ تراکنشها بزودی با سرعت اینترنت نهایی میشوند
تراست ولت امکان معامله سهام های توکنیزه (RWA) را برای کاربران فعال کرد
۹ عادت مالی که افراد منظم را به ثبات و آزادی مالی میرساند
کاناری کپیتال برای ETF اینجکتیو (INJ) ثبتنام کرد
کاردینال؛ اولین پروتکل دیفای بیت کوین بر بستر کاردانو
اخبار
استارک ور (StarkWare) تأیید کل تاریخچه بلاکچین با ۱ مگابایت حجم ممکن ساخت!
شرکت StarkWare فناوری جدیدی اعلام کرده که «تصدیق بلوکهای بلاکچین بیتکوین از ابتدای پیدایش تا حال» را در قالب یک پرُف (proof) تقریباً ۱ مگابایتی ممکن میکند، البته نه به معنی دانلود کل تاریخچه تراکنشها، بلکه فقط هِدِر بلوکها.

منتشر شده
5 ساعت پیشدر
شهریور 21, 1404توسط
روکو (Rocco)
شرکت استارکور (StarkWare) که در زمینه فناوری پیشرفته دانش صفر (Zero-Knowledge یا ZK) تخصص دارد، از یک دستاورد بزرگ رونمایی کرده است که میتواند اساس تعامل کاربران با شبکه بیتکوین را دگرگون کند. این شرکت موفق به ساخت یک اثبات تأیید (Verification Proof) مبتنی بر دانش صفر از کل بلاکچین بیتکوین شده است که به طرز شگفتانگیزی سبک بوده و به راحتی بر روی دستگاههای موبایل قابل اجراست. این نوآوری به هر کاربری اجازه میدهد تا به طور مستقل و بدون نیاز به سختافزارهای گرانقیمت، تاریخچه بیتکوین را اعتبارسنجی کند.
این اثبات که توسط استارکور توسعه داده شده، تنها ۱ مگابایت حجم دارد. این در حالی است که حجم کامل بلاکچین بیتکوین (Bitcoin) در حال حاضر از مرز ۶۸۰ گیگابایت فراتر رفته است. به گفته عبدالحمید بختا (Abdelhamid Bakhta)، مدیر اکوسیستم در استارکور، این تکنولوژی به کاربران امکان میدهد تا تراکنشها را در کمتر از ۱۰۰ میلیثانیه تأیید کنند. این پیشرفت، تحقق مدرن ایدهای است که برای اولین بار توسط ساتوشی ناکاموتو در وایتپیپر بیتکوین تحت عنوان تأیید پرداخت ساده شده (SPV) مطرح شد و اکنون موانع فنی و مالی را برای میلیونها کاربر از میان برمیدارد.

چگونه ۶۸۰ گیگابایت داده در ۱ مگابایت فشرده میشود؟
راز این فشردهسازی خارقالعاده در محتوای اثبات نهفته است. این فایل ۱ مگابایتی، تاریخچه کامل و جزئیات تمام تراکنشها را در خود جای نداده است؛ بلکه شامل تمام هدرهای بلاک (Block Headers) از اولین بلاک شبکه (بلاک جنسیس) تا به امروز است. هر هدر بلاک مانند یک شناسنامه برای آن بلاک عمل میکند و حاوی اطلاعات کلیدی زیر است:
- شماره نسخه (Version Number): نسخه نرمافزار بیتکوین که برای استخراج بلاک استفاده شده است.
- ارجاع به بلاک قبلی (Previous Block Reference): پیوندی رمزنگاریشده که زنجیره بلاکها را به هم متصل میکند.
- برچسب زمانی (Timestamp): زمان تقریبی ایجاد بلاک.
- اندازه بلاک (Block Size): حجم بلاک.
- نانس (Nonce): عدد تصادفی که ماینرها برای حل معمای محاسباتی و افزودن بلاک به دفتر کل، آن را پیدا میکنند.
با در اختیار داشتن زنجیرهای از این هدرها، یک کاربر میتواند به طور مستقل و با اطمینان بالا، صحت و اعتبار کل تاریخچه شبکه را بدون نیاز به دانلود صدها گیگابایت داده، بررسی کند.

