بلاکتوپیا
تورنادو کش (Tornado Cash) و توکن TORN
تورنادو کش (Tornado Cash) یک پروتکل غیر متمرکز است که با حذف زنجیره بین تراکنش ها، ردیابی تراکنش ها را در شبکه های مختلف غیر ممکن می سازد. تورنادو کش دارایی های افراد در استخرهای خود جمع آوری می کند و سپس آن ها را به آدرس های جدید که قابل ردیابی نیستند، ارسال می کند.

منتشر شده
3 سال پیشدر
توسط
روکو (Rocco)
یکی از اهداف مهم تکنولوژی بلاکچین، محرمانه نگه داشتن هویت افراد و تراکنش ها است. بسیاری از شبکه های بلاکچینی بر مبنای همین هدف ساخته شده اند و تراکنش های انجام شده در این شبکه ها به صورت کاملا محرمانه انجام می شود. شبکه هایی مانند زی کش (Zcash) و مونرو (MONERO) از جمله شبکه های حریم خصوصی هستند، که ردیابی تراکنش ها در آن ها امکان پذیر نیست؛ اما شبکه هایی مانند اتریوم (Ethereum) و بیت کوین (Bitcoin) چنین قابلیتی نداشته و متخصصان می توانند تراکنش ها و آدرس های بلاکچین را به یکدیگر متصل کرده و به هویت صاحب آدرس، دست پیدا کنند.
پروتکل Tornado Cash به کاربران اجازه می دهد تا تراکنش های آن ها به صورت محرمانه باقی بماند. تراکنش ها در پلتفرم تورنادو کش به صورت محرمانه انجام می شود و با استفاده از این پلتفرم آدرس گیرنده در شبکه اتریوم ثبت نمی شود. در واقع تورنادو کش یک کوین میکسر (Coin Mixer) است، ابزاری که تراکنش های رمز ارزها را ناشناس و ردیابی آن را دشوارتر می کند. افرادی که به دنبال سطح بالاتری از حریم خصوصی و ناشناس بودن در خصوص تراکنش های خود هستند، دائما از این دسته ابزارها استفاده می کنند.
حفظ حریم خصوصی در تراکنش ها یکی از اهداف بلاکچین به حساب می آید. در بلاکچین افراد نیازی به ثبت نام و احراز هویت برای استفاده از خدمات آن ندارند و تنها با داشتن یک آدرس کیف پول می توانند به سادگی به انجام امور مالی خود بپردازند؛ اما اطلاعات تراکنش ها در اکثر شبکه های بلاکچینی به صورت عمومی قابل مشاهده و استفاده است. از این رو حریم خصوصی تراکنش ها در این شبکه ها حفظ نمی شود و می توان با استفاده از اطلاعات ثبت شده در بلاکچین هویت افراد را شناسایی کرد.
تورنادو کش (Tornado Cash) یک پروتکل غیر متمرکز است، که امکان انجام تراکنش ها با حفظ حریم خصوصی را در فضای بلاکچین فراهم می کند. قراردادهای هوشمند پروتکل تورنادوکش در شبکه اتریوم (Ethereum) پیاده سازی شده اند و از نوع قراردادهای هوشمند تغییر ناپذیر هستند. بنابراین حتی توسعه دهندگان این پروتکل نمی توانند قرارداد هوشمند تورنادو کش را تغییر دهند یا آن را دستکاری کنند. تمامی ویژگی ها، به روز رسانی ها و فرایندهای پروتکل تورنادو کش به صورت غیر متمرکز و توسط جامعه حاکمیتی (DAO) آن صورت می گیرد.

Tornado Cash یک پروتکل غیرحضانتی است و کاربران در حین کار با این پروتکل، کنترل دارایی های خود را به طور کامل در دست دارند. همچنین در هر بار استفاده از این پروتکل کلید خصوصی کاربران در اختیار آن ها قرار می گیرد و کاربران همواره به دارایی های خود دسترسی دارند.
تورنادو کش به عنوان یک میکسر عمل می کند. میکسرها سرویس هایی هستند که دارایی های کاربران مختلف را با هم ترکیب می کنند تا از این طریق منشا و مالکیت وجوه را در بلاکچین مخفی کنند. نام میکسر نیز برگرفته از همین امر است. با انجام این کار، دیگر نمی توان هیچکدام از دارایی های ترکیب شده را به آدرس ولت های اصلیشان متصل کرد. پس رسالت اصلی میکسرها این است که از ناشناس ماندن طرفین معامله، مطمئن شوند.
برای درک بهتر عملکرد کوین میکسرها فرض کنید شما مقداری بیت کوین دارید که آن را به یک سرویس میکسر ارسال می کنید. افراد دیگری نیز همین کار را انجام می دهند و طی تراکنش های مختلف، بیت کوین های خود را به میکسر ارسال می کنند. در نهایت تمام بیت کوین های دریافتی روی میکسر، با هم ترکیب و سپس به آدرس های انتخابی ارسال می شوند.
Tornado Cash با شکستن پیوند زنجیره ای بین آدرس های مبدا و مقصد، حریم خصوصی تراکنش ها را بهبود می بخشد. این پروتکل از یک قرارداد هوشمند استفاده می کند که اتریوم و سایر توکن ها را از یک آدرس می پذیرد و برداشت آن ها را به آدرس دیگری امکانپذیر می کند. همچنین برای به حداکثر رساندن حریم خصوصی در پروتکل تورنادو کش استفاده از چندین مرحله مانند استفاده از یک ری لیر (Relayer) برای پرداخت های کارمزد تراکنش ها و استفاده از یک آدرس بدون موجودی قبلی برای برداشت وجه توصیه می شود.
تورنادو کش کار خود را از سال ۲۰۱۹ و بر روی بلاکچین اتریوم آغاز کرد. کاربران با استفاده از این پروتکل می توانند توکن های USDT, USDC, DAI, cDAI, ETH و wBTC را به آدرس های دیگر انتقال دهند.

همچنین از ژوئن ۲۰۲۱ (خرداد ۱۴۰۰)، علاوه بر بلاکچین اتریوم، قراردادهای هوشمند تورنادو کش در سایر زنجیره های جانبی و شبکه های بلاکچینی دیگر نیز مستقر شده است. این قابلیت به کاربران اجازه می دهد تا از تورنادوکش در شبکه های دیگر و شبکه های لایه دوم اتریوم نیز بهره مند شوند.