این دستاورد در زمانی ارائه میشود که جامعه بیتکوین درگیر یکی از مهمترین بحثهای داخلی خود، یعنی چالش حفظ تمرکززدایی (Decentralization) در مقابل رشد روزافزون حجم بلاکچین است. یکی از ارزشهای بنیادین بیتکوین این است که اجرای یک نود کامل (Full Node) برای هر کسی با یک کامپیوتر شخصی معمولی امکانپذیر باشد. این دسترسی آسان، تضمینکننده امنیت و مکانیزم اجماع شبکه است که توسط هزاران اپراتور نود مستقل در سراسر جهان اجرا میشود.
با این حال، ظهور پدیدههایی مانند اُردینالز و اینسکریپشنها که امکان ذخیرهسازی دادههای غیرپولی (مانند تصاویر و متن) را روی بلاکچین (Blockchain) فراهم میکنند، این اصل را به چالش کشیدهاند. منتقدان معتقدند این روند باعث «پفکردن» بلاکچین شده و با افزایش سرسامآور حجم دفتر کل توزیع شده (DLT)، نیازمندیهای سختافزاری برای اجرای نود را بالا میبرد. اگر اجرای نود بیش از حد گران شود، شبکه به سمت تمرکزگرایی پیش خواهد رفت و تنها شرکتهای بزرگ و مراکز داده توانایی مشارکت در آن را خواهند داشت که این امر کاملاً با فلسفه وجودی بیتکوین در تضاد است.

بهروزرسانی Bitcoin Core و طغیان جامعه
این تنش با اعلام برنامههای مربوط به بهروزرسانی آینده نرمافزار Bitcoin Core 30 که برای انتشار در ماه اکتبر برنامهریزی شده، به نقطه جوش خود رسیده است. توسعهدهندگان Bitcoin Core (که نرمافزار مورد استفاده حدود ۸۰٪ از نودهای شبکه است) قصد دارند محدودیت OP_Return را حذف کنند. این قابلیت در حال حاضر حجم دادههای غیرپولی قابل جاسازی در تراکنشها را به ۸۰ بایت محدود میکند که برای ذخیره اکثر محتواهای چندرسانهای امروزی بسیار ناچیز است.
این تصمیم پیشنهادی، موجی از مخالفت را برانگیخته و باعث یک جهش تاریخی در استفاده از Bitcoin Knots شده است. Bitcoin Knots یک نرمافزار جایگزین برای نود بیتکوین است که قابلیتهای شخصیسازی بیشتری را به اپراتورها میدهد؛ از جمله این امکان که خودشان برای میزان دادههای OP_Return که مایل به ذخیره و بازنشر آن هستند، محدودیت تعیین کنند. آمارها نشان میدهد سهم بازار نودهای Knots از حدود ۱٪ در پایان سال ۲۰۲۴، با یک رشد تقریباً عمودی، به نزدیک ۲۰٪ در سال ۲۰۲۵ رسیده است که نشاندهنده واکنش شدید بخشی از جامعه به مسیر پیش روی توسعه بیتکوین است. در این میان، راهکار استارکور میتواند فارغ از این جدالها، قدرت تأیید مستقل را به دست تکتک کاربران بازگرداند.
آموزش
تقویم اقتصادی (Economic Calendar) چیست و چگونه از آن استفاده کنیم؟
تقویم اقتصادی مثل یک “برنامهریزی خبری” برای بازار است. اگر به آن توجه نکنید، ممکن است در لحظه انتشار اخبار مهم با حرکتهای ناگهانی و شدید قیمت غافلگیر شوید. استفاده درست از آن کمک میکند ریسک معاملات را مدیریت کنید و حتی فرصتهای سودآور پیدا کنید.

منتشر شده
6 ساعت پیشدر
شهریور 21, 1404توسط
روکو (Rocco)
اگر معاملهگر یا فعال بازارهای مالی باشید، حتما تجربه کردهاید که یک خبر اقتصادی میتواند ظرف چند دقیقه بازار را زیر و رو کند. مثلا اعلام نرخ بیکاری آمریکا یا تصمیم فدرال رزرو درباره نرخ بهره کافی است تا قیمت دلار، طلا یا حتی بیت کوین نوسان شدیدی پیدا کند. در چنین شرایطی، دانستن زمان دقیق این رویدادها میتواند مرز میان یک معامله سودآور یا پشیمانکننده باشد.
اینجاست که تقویم اقتصادی به عنوان یک ابزار به کمک شما میآید. ابزاری که تمام اتفاقات مهم اقتصادی و مالی جهان را در یک جدول زمانی مشخص نمایش میدهد و به شما کمک میکند همیشه چند قدم جلوتر از بازار باشید. اگر میخواهید بدانید تقویم اقتصادی دقیقا چیست، چه اجزایی دارد و چطور باید از آن استفاده کنید، این مطلب را از دست ندهید.
تقویم اقتصادی (Economic Calendar) چیست؟
یک لیست زمانبندیشده از اعلامیههای اقتصادی، دادههای کلان، سخنرانیهای مقامات مالی و انتشار شاخصهای اقتصادی مثل نرخ بهره، تورم، بیکاری، تولید ناخالص داخلی و … است. علاوه بر این معمولاً زمان بیانیه های بانک مرکزی، سخنرانی های سیاست گذاران پولی و انتخابات را فهرست می کند.
بیشتر تقویم های اقتصادی منتشر شده شامل نوع داده مثل نرخ بیکاری، نتیجه قبلی که منتشر شده بود و انتظارات اجماع بازار برای نتیجه آتی می شوند. باید توجه داشت که نوع انتشار به طور کلی بسته به اینکه چه تاثیری می تواند داشته باشد؛ بصورت زیاد، متوسط، کم یا بدون تاثیر، کد گذاری می شود.
برای مثال، تصور کنید بانک مرکزی اروپا (ECB) قرار است درباره نرخ بهره (Interest Rate) جلسه برگزار کند. این تصمیم میتواند ارزش یورو را به شدت تحت تاثیر قرار دهد. اگر شما معاملهگر بازار فارکس باشید و این تاریخ را ندانید، ممکن است در میانه یک معامله ناگهان با نوسانی شدید روبهرو شوید و فرصت مدیریت آن را از دست بدهید. اما وقتی به تقویم اقتصادی نگاه میکنید، میبینید که این رویداد دقیقا چه روز و ساعتی اتفاق میافتد و میتوانید از قبل برایش برنامهریزی کنید.
تقویم اقتصادی نه فقط برای معاملهگران حرفهای، بلکه برای هر فردی که در بازارهای مالی فعالیت میکند (از بورس و فارکس گرفته تا ارزهای دیجیتال) یک ابزار ضروری است. حتی سرمایهگذاران بلندمدت هم با نگاه به این تقویم میتوانند تصمیمهای دقیقتری برای مدیریت پرتفوی خود بگیرند.
اگر انتشار داده اقتصادی تأثیر کمی داشته باشد، آنگاه جفت ارز حرکتی نداشته و یا واکنشی جزیی نسبت به نتیجه از خود نشان خواهد داد. اما اگر در رویدادی با تأثیر متوسط، نتیجه نهایی با چیزی که انتظار می رفت خیلی تفاوت داشته باشد، باعث می شود جفت ارز به میزان بیشتری تغییر کند. زمانی که انتشار داده ها به طور قابل توجهی بیشتر یا کمتر از نتیجه مورد انتظار بازار باشند، به خصوص زمانی که صحبت از داده هایی با تأثیر بالا باشد، جفت ارز مرتبط تمایل بیشتری به حرکت دارد و بازار نوسانات قابل توجهی را در این فرآیند تجربه می کند.
چرا تقویم اقتصادی مهم است؟
- تقویم اقتصادی مانند یک نقشه راه است که مسیر حرکت بازارها را روشنتر میکند و شما را از غافلگیریهای ناگهانی نجات میدهد. به این ترتیب شما میتوانید تصمیمات معاملاتی خودتان را بر پایه اطلاعات موثق بگیرید.
- انتشار دادههای اقتصادی میتواند باعث نوسانات شدید در بازارهای مالی شود. برای مثال، اگر نرخ تورم بالاتر از حد انتظار اعلام شود، سرمایهگذاران انتظار افزایش نرخ بهره خواهند داشت و همین موضوع میتواند بازار سهام یا ارزهای دیجیتال را تحت تاثیر قرار دهد.
- بدون تقویم اقتصادی، بسیاری از تصمیمها بر اساس حدس و گمان گرفته میشود. معاملهگرانی که فقط با تحلیل تکنیکال کار میکنند، ممکن است در لحظه انتشار یک خبر بزرگ، گرفتار نوسانات غیرمنتظره بازار شوند. در حالیکه کسی که تقویم اقتصادی را دنبال میکند، میداند چه زمانی باید محتاطتر باشد یا حتی برای شکار فرصتهای جدید آماده شود.
- یکی از مهمترین مزیتهای تقویم اقتصادی، مدیریت ریسک است. اگر قبل از انتشار یک داده مهم پوزیشن باز دارید، میتوانید حجم معاملات خود را کاهش دهید، حد ضرر تنظیم کنید یا حتی معامله را ببندید تا از ضررهای سنگین جلوگیری شود.
- استفاده از تقویم اقتصادی به شما امکان میدهد استراتژیهای کوتاهمدت و بلندمدت خود را بر اساس دادههای واقعی طراحی کنید. به این ترتیب، معاملات شما نظم بیشتری پیدا میکند و احتمال موفقیت بالاتر میرود.
- بسیاری از ضررها به دلیل تصمیمات عجولانه و احساسی اتفاق میافتد. وقتی بدانید چه چیزی در راه است، آرامش بیشتری خواهید داشت و کمتر اسیر ترس یا طمع میشوید.
اجزای اصلی یک تقویم اقتصادی
وقتی وارد یک تقویم اقتصادی مثل Trading Economics یا Investing.com میشوید، در نگاه اول ممکن است جدول شلوغی ببینید که پر از عدد و کلمه است. اما اگر بدانید هر ستون چه معنایی دارد، کار با آن بسیار ساده خواهد شد. در ادامه تکتک اجزای اصلی این جدول که از وبسایت تریدینگ اکونومیکس آورده شده را توضیح میدهیم.