کدهای استفاده شده، قراردادهای هوشمند و ابزارهایی که تورنادو کش از آن ها استفاده می کند، کاملا متن باز هستند. تمامی تصمیم گیری ها درباره پروتکل Tornado Cash، توسط سازمان مستقل غیر متمرکز (DAO) آن صورت می پذیرد. پروتکل تورنادو کش با استفاده از فناوری zk-SNARK کار می کند. ساخت این فناوری بر اساس تحقیقات متن باز انجام شده توسط تیم Zcash با کمک انجمن اتریوم انجام شده است.
برخی از شبکه هایی که در حال حاضر با میکسر تورنادو کش کار می کنند؛ بلاکچین اتریوم، با توکن های ETH ، DAI، cDAI، USDC ، USDT و WBTC، زنجیره هوشمند بایننس؛ کوین BNB، شبکه پالیگان؛ کوین MATIC، شبکه Gnosis (شبکه xDAI سابق) توکن xDai، شبکه آوالانچ؛ کوین AVAX، شبکه لایه دوم Optimism؛ کوین اتریوم و شبکه لایه دوم Arbitrum، کوین ETH هستند.
پروتکل تورنادو کش برای دستیابی به حریم خصوصی، از اسمارت کانترکتی استفاده می کند که رمز ارزها را از یک آدرس دریافت کرده و امکان برداشت آن ها را به یک آدرس دیگر فراهم می کند.
این قراردادهای هوشمند به عنوان یک استخر نقدینگی عمل می کنند، که تمام رمزارزهای ارسال شده به یک آدرس را با هم ترکیب کرده و در این استخر واریز می کند.
پس از ترکیب شدن تمام دارایی هایی که به استخرهای تورنادو کش واریز می شوند، هنگامی که یک کاربر درخواست برداشت توکن های خود را می دهد، رمزارزهای او به یک آدرس جدید ارسال می شود. در اینجا پیوند زنجیره ای بین مبدا و مقصد تراکنش از بین می رود. بنابراین دارایی هایی که از تورنادو کش برداشت می شوند، کاملا ناشناس هستند.
همچنین در حالی که توکن ها در استخرهای تورنادو هستند، کلید خصوصی کاربران در دست خودشان باقی می ماند؛ بنابراین کاربران کنترل کاملی بر توکن های خود دارند. پروتکل Tornado Cash برای تامین امنیت حساب کاربران از دو شیوه متفاوت در نسخه های قدیمی و جدید این پروتکل بهره می برد.

- امنیت در استخرهای قدیمی تورنادو کش
هنگامی که یک کاربر دارایی های خود را در یک استخر قرار می دهد، یک یادداشت خصوصی (Private Note) ایجاد می شود. این یادداشت خصوصی نقش کلید خصوصی برای کاربر ایفا می کند تا بعدا با استفاده از یادداشت خصوصی خود بتواند به رمزارزهایی که به استخرهای تورنادو کش واریز کرده است، دسترسی پیدا کند. کاربر برای برداشت رمزارزهای خود می تواند از یک آدرس جدید استفاده کند و با وارد کردن کلید خصوصی خود، دارایی هایش را برداشت کند.
- امنیت در نسخه Tornado Cash Nova
رمز ارزها به طور مستقیم با یک آدرس کیف پول مرتبط هستند. هیچ یادداشت یا کلید خصوصی در این استخرها وجود ندارد و کاربران با اتصال کیف پول خود با آدرسی که در ابتدا با تورنادو کش به آن متصل شده اند، می توانند به دارایی های خود دسترسی داشته باشند. در این نسخه حضانت دارایی ها با انتقال رمزارزها به استخرهای تورنادو کش بدست می آید و کاربران با دریافت توکن های خود از یک آدرس دیگر، تراکنش های خود را ناشناس می کنند.

ناشناس ماندن تراکنش ها در پروتکل Tornado Cash ارتباط مستقیمی با تعداد کاربران و اندازه استخرهای این پروتکل دارد. هر چه کاربران بیشتری به استخرهای تورنادو کش واریز داشته باشند، امنیت این پروتکل بالاتر می رود؛ دلیل این امر افزایش حجم استخر توسط کاربران مختلف و پیچیده شدن فرایند ردیابی تراکنش های واریزی و برداشتی از این پروتکل است. با این حال برای حفظ حریم خصوصی و ناشناس ماندن تراکنش ها، کاربران باید موارد زیر را در نظر داشته باشند.
- استفاده از Relayer برای پرداخت کارمزد تراکنش در هنگام برداشت.
- سپری شدن زمان بین واریز و عمل برداشت.
- انتظار برای مخلوط شدن دارایی های خود با دارایی سایر کاربران یا انتظار برای اضافه شدن چند تراکنش دیگر به استخرها قبل از برداشت دارایی.

- نحوه تایید تراکنش ها در Tornado Cash
Tornado Cash برای تایید و انجام تراکنش ها از الگوریتم های اثبات دانش صفر (Zero-Knowledge Proof) استفاده می کند که یکی از آن ها ZK-SNARK نام دارد.
برای پردازش یک تراکنش ورودی، تورنادو کش یک الگوریتم تصادفی از بایت ها را تولید می کند، آن را از طریق Pedersen Hash محاسبه کرده و سپس توکن و هش انجام شده را به قرارداد هوشمند ارسال می کند. سپس قرارداد هوشمند تراکنش انجام شده را در درخت مرکل (Merkle Tree) یا درخت هش باینری (Binary hash tree) قرار می دهد.
برای پردازش یک برداشت از پروتکل تورنادو کش، بایت های تولید شده به دو قسمت جداگانه تبدیل می شوند. در این فرایند تراکنش ناشناس (Secret) در یک سمت و بررسی آن (Nullifier) در سمت دیگر قرار می گیرد. پس از هش شدن Nullifier و Secret، مقدار تراکنش ورودی با مشخصات هش انجام شده، در قرارداد هوشمند مورد بررسی قرار می گیرد و پس از تایید آن در اسمارت کانترکت، توکن ها به حساب کاربر واریز می شود.
به لطف فناوری zk-SNARK، پروتکل تورنادو کش می تواند هش ۲۰ MiMC اولیه و Nullifier را بدون فاش کردن هیچ اطلاعاتی اثبات کند. حتی اگر هش Nullifier عمومی باشد، حریم خصوصی حفظ می شود؛ زیرا هیچ راهی برای مرتبط کردن Nullifier هش شده به واریز اولیه وجود ندارد. علاوه بر این، حتی اگر اطلاعات مربوط به تراکنش در ریشه Merkle وجود داشته باشد، اطلاعات مربوط به مسیر دقیق Merkle و متعاقبا مکان تراکنش همچنان خصوصی نگه داشته می شود.