در قسمت بالای جدول بخشی برای فیلتر کردن نتایج آورده شده است. گزینه «Recent» فیلتری برای نشان دادن رویدادهای اخیر است و فقط موارد نزدیک به زمان فعلی را نشان میدهد. اگر میخواهید مثلا رویدادهای اقتصادی چند ماه دیگر را ببینید کافی است این فیلتر را تغییر دهید.
با استفاده از گزینه «Impact» شما میتوانید این رویدادهای اقتصادی را بر اساس سطح اهمیت آن ها دستهبندی کنید. تریدینگ اکونومیکس سه دستهبندی دارد. رویدادهای یک ستاره، دو ستاره و سه ستاره که طبیعتا اهمیت آن ها بر اساس تعداد ستاره افزایش مییابد.
قسمت «Countries» امکان فیلتر کردن بر اساس کشور یا اقتصاد موردنظر را فراهم میکند. مثلا اگر قصد دارید فقط شاخصهای اقصتادی کلان آمریکا را ببینید، کافی است روی این گزینه کلیک کرده و «United States» را انتخاب کنید.
فیلتر «Category» دستهبندی رویدادها را نمایش میدهد. مثلا شما میتوانید در این فیلتر گزینه «Prices & Inflation» را انتخاب کرده و فقط دادههای تورمی را مشاهده کنید.
بخش «UTC +3:30» نیز برای تعیین منطقه زمانی است. شما میتوانید منطقه زمانی خودتان (تهران-ایران) را تنظیم کنید تا ببینید دقیقا رویداد موردنظرتان در چه ساعتی به وقت ایران رخ میدهد.
- تاریخ و ساعت
اولین چیزی که در تقویم اقتصادی به چشم میآید، ستون زمان انتشار است. در این بخش دقیقا مشخص میشود که هر رویداد چه روز و ساعتی منتشر خواهد شد. اهمیت این قسمت بسیار بالاست، چون بازارها معمولا درست در همان لحظه انتشار خبر واکنش نشان میدهند. مثلا اگر در ساعت ۴:۰۰ صبح «شاخص اعتماد مصرفکننده استرالیا» منتشر شود، معاملهگران بازار فارکس در همان دقیقه باید آماده واکنش باشند.
همانطور که گفتیم، ساعت تقویم معمولا بر اساس منطقه زمانی قابل تغییر است. مثلا شما میتوانید آن را روی «تهران (UTC+3:30)» تنظیم کنید تا دقیقاً با ساعت محلی خودتان هماهنگ باشد.
- کشور
در ستون بعدی، پرچم و کد کشور (مثلاً GB = بریتانیا، AU = استرالیا، MX = مکزیک) قرار دارد که نشان میدهد داده متعلق به کدام اقتصاد است. گاهی اوقات هم رویدادها مربوط به یک بلوک منطقهای خاص مثلا اروپا (EA = Euro Area) هستند. در این صورت آن داده را باید به عنوان یک شاخص منطقهای و نه مربوط به یک کشور واحد تفسیر کرد.
- عنوان رویداد
این ستون عنوان خبر یا شاخص اقتصادی را نشان میدهد. گاهی هم کنار این عنوان، مخفف ماه میلادی (مثل AUG، SEP) دیده میشود که نشان میدهد داده مربوط به کدام ماه است. شناخت هر شاخص اهمیت زیادی دارد، چون هرکدام اثر متفاوتی روی بازار میگذارند.
اما نکته مهم اینجاست که همه رویدادها عددی و آماری نیستند. بعضی از آن ها بیشتر کیفی هستند و باید با توجه به ماهیتشان تفسیر شوند. برای درک بهتر، به چند نمونه نگاه کنیم:
- شاخصهای آماری (عددمحور)
مثل نرخ بیکاری (Unemployment Rate)، شاخص قیمت مصرف کننده (CPI)، یا تولید ناخالص داخلی (GDP). اینها همیشه یک عدد مشخص دارند که میتوان آن را با مقدار قبلی و پیشبینی بازار مقایسه کرد.
- سخنرانیها (Speech)
مثلا «سخنرانی رئیس فدرال رزرو». این نوع رویداد عدد ندارد، بلکه مهم محتوای صحبتهاست. اگر لحن سخنران به سمت سیاست انقباضی (افزایش نرخ بهره) باشد، بازار واکنش منفی به داراییهای پرریسک نشان میدهد. اگر لحن انبساطی باشد، میتواند باعث رشد بازار سهام یا ارزهای دیجیتال شود.
- حراج اوراق (Auction)
مثل «حراج اوراق ۱۰ ساله آمریکا» یا «حراج اوراق خزانه ژاپن». اینجا اعداد مربوط به بازده (Yield) یا حجم اوراق فروختهشده اهمیت دارند. بالا رفتن بازده معمولا نشانه افزایش هزینه استقراض دولت و احتمال بالا رفتن نرخ بهره است.
- شاخصهای نظرسنجی و اعتماد (Survey/Confidence Index)
مثل «شاخص اعتماد مصرفکننده» یا «شاخص مدیران خرید (PMI)». اینها با پرسشنامه از فعالان اقتصادی یا مصرفکنندگان تهیه میشوند و بازتابدهنده چشمانداز آینده هستند.
ستون Previous نشاندهنده نتیجه گزارش قبلی است. مثلا اگر شاخص بیکاری ماه گذشته ۸٪ بوده، این عدد در ستون Previous نمایش داده میشود. این بخش برای مقایسه روند بسیار مهم است، چون بازار همیشه تغییرات نسبت به گذشته را در نظر میگیرد.
در قسمت (Consensus / Forecast) دو ستون پیشبینی تحلیلگران و اقتصاددانان درباره آن شاخص یا داده اقتصادی آورده میشود. اما چه تفاوتی با هم دارند؟
Consensus یا اجماع در واقع میانگین پیشبینی جمعی تحلیلگران، اقتصاددانها و موسسات مالی است. یعنی چندین منبع معتبر پیشبینی خود را درباره یک شاخص اعلام میکنند و تقویم اقتصادی میانگین یا اجماع آنها را نمایش میدهد.
Forecast گاهی به همان معنی Consensus به کار میرود، اما در بعضی تقویمها (مثل Trading Economics) یک تفاوت کوچک دارد:
- Forecast معمولاً پیشبینی اختصاصی خود سایت یا موسسه منتشرکننده تقویم است.
- در حالی که Consensus نماینده پیشبینی کلی بازار و تحلیلگران مختلف است.
در ستون (Actual) مقدار واقعی در لحظه انتشار خبر بهروزرسانی میشود و عدد واقعی گزارش را نشان میدهد. در حقیقت، مهمترین بخش برای معاملهگران همین ستون است، چون مستقیما رفتار بازار را شکل میدهد.
بعضی تقویمها مثل Trading Economics در کنار هر شاخص نمودارهای کوچکی نمایش میدهند. این نمودار روند تاریخی آن شاخص را نشان میدهد (مثلا تغییرات نرخ بیکاری در چند ماه گذشته). با نگاه سریع به این بخش میتوانید متوجه شوید وضعیت در حال بهبود یا بدتر شدن است.