انجام این کار از نظر فنی ساده است؛ اما هزینه کارمزد تراکنش ها برای محاسبه هش ۲۰ MiMC و به روز رسانی درخت مرکل در این روش زیاد است. از سوی دیگر فرآیند برداشت پیچیده است اما ارزان تر است، زیرا فقط برای اثبات هش Nullifier و اثبات دانش صفر، کارمزد پرداخت می شود.
به طور کلی و به عبارت ساده تر پروتکل Tornado Cash با استفاده از قراردادهای هوشمند به عنوان یک کوین میکسر عمل می کند.
این پروتکل واریزی های افراد را در یک استخر سپرده جمع آوری می کند و سپس به افراد اجازه می دهد تا سپرده های خود را به یک آدرس دیگر انتقال دهند؛ بنابراین به دلیل اینکه برداشت ها از استخرهای تورنادو کش انجام می شود، عملا راهی برای فهمیدن آدرس ارسال کننده اولیه وجود نخواهد داشت.
همچنین تورنادو کش از چندین استخر مختلف استفاده می کند، که در هر کدام از آن ها می توان تعداد محدودی توکن واریز کرد. این مساله باعث می شود تا تمامی واریزی ها به یک استخر به یک میزان باشد؛ به طور مثال در استخرهای اتریوم می توان ۰.۱، ۱، ۱۰ و ۱۰۰ واحد ETH اضافه کرد و کاربران نمی توانند به غیر از این مقدار واریزی داشته باشند. دلیل این امر ایجاد برداشت های یکسان و ناشناس ماندن آدرس های ورودی و خروجی از روی تعداد توکن های ورودی است.
پروتکل Tornado Cash به شما امکان می دهد تا حریم خصوصی در تراکنش های خود را حفظ کنید؛ اما برای حفظ امنیت کامل باید نکاتی را نیز رعایت کنید و در صورت عدم رعایت آن ها ممکن است که تراکنش های شما قابل شناسایی شوند. روش هایی برای جلوگیری از این امر وجود دارند که عبارتند از:
- استفاده از VPN
ارائه دهنده خدمات اینترنت (ISP) شما را با یک آدرس IP شناسایی می کند. برای جلوگیری از اینکه اشخاص ثالث بدانند شما از Tornado Cash استفاده می کنید، باید از مرورگر TOR یا VPN برای نقل و انتقالات خود استفاده کنید. از VPN های رایگان استفاده نکنید؛ زیرا این فیلترشکن ها داده های شما را نگهداری می کنند یا حتی ممکن است بفروشند.
- یادداشت خصوصی خود را در مکانی امن ذخیره کنید
یادداشت خصوصی شما سابقه ای از تراکنش اصلی شما را ارائه می دهد. هر کسی که آن را داشته باشد می تواند وجوه سپرده شده را برداشت کند.
- حذف داده ها از مرورگر
مرورگر شما یک منبع واقعی اطلاعات برای افزونه هایی است که استفاده می کنید. پس از هر واریز یا برداشت، اطلاعات خود را حذف کنید. اگر دو انتقال با کوکی های یکسان انجام شود، برنامه ای که از آن استفاده می کنید، می تواند این دو تراکنش را به هم مرتبط کند.
- صبور بودن
همانطور که اشاره شد، ناشناس بودن شما به تعداد تراکنش های پس از واریز نیز بستگی دارد؛ اگر بلافاصله پس از واریز وجوه خود را برداشت کنید، به دلیل خالی بودن استخرها می توان شما را راحت تر شناسایی کرد. هرچه بیشتر منتظر بمانید، امنیت شما بیشتر خواهد بود. در تصویر بالا و در قسمت Latest Deposit می توانید تعداد و زمان واریزی ها در هر استخر را مشاهده کنید.
- از چندین آدرس استفاده کنید
هنگام برداشت وجوه خود از چندین آدرس استفاده کنید و دارایی ها خود را در چندین پارت مختلف از تورنادو کش خارج کنید.
کاربران می توانند علاوه بر انجام تراکنش های ناشناس در پروتکل تورنادو کش، از خدمات آن در قسمت های حاکمیتی، استیکینگ (Staking) و اجرای Relayer نیز بهره مند شوند.
- مشارکت در جامعه حاکمیتی
برای شرکت در فرایندهای حاکمیتی Tornado Cash، کاربران ابتدا باید توکن های TORN را در قرارداد هوشمند حاکمیتی این پروتکل قفل کنند؛ اگر کاربر در فرایندهای حاکمیتی رای دهد یا پروپوزالی را ایجاد کند، قبل از پایان دوره اجرای پروپوزال (۸.۲۵ روز از زمان ایجاد پروپوزال) نمی تواند توکن های خود را برداشت کند. همچنین کاربران می توانند توکن های قفل شده خود را به آدرس یا پروپوزال دیگری واگذار کنند.
برای ایجاد یک پروپوزال، کاربران باید حداقل ۱۰۰۰ واحد توکن TORN داشته باشند. مدت رای گیری برای یک پروپوزال ۵ روز است. یک پروپوزال در صورتی موفق خواهد شد، که اکثریت آرا را دریافت کند و حداقل ۲۵۰۰۰ واحد توکن TORN از آرای کل را داشته باشد. شایان ذکر است اگر مشارکت خیلی کم باشد، پیشنهاد به طور خودکار با شکست مواجه می شود. پس از موفقیت پروپوزال، کاربر می تواند ظرف مدت ۲ روز پیشنهاد خود را اجرایی کند و در صورتی که پیشنهاد تا ۳ روز پس از آن اجرا نشود، منقضی شده تلقی می شود و دیگر قابل اجرا نیست.
- استیکینگ (Staking)
از زمان آغاز به کار پروتکل تورنادو کش، توکن TORN توسط کاربران برای انجام فرایندهای حاکمیتی استفاده می شود. کاربرد اصلی آن رای دادن به پروپوزال های مختلف و مشارکت در حاکمیت این پروتکل است. همچنین پروتکل تورنادو کش برای دارندگان توکن TORN که توکن های خود را در قرارداد هوشمند این پروتکل قفل می کنند، پاداشی در نظر گرفته است.
دارندگان TORN همچنان می توانند توکن های خود را در قرارداد حاکمیت تورنادو کش قفل کنند و در فرایندهای حاکمیتی آن شرکت داشته باشند. همچنین در ازای استیک کردن توکن های خود، از Tornado Cash توکن TORN پاداش بگیرند. نسبت پاداش دریافتی کاربران برابر با نسبت TORN قفل شده آن ها خواهد بود.

- اجرای Relayer
تمامی افراد می توانند در پروتکل Tornado Cash نقش Relayer را ایفا کنند. Relayer ها یکی از بخش های ضروری اکوسیستم تورنادو کش هستند. استفاده از آن ها در این اکوسیستم حریم خصوصی کاربران را تضمین می کند. نقش اصلی آن ها در Tornado Cash، پرداخت کارمزد تراکنش ها است.
همانطور که پیشتر گفته شد برای تضمین ناشناس ماندن تراکنش ها پروتکل تورنادو کش از مکانیسمی به نام Relayer استفاده می کند. Relayer ها در تورنادو کش به عنوان شخص ثالث عمل کرده و کل فرایند برداشت را مدیریت می کنند. آن ها هزینه های تراکنش را با کسر مستقیم از مبلغ انتقالی پرداخت کرده و در ازای خدمات خود پاداش دریافت می کنند. این مساله باعث می شود تا همچنان کاربران بدون نیاز به پرداخت هزینه های برداشت توکن از استخرهای تورنادوکش ناشناس باقی بمانند.
برای تبدیل شدن به Relayer در پروتکل تورنادو کش، کاربران باید مراحل زیر را طی کنند.
- نرم افزار Tornado Cash Relayer را برای Ethereum Mainnet بر روی کامپیوتر خود اجرا کنید. تمام مراحل انجام این کار در گیت هاب تورنادو کش توضیح داده شده است.
- ثبت یک دامنه انتخاب نام در شبکه اتریوم، سرویس نام اتریوم ( Ethereum Name Service).
- سپرده گذاری حداقل ۳۰۰ توکن TORN.
پس از طی مراحل بالا و شروع به کار به عنوان Relayer در پروتکل تورنادو کش، توکن های TORN استیک شده قابل برداشت نخواهند بود.
همچنین هر چه تعداد توکن های TORN سپرده گذاری شده بیشتر باشد، پاداش دریافتی نیز بیشتر خواهد بود. همچنین پاداش دریافتی Relayer ها متغیر خواهد بود و به فاکتورهای مختلف از جمله کارمزد تراکنش ها در شبکه اتریوم بستگی دارد.
بیایید به آنچه که برای واریز و برداشت دارایی ها از طریق میکسر تورنادو کش لازم است انجام دهید، نگاهی بیندازیم.
- ورود به وب سایت تورنادو کش
اول از همه، با مراجعه به وب سایت رسمی شبکه تورنادو کش، مطمئن شوید که در صفحه درستی هستید. برای پیدا کردن میکسر، روی گزینه “Launch App” در گوشه سمت راست بالا کلیک کنید.

- اتصال کیف پول
حالا باید کیف پول متامسک خود را به برنامه متصل کرده و رمز ارزی را که می خواهید واریز کنید را انتخاب کنید. توجه داشته باشید که رمز ارز انتخابی مانند TORN باید از نوع توکن ERC-20 باشد.
در حال حاضر، کاربران می توانند رمز ارزهایی مانند اتریوم (ETH)، تتر (USDT)، دای (DAI)، کامپوند (Compound) و یو اس دی کوین (USDC) را انتخاب کنند. ما به شما توصیه می کنیم که از اتریوم استفاده کنید زیرا بیشترین نرخ سپرده را در این بین دارد.

- سپرده گذاری وجوه و کپی کردن سکرت کی یا رمز مخفی
در این مرحله، باید آن مقداری از اتریوم مورد نظر خود برای واریز را انتخاب کنید. روی گزینه واریز “Deposit” کلیک کرده و کلیدی که به صورت تصادفی برای شما ایجاد شده را یادداشت کنید. این یادداشت بعدا برای برداشت دارایی های شما استفاده می شود. بنابراین، مطمئن شوید که این کلید را گم نخواهید کرد.
تأیید کنید که کلید تصادفی را کپی کرده اید و روی گزینه ارسال سپرده “Send deposit” کلیک کنید. مرحله بعدی تایید تراکنش از طریق متامسک است.

- ۲۴ ساعت صبر کنید
ممکن است برایتان عجیب باشد، اما حرکت بعدی تنها صبر کردن است. کاربران برای به دست آوردن بهترین نتیجه باید ۲۴ ساعت قبل از برداشت منتظر بمانند. هرچه بیشتر صبر کنید، حریم خصوصی شما امن تر خواهد بود.
با گذشت این مدت، تعداد بیشتری از کاربران دارایی های خود را به قراردادهای هوشمند پروتکل واریز کرده و این به پنهان کردن مسیرهای شما کمک زیادی می کند.
- برداشت دارایی
پس از اینکه مدت کافی از زمان واریز اولیه شما گذشت و از امنیت هویت خود کاملا مطمئن شدید، برای دریافت دارایی های خود، می توانید مجددا به برنامه مراجعه کرده و روی صفحه برداشت “Withdraw” کلیک کنید.

در این مرحله، یادداشتی که قبلاً کپی کرده اید را وارد کرده و آدرس کیف پول خود را اضافه کنید.
اگر واقعاً می خواهید ایمن بمانید، بهترین کار این است که از یک کیف پول کاملاً جدید متامسک بدون هیچگونه تراکنش قبلی استفاده کنید. زیرا در این صورت، از آنجایی که هیچ سابقه تراکنش و تعاملی در کیف پول جدید شما وجود ندارد، پیدا کردن اینکه چه کسی پشت این آدرس است امری به غایت دشوار خواهد بود.
با کلیک بر روی گزینه برداشت و پرداخت هزینه های گس (GAS)، یک بار دیگر دارایی های قدیمی خود را پس خواهید گرفت. با جستجو در آدرس هر دو کیف پول سپرده و برداشت، متوجه می شوید هیچ تراکنشی که این دو را به هم مرتبط کند وجود ندارد.