طبق ستون اول متوجه میشویم که شاخص قیمت تولیدکننده (PPI) آمریکا ساعت ۴ بعد از ظهر به وقت محلی منتشر میشود. به طور کلی، شاخصهای اقتصادی را میتوان در بازه زمانیهای مختلفی ارزیابی کرد. منظور از MoM بازه زمانی ماهانه است و YoY تغییرات کل یک سال نسبت به سال قبل را نشان میدهد.
در سطر اول که مربوط به شاخص PPI اصلی در بازه ماهانه است، میبینیم که مقدار قبلی ۰.۹٪ ثبت شده است. این یعنی در ماه گذشته قیمت تولیدکنندهها نسبت به ماه ماقبلش ۰.۹٪ افزایش داشته است. در ستون Forecast پیشبینی تریدینگ اکونومیکس برای این ماه ۰.۳٪ است و Consensus که میانگین پیشبینی اقتصاددانان و تحلیلگران مختلف را نشان میدهد ۰.۴٪ ثبت شده است. مقدار Actual یا واقعی هم هنوز منتشر نشده و به همین دلیل این ستون خالی مانده و در لحظه انتشار شاخص پر میشود.
چطور از تقویم اقتصادی استفاده کنیم؟
این بخش مهمترین قسمت مقاله است، چون فقط دانستن اینکه رویدادها چه زمانی هستند کافی نیست؛ باید بدانید چطور از این اطلاعات استفاده کنید.
- برنامهریزی هفتگی: در ابتدای هفته به تقویم اقتصادی نگاه کنید و رویدادهای مهم (مثل NFP یا تصمیم نرخ بهره) را علامت بزنید. این کار به شما کمک میکند از قبل آماده باشید.
- ترکیب با تحلیل تکنیکال: اگر میبینید یک خبر مهم نزدیک است، سطوح حمایت و مقاومت نمودار را بررسی کنید. مثلا اگر خبر منفی بیاید و بازار به حمایت نزدیک باشد، احتمال شکستن حمایت بیشتر میشود.
- استراتژی معاملاتی متناسب با خبر: بعضی معاملهگران قبل از انتشار خبر، از بازار خارج میشوند تا ریسک نکنند. برخی دیگر ترجیح میدهند منتظر بمانند و پس از انتشار داده و مشخص شدن جهت بازار وارد معامله شوند.
- مدیریت حجم و حد ضرر: در زمانهایی که احتمال نوسان شدید وجود دارد، بهتر است حجم معامله کمتر شود یا حد ضرر نزدیکتر قرار بگیرد.
- ثبت تجربهها: بهترین راه برای یادگیری استفاده از تقویم اقتصادی، تجربه شخصی است. بعد از هر رویداد مهم یادداشت کنید بازار چگونه واکنش نشان داد و استراتژی شما چقدر موفق بود.
تقویم اقتصادی را از کجا ببینیم؟
امروزه دهها وبسایت معتبر وجود دارد که تقویم اقتصادی رایگان و بهروزی ارائه میدهند. برخی از بهترین منابع عبارتاند از:
- Trading Economics: همه رویدادها، نرخ بهره، قیمتها و تورم، بازار کار، رشد تولید ناخالص داخلی، تجارت خارجی، دولت، اعتماد تجاری، احساسات مصرفکننده، بازار مسکن.
- Investing.com: تقویم اقتصادی همزمان با اعلام رویدادهای اقتصادی، شاخصها را دریافت کنید و تأثیر فوری آنها بر بازار جهانی را مشاهده کنید – از جمله رویدادهای قبلی، …
- Forex Factory: با تقویم اقتصادی فارکس محور، رویدادهای تأثیرگذار بر بازار را خیلی قبل از وقوع پیشبینی کنید.
- TradingView: تقویم اقتصادی آخرین و رویدادهای اقتصادی آینده را نشان میدهد که میتوانند بر داراییها، مناطق و بازارهای جهانی خاصی تأثیر بگذارند.
- FXStreet: تقویم اقتصادی لحظهای، رویدادها و شاخصهای اقتصادی سراسر جهان را پوشش میدهد.
- MyFxBook: تقویم اقتصادی به صورت آنی که تمام رویدادها و اطلاعیههای اقتصادی را پوشش میدهد. مقادیر تاریخی، قبلی، اجماعی و واقعی هر شاخص را مشاهده کنید.
همچنین بروکرهای فارکس هم معمولاً تقویم اقتصادی روی سایت خود دارند.
در انتها
تقویم اقتصادی مثل یک “برنامهریزی خبری” برای بازار است. اگر به آن توجه نکنید، ممکن است در لحظه انتشار اخبار مهم با حرکتهای ناگهانی و شدید قیمت غافلگیر شوید. استفاده درست از آن کمک میکند ریسک معاملات را مدیریت کنید و حتی فرصتهای سودآور پیدا کنید. در دنیایی که ثانیهها حرف اول را میزنند، اطلاع از آنچه در راه است، برگ برنده شماست. با استفاده منظم از این ابزار، دیگر از نوسانات ناگهانی غافلگیر نخواهید شد و میتوانید با اطمینان بیشتری برای آینده سرمایهگذاری خود برنامهریزی کنید.
به یاد داشته باشید، موفقیت در بازارهای مالی تنها به تحلیل نمودارها محدود نمیشود. تسلط بر اطلاعات و درک وقایع کلان اقتصادی، مکمل تحلیل تکنیکال است و شما را در مسیری قرار میدهد که به جای دنبال کردن بازار، آن را پیشبینی کنید. به همین خاطر توصیه میکنیم که از همین امروز، استفاده از تقویم اقتصادی را به یکی از عادتهای معاملاتی خود تبدیل کنید.
سودآوری و معامله گری بصورت مداوم در بازار می تواند بسیار چالش برانگیز باشد، و واقعیت مسلم این است که اکثر معامله گران خرد معمولا پول خود را در این بازار از دست می دهند. با این وجود، با یک برنامه معاملاتی جامع، ابزارهای مناسب و دانش کافی از بازار ارز، شانس موفقیت شما به عنوان یک معامله گر به میزان قابل توجهی افزایش می یابد.