توکن TORN چیست؟
توکن TORN رمزارز بومی پروتکل Tornado Cash است. این توکن بر بستر شبکه اتریوم و با استاندارد ERC-20 ایجاد شده است. کاربرد اصلی توکن TORN برای شرکت در فرایندهای حاکمیتی پروتکل تورنادو کش است و کاربران از طریق آن می توانند در توسعه و تصمیم گیری های این پروتکل مشارکت داشته باشند.
در مجموع ۱۰,۰۰۰,۰۰۰ واحد توکن TORN وجود خواهد داشت که برنامه توزیع آن به شرح زیر است.
Tornado Cash (TORN) Tokenomics
۵ درصد بین کاربران اولیه استخرهای ETH توزیع شد. ۵۵ درصد متعلق به خزانه DAO تورنادو کش است، که در طی ۵ سال بین آن ها توزیع می شود. ۳۰ درصد متعلق به توسعه دهندگان و سرمایه گذارن اولیه است و در طی ۳ سال بین آن ها توزیع می شود.
۱۰ درصد بین استخراج کنندگان ناشناس (Anonymity Mining) استخرهای اتریوم توزیع شده است. فعالیت این قسمت در سال ۲۰۲۱ پایان یافت. در این قسمت کاربران دارایی های خود را به استخرهای پروتکل تورنادو کش واریز می کردند و با تامین امنیت این استخرها از این پروتکل توکن TORN به عنوان پاداش دریافت می کردند.
عرضه کل این رمزارز ۱۰,۰۰۰,۰۰۰ میلیون واحد محدود شده است که از این مقدار حدود ۱,۵۱۱,۰۶۵ میلیون واحد TORN در گردش است. در تاریخ ۳ خرداد ۱۴۰۲، قیمت TORN برابر با $۴.۰۷ دلار است. توکن TORN از نظر ارزش بازار، رتبه (Rank #1119) را دارد. ارزش کل بازار این توکن حدود $۶,۱۴۲,۸۸۳ میلیون دلار است و حجم معاملات آن در ۲۴ ساعت گذشته، حدود $۲,۳۲۴,۷۷۷ میلیون دلار بوده است.
کمترین قیمت ثبت شده برای رمز ارز TORN در تاریخ ۲۲ خرداد ۱۴۰۲ (Jun 12, 2023) برابر با $۳.۱۸ دلار و بیشترین قیمت ثبت شده برای این توکن نیز در تاریخ ۲۶ بهمن ۱۳۹۹ (Feb 13, 2021) برابر با $۴۳۶.۱۶ دلار بوده است.
توسعه Tornado Cash توسط شرکت PepperSec، آژانس مشاوره ای برای بازبینیهای امنیتی (Audit) و توسعه سفارشی تامین مالی شد. مدیرعامل این شرکت الکسی پرتسف (Alexey Pertsev) نام دارد؛ اما از او به عنوان تیم توسعه دهنده مرتبط با تورنادو کش نامی برده نشده است. دو بنیانگذار تورنادو کش رومن استورم (Roman Storm) و رومن سمنوف (Roman Semenov) نام دارند. آن ها همچنین از بنیان گذاران شرکت PepperSec نیز محسوب می شوند.
رومن استورم دارای مدرک مهندسی متالورژی است و از سال ۲۰۱۱ به عنوان یک توسعه دهنده نرم افزار کار می کند. او قبلا برای آمازون کار می کرد و مهندس بلاکچین شرکت Blockchainlabs.nz نیز بود، که در ساخت قراردادهای ICO و نوشتن توکن های ERC-20 فعالیت می کند. او همچنین با تعدادی از پروژه های دیفای (DeFi) از جمله AAVE ،0x ،1inch.exchange ،dYdX ،Compound و MakerDAO همکاری داشته است.
رومن سمنوف متخصص آمار کوانتومی و نظریه میدان (Quantum Statistics And Field Theory) و همچنین یک کارآفرین است. رومن قبل از تاسیس PepperSec و Tornado Cash، به عنوان یکی از بنیان گذاران Viking Studio، یک شرکت بازاریابی رسا ههای اجتماعی روسی و RedHelper، یک سرویس متخصص در افزایش تبدیل های تجارت الکترونیک، مشغول به فعالیت بوده است.
آمار دقیقی از سرمایه گذاران و همکاری ها پروتکل تورنادو کش منتشر نشده است؛ اما شرکت Codex Venture Partners به عنوان یکی از سرمایه گذاران این پروژه شناخته می شود.
شرکت Codex Venture یک سرمایه گذار خطرپذیر است، که در استارت آپ های فناوری در مراحل اولیه سرمایه گذاری می کند. تمرکز اصلی این شرکت بر روی فناوری دفترهای کل توزیع شده، دیفای (DeFi) و سرگرمی های تعاملی است.
پروتکل Tornado Cash نقشه راه مدونی برای فعالیت های خود ارائه نکرده است؛ اما تیم توسعه دهنده آن در نظر دارد با توجه به نرخ پذیرش و امنیت بالای این پروتکل نقشه راه آن را به سمت تمرکززدایی بیشتر و مشارکت حاکمیتی بالاتر، سوق دهد.
تیم توسعه دهنده تورنادو کش از سال ۲۰۱۹ در حال کار بر روی این پروژه بوده است و پس از دو سال توسعه دقیق و انجام تراکنش ها با حفظ حریم خصوصی روی شبکه اتریوم توانستند Tornado Cash را به عنوان یکی از امن ترین پروتکل های حفظ حریم خصوصی، معرفی کنند. تیم توسعه دهنده تورنادو کش برای آینده خود برنامه هایی را در نظر داشت، اما با تحریم دفتر کنترل دارایی های خارجی (OFAC) مواجه شد.
رویدادهای تورنادو کش (Tornado Cash)
- 31 اردیبهشت ۱۴۰۲
هکری موفق شد از طریق یک پیشنهاد حاکمیتی، کنترل کامل حاکمیت تورنادو کش (Tornado Cash) را در اختیار خود در آورد.
روز گذشته هکری موفق شد با جذب ۱.۲ میلیون رای، پروپوزال حاکمیتی خود را در انجمن تورنادو کش تصویب کند. با توجه به اینکه آستانه تعداد رای برای اجرای یک پروپوزال حاکمیتی در تورنادو کش ۷۰۰٬۰۰۰ رای است، این مهاجم اکنون موفق شده است کنترل کامل این میکسر را به دست آورد.
کاربری با نام Tornadosaurus-Hex در انجمن تورنادو کش اعلام کرد که هکر این میکسر، پروپوزال جدیدی را برای بازگرداندن حاکمیت این پروتکل ارسال کرده است. به گفته این کاربر، احتمال بالایی وجود دارد که هکر این پروپوزال را اجرا کند. هکر تورنادو کش (Tornado Cash) پیشنهاد حاکمیتی جدیدی ارائه کرده است که در اجرایی شدن حاکمیت این میکسر به کاربران بازگردانده می شود.
به گفته Tornadosaurus-Hex، فرد مهاجم در حال آزادسازی توکن های TORN است که در رای گیری حاکمیتی برای تصویب پروپوزال قبلی استفاده کرده بود.
- 1 شهریور ۱۴۰۱
یکی از اعضای تیم تورنادو کش اعلام کرد که به دلیل تحریم های ایالات متحده علیه این پلتفرم، اعضای این تیم تصمیم گرفته اند تا سازمان مستقل غیرمتمرکز (DAO) این پروژه را منحل کنند. این تصمیم از آنجا گرفته شده است که نگرانی های پیرامون عضویت در دائو تورنادو کش و پیگیری قضایی آن به وجود آمده است.
کیف پول مربوط به دائو تورنادو کش یک کیف پول چند امضایی بوده است که اکنون اعضای آن بعد از انتقال موجودی آن به قراردادهای حاکمیتی تورنادو کش، قابلیت امضای خود را حذف کرده اند و عملا بدون استفاده شده است. این بدان معنا است که اکنون تصمیمات حاکمیتی از قبیل برگزاری رای گیری و اخذ تصمیمات در مورد پلتفرم دیگر در تورنادو کش قابلیت اجرایی ندارد. خزانه داری دائو تورنادو کش در مجموع ۲۱.۶ میلیون دلار را تحت مدیریت خود داشت.
- ۲۴ مرداد ۱۴۰۱
پلتفرم آوه (Aave) اعلام کرد که قطع دسترسی برخی از کاربران خود را که به علت تحریم های علیه میکسر تورنادو کش ایجاد شده بود را به حالت اولیه برگردانده است.
میکسر تورنادو کش روز دوشنبه هفته گذشته به دلیل استفاده برای اهداف غیرقانونی و پولشویی مورد تحریم های ایالات متحده قرار گرفت. به دنبال این اتفاق پلتفرم دیفای آوه نیز دسترسی کاربرانی که از تورنادو کش استفاده کرده بودند، قطع کرد.
اما صفحه رسمی آوه در رشته توییتی به این موضوع واکنش نشان داد. آوه به این موضوع اشاره کرده که پس از اعلام تحریم تورنادو کش از سمت آمریکا، این پلتفرم با شرکت TRM Labs همکاری کرده است و از API آن ها برای دسترسی به برنامه خود استفاده کرده است تا بدین صورت دسترسی کاربران غیرمجاز به برنامه را قطع کند. در واقع API مربوط به شرکت TRM آدرس هایی را که از تورنادو کش استفاده می کرده اند را شناسایی و بلاک می کرده است. قرار بوده تا تنها کاربرانی که پس از اعلام تحریم از تورنادو کش استفاده کرده بودند، در لیست سیاه این API قرار بگیرند.
- ۲۰ مرداد ۱۴۰۱
صرافی dYdX امروز صبح پستی را در وبلاگ خود منتشر کرد که از همکاری خود با یک وندور انطباق دهنده با قانون خبر داد. به موجب این همکاری بسیاری از آدرس های کاربران برای فعالیت در پلتفرم تورنادوکش نشان دار شده اند.
سازمان OFAC وابسته به وزارت خزانه داری آمریکا، دوشنبه در اطلاعیه ای اعلام کرد که استفاده از تورنادوکش (Tornado Cash) برای ساکنان ایالات متحده ممنوع است. در پست dYdX آمده است:
“بسیاری از حساب ها به خاطر استفاده از تورنادوکش مسدود شده اند. برخی از این آدرس ها حتی مبالغ اندکی با این میکسر رمزارز مبادله کرده اند.”
با این حال این صرافی تصریح کرد که برخی از این حساب ها به صورت مستقیم با تورنادو کش در ارتباط نبوده اند و ممکن است از منشا وجوهی که به کیف پول آن ها واریز شده است در ان زمان مطلع نبوده اند. dYdX اضافه کرد که این دسته از حساب های مسدود شده نباید نگران باشند و به زودی رفع انسداد از حساب های کاربری آن ها صورت خواهد گرفت.
- ۱۸ مرداد ۱۴۰۱
پلتفرم تحلیل داده دون آنالیتیکز (Dune Analytics) در روز دوشنبه اظهار داشت شرکت سیرکل (Circle)، عرضه کننده استیبل کوین USDC، حدودا ۷۵٬۰۰۰ USDC مرتبط با ۴۴ آدرس که با تورنادو کش در ارتباط بوده اند و مورد تحریم وزارت خزانه داری ایالات متحده قرار گرفته اند را فریز کرده است.
همه افراد و نهادهای تابع ایالات متحده از تعامل با آدرس های قرارداد هوشمند USDC و اتریوم در لیست اتباع ویژه (SDN) منع شده اند و عدم رعایت عمدی این محدودیت ها می تواند ۵۰٬۰۰۰ دلار تا ۱۰ میلیون دلار جریمه و ۱۰ الی ۳۰ سال مجازات زندان به دنبال داشته باشد. حدود ۴۳۷ میلیون دلار دارایی متشکل از استیبل کوین ها (Stablecoins)، اتر و بیت کوین رپ شده (wBTC) در حال حاضر در آدرس های قرارداد هوشمند تورنادو کش نگهداری می شود. در نتیجه، انتظار می رود عرضه کنندگان این دارایی ها اقداماتی را برای جلوگیری از معامله یا آزادسازی آن انجام دهند.
- ۱۶ مرداد ۱۴۰۱
در تاریخ ۷ آگوست ۲۰۲۲ میکسر تورنادو کش در لیست سیاه OFAC قرار گرفت و استفاده کاربران آمریکایی از این پروتکل ممنوع اعلام شد. بنا به اعلام وزارت خزانه داری ایالات متحده، این پروتکل در راستای اهداف پول شویی مورد استفاده قرار گرفته و به همین خاطر تحریم شد.