استارک ور (StarkWare) تأیید کل تاریخچه بلاکچین با ۱ مگابایت حجم ممکن ساخت!

تقویم اقتصادی (Economic Calendar) چیست و چگونه از آن استفاده کنیم؟

ارتقای آلپنگلو (Alpenglow) در سولانا تأیید شد؛ تراکنشها بزودی با سرعت اینترنت نهایی میشوند

تراست ولت امکان معامله سهام های توکنیزه (RWA) را برای کاربران فعال کرد

اندیکاتور ATR چیست و چه کاربردی در تحلیل تکنیکال دارد؟

۹ عادت مالی که افراد منظم را به ثبات و آزادی مالی میرساند

کاناری کپیتال برای ETF اینجکتیو (INJ) ثبتنام کرد

کاردینال؛ اولین پروتکل دیفای بیت کوین بر بستر کاردانو

هر اونس چند گرم طلای ۱۸ عیار است؟ تبدیل ساده انس به گرم طلا

آیا تحلیل تکنیکال بهتنهایی در بازار رمز ارزها سودآور است؟

کوینبیس توکن اتنا (ENA) را به رودمپ خود اضافه کرد

در ۲ ماه اخیر بیش از ۱۰٪ پروژهها ناپدید شدهاند!

ارتقای آلپنگلو (Alpenglow) در سولانا تأیید شد؛ تراکنشها بزودی با سرعت اینترنت نهایی میشوند

اندیکاتور ATR چیست و چه کاربردی در تحلیل تکنیکال دارد؟

تراست ولت امکان معامله سهام های توکنیزه (RWA) را برای کاربران فعال کرد

تقویم اقتصادی (Economic Calendar) چیست و چگونه از آن استفاده کنیم؟

استارک ور (StarkWare) تأیید کل تاریخچه بلاکچین با ۱ مگابایت حجم ممکن ساخت!

سریال پول به زبان ساده (Money, Explained) قسمت پنجم (آخر)

سریال پول به زبان ساده (Money, Explained) قسمت چهارم

سریال پول به زبان ساده (Money, Explained) قسمت سوم

سریال پول به زبان ساده (Money, Explained) قسمت دوم

سریال پول به زبان ساده (Money, Explained) قسمت اول

مستند دیپ وب (Deep Web) 2015

مستند شغل داخلی (Inside Job) بحران مالی

مارجین کال (Margin Call)

فیلم بازیکن شماره یک آماده (Ready Player One)

فیلم مرد آزاد (Free Guy)
![مستند کریپتوپیا [Cryptopia]، بیت کوین، بلاکچین و آینده اینترنت](https://investorent.xyz/wp-content/uploads/مستند-کریپتوپیا-Cryptopia-80x80.webp)
مستند کریپتوپیا (Cryptopia)

برای ارسال نظر باید وارد شوید ورود