در پی این اقدام، سایت و صفحه Discord پروتکل تورنادو کش از دسترس خارج شد. با این حال همچنان از طریق اسمارت کانترکت این میکسر، می توانید مانند گذشته از خدمات آن استفاده کنید. به این طریق حتی می توانید دارایی هایی را که روی این پروتکل دارید، برداشت کنید. برای دسترسی به کانترکت Tornado Cash هم می توانید به اتر اسکن مراجعه کنید.
به جز وب سایت، گیت هاب این میکسر نیز مسدود شد؛ اما با اعلام خزانه داری آمریکا مبنی بر مجاز بودن استفاده از کد این پروتکل، صفحه گیت هاب تورنادو کش مجددا در دسترس عموم قرار گفت.
کاربران زیادی به این موضوع واکنش نشان دادند. بسیاری معتقدند که تورنادو کش توسط کاربران عادی و با اهداف صحیح نیز مورد استفاده قرار می گرفت و مثل هر ابزار دیگری می توانست در جهت انجام امور مثبت یا منفی استفاده شود.
تا کنون استفاده اکثر افراد از این پروتکل، به منظور پول شویی یا پنهان کردن دارایی های سرقتی در نتیجه هک های مختلف بوده است؛ اما حفظ حریم خصوصی در تکنولوژی بلاکچین یکی از ملزومات گسترش این تکنولوژی به حساب می آید و پروتکل تورنادو کش می تواند در آینده به منظور انجام معاملات عادی مورد استفاده قرار بگیرد. همچنین استفاده از این پروتکل در حال حاضر غیر قانونی نبوده و افراد می توانند از مزایای آن بهره مند شوند.
- ۷ اردیبهشت ۱۴۰۱
تورنادو کش (Tornado Cash) اعلام کرد که از قراردادهای اوراکل چینالیسیس (Chainalysis) استفاده خواهد کرد تا آدرس کیف پول هایی که تحت تحریم اداره کنترل دارایی های خارجی آمریکا (OFAC) هستند را مسدود کند. اوراکلهای چینالیسیس که از ۱۰ مارس (۱۹ اسفند) راه اندازی شدند، مجموعه ای از قراردادهای هوشمند هستند که کیف پول های تحریم شده را روی شبکه اتریوم و سایر شبکه های سازگار با ماشین مجازی اتریوم (EVM) مانند پالیگان (Polygon) و آوالانچ (Avalanche) شناسایی میکنند.
این اقدام پس از آن صورت می پذیرد که وزارت خزانه داری آمریکا، گروه جرایم سایبری لازاروس (Lazarus Group) متعلق به کره شمالی را مسبب هک بیش از ۶۰۰ میلیون دلاری اخیر پل رونین عنوان کرده است. طبق گزارش شرکت تحلیل بلاکچین الیپتیک (Elliptic)، هکرها تقریبا ۸۰.۳ میلیون دلار اتر را از طریق تورنادو کش ارسال کرده اند. تیم Tornado Cash در این خصوص گفته است:
“حفظ حریم خصوصی امور مالی به منظور محافظت از آزادی، ضروری است. هرچند، این موضوع نباید به بهای عدم مطابقت با قانون باشد.”
- 7 آذر ۱۴۰۳
در یک تحول مهم، کاربران تورنادو کش (Tornado Cash) در دادگاه استیناف ایالات متحده به یک پیروزی دست یافتند که در نهایت باعث رشد انفجاری توکن آن شد. هیئت سهنفره قضات این دادگاه تشخیص داد که تحریمهای وزارت خزانهداری علیه قراردادهای هوشمند غیرقابل تغییر این پلتفرم، غیرقانونی بوده است.
در رأی حقوقی صادرشده در ۲۶ نوامبر (۶ آذر)، هیئت سهقاضی دادگاه استیناف حوزه پنجم اعلام کرد که دفتر کنترل داراییهای خارجی (OFAC) با تحریم قراردادهای هوشمند غیرقابل تغییر تورنادو کش از حدود اختیارات خود فراتر رفته است. این رأی ضمن لغو حکم دادگاه بدوی، حکمی جزئی به نفع کاربران این پلتفرم صادر کرد.
این هیئت قضایی تصریح کرد که اگرچه خزانهداری اختیار اقدام علیه داراییها را دارد، اما قراردادهای هوشمند غیرقابل تغییر تورنادو کش تحت قانون اختیارات اقتصادی اضطراری بینالمللی (IEEPA) دارایی محسوب نمیشوند، زیرا این قراردادها قابل کنترل یا مالکیت نیستند.
به دنبال این خبر، قیمت توکن تورنادو کش (TORN) تا ۸۶۶٪ افزایش یافت و به سقف دو سال اخیر خود یعنی ۳۴.۹۸ دلار رسید.
- ۲۰ بهمن ۱۴۰۳
الکسی پرتسف (Alexey Pertsev)، توسعهدهنده تورنادو کش (Tornado Cash)، در تاریخ ۷ فوریه (۱۹ بهمن) از بازداشت موقت آزاد شد و تا زمان آمادهسازی درخواست تجدیدنظر قانونی خود، در حبس خانگی خواهد بود. در تاریخ ۶ فوریه (۱۸ بهمن)، دادگاهی در هلند حکم بازداشت پیش از محاکمه پرتسف را به حالت تعلیق درآورد. این بازداشت که از آگوست ۲۰۲۲ آغاز شده بود، در نوامبر ۲۰۲۴ و طی حکم دادگاه قبلی تمدید شده بود.
به عنوان بخشی از آزادی پیش از محاکمه، پرتسف باید تحت نظارت الکترونیکی قرار گیرد. وی در پستی در ایکس (X) در تاریخ ۶ فوریه نوشت:
“این آزادی واقعی نیست، اما از زندان بهتر است.”
پرونده پرتسف، نگرانیهایی را در میان مدافعان حریم خصوصی برانگیخت. آنها این اقدام قانونی را به عنوان رویهای خطرناک برای فناوریهای حفظ حریم خصوصی و توسعهدهندگان کدهای غیرقابل تغییر محکوم کردند.
دادگاه تجدیدنظر اسهرتوگنبوش (s-Hertogenbosch) در ماه می ۲۰۲۴، پرتسف را به جرم پولشویی مجرم شناخت و این توسعهدهنده نرمافزار را به پنج سال و چهار ماه زندان محکوم کرد. مقامات دادگاه هلند، پرتسف را با وجود اینکه توسعهدهندگان نرمافزار تورنادو کش هیچ کنترلی بر وجوهی که از طریق پروتکل عبور میکنند یا خود پروتکل ندارند، مجرم شناختند.
دفتر کنترل داراییهای خارجی (OFAC) وزارت خزانهداری ایالات متحده، تورنادو کش را در همان ماهی که بازداشت پرتسف آغاز شد، تحریم کرد.
- ۲ فروردین ۱۴۰۴
وزارت خزانهداری ایالات متحده اعلام کرد که میکسر رمزارزی «تورنادو کش» (Tornado Cash) را از فهرست تحریمهای خود حذف کرده است. این اقدام در تاریخ ۲۱ مارس انجام شد.
این تصمیم پس از حکم دادگاه تجدیدنظر ایالات متحده در ماه ژانویه (دیماه) اتخاذ شد که اعلام کرد دفتر کنترل داراییهای خارجی وزارت خزانهداری (OFAC) نمیتواند قراردادهای هوشمند تورنادو کش را تحریم کند، زیرا این قراردادها متعلق به هیچ شخص خارجی خاصی نیستند. قیمت تورنادو کش با نماد «TORN» پس از انتشار این خبر حدود ۶۰٪ رشد داشته است.
در انتها
حفظ حریم خصوصی یکی از اهداف اولیه پیدایش بلاکچین است. شبکه های بسیاری در ساختار خود از این قابلیت بهره می برند و تراکنش های کاربران را به طور کامل و به صورت ناشناس انجام می دهند؛ اما در بسیاری از شبکه های بلاکچینی نیز اطلاعات تراکنش ها و آدرس های مبدا و مقصد به صورت عمومی قابل مشاهده هستند.
پروتکل Tornado Cash با هدف حفظ حریم خصوصی در تراکنش های شبکه اتریوم ایجاد شد و اکنون از چندین شبکه مختلف پشتیبانی می کند. تورنادو کش دارایی های افراد در استخرهای خود جمع آوری می کند و سپس آن ها را به آدرس های جدید که قابل ردیابی نیستند، ارسال می کند.
تمامی عملکردهای پروتکل تورنادو کش توسط قراردادهای هوشمند انجام می شود. قراردادهای هوشمند تورنادو کش از نوع تغییرناپذیر هستند و توسعه دهندگان آن نمی توانند آن را دستکاری کرده یا تغییر دهند. همچنین پس از واریز رمزارزها به استخرهای تورنادو کش، کلید خصوصی برداشت آن ها در اختیار خود کاربران قرار می گیرد و هیچ راهی برای دسترسی به دارایی افراد در این پروتکل باقی نمی ماند.
توکن تورن را می توان از صرافی های متمرکزی همچون Gate.io و MEXC خریداری کرد. همچنین این توکن در صرافی های غیر متمرکز یونی سواپ (V3) و سوشی سواپ نیز قابل معامله است.
توکن تورن (TORN) بر اساس استاندارد ERC-20 در شبکه اتریوم و استاندارد BEP-20 در شبکه بی ان بی چین (BNB Chain)، ایجاد شده است. رمزارز TORN را می توان در کیف پول های نرم افزاری همچون متامسک (MetaMask)، تراست ولت (Trust Wallet) و در کیف پول سخت افزاری لجر (Ledger) ذخیره کرد.
کیف پول ها
قراردادها (Contracts)
Ethereum: 0x77777feddddffc19ff86db637967013e6c6a116c
BNB Chain (BEP20): 0x1ba8d3c4c219b124d351f603060663bd1bcd9bbf
چارت تریدینگ ویو
امتیازهای امنیتی
اولین نفری باشید که نقد و بررسی می کند.
شاید دوست داشته باشید
استارک ور (StarkWare) تأیید کل تاریخچه بلاکچین با ۱ مگابایت حجم ممکن ساخت!
ارتقای آلپنگلو (Alpenglow) در سولانا تأیید شد؛ تراکنشها بزودی با سرعت اینترنت نهایی میشوند
تراست ولت امکان معامله سهام های توکنیزه (RWA) را برای کاربران فعال کرد
۹ عادت مالی که افراد منظم را به ثبات و آزادی مالی میرساند
کاناری کپیتال برای ETF اینجکتیو (INJ) ثبتنام کرد
کاردینال؛ اولین پروتکل دیفای بیت کوین بر بستر کاردانو
اخبار
استارک ور (StarkWare) تأیید کل تاریخچه بلاکچین با ۱ مگابایت حجم ممکن ساخت!
شرکت StarkWare فناوری جدیدی اعلام کرده که «تصدیق بلوکهای بلاکچین بیتکوین از ابتدای پیدایش تا حال» را در قالب یک پرُف (proof) تقریباً ۱ مگابایتی ممکن میکند، البته نه به معنی دانلود کل تاریخچه تراکنشها، بلکه فقط هِدِر بلوکها.

منتشر شده
3 روز پیشدر
شهریور 21, 1404توسط
روکو (Rocco)
شرکت استارکور (StarkWare) که در زمینه فناوری پیشرفته دانش صفر (Zero-Knowledge یا ZK) تخصص دارد، از یک دستاورد بزرگ رونمایی کرده است که میتواند اساس تعامل کاربران با شبکه بیتکوین را دگرگون کند. این شرکت موفق به ساخت یک اثبات تأیید (Verification Proof) مبتنی بر دانش صفر از کل بلاکچین بیتکوین شده است که به طرز شگفتانگیزی سبک بوده و به راحتی بر روی دستگاههای موبایل قابل اجراست. این نوآوری به هر کاربری اجازه میدهد تا به طور مستقل و بدون نیاز به سختافزارهای گرانقیمت، تاریخچه بیتکوین را اعتبارسنجی کند.
این اثبات که توسط استارکور توسعه داده شده، تنها ۱ مگابایت حجم دارد. این در حالی است که حجم کامل بلاکچین بیتکوین (Bitcoin) در حال حاضر از مرز ۶۸۰ گیگابایت فراتر رفته است. به گفته عبدالحمید بختا (Abdelhamid Bakhta)، مدیر اکوسیستم در استارکور، این تکنولوژی به کاربران امکان میدهد تا تراکنشها را در کمتر از ۱۰۰ میلیثانیه تأیید کنند. این پیشرفت، تحقق مدرن ایدهای است که برای اولین بار توسط ساتوشی ناکاموتو در وایتپیپر بیتکوین تحت عنوان تأیید پرداخت ساده شده (SPV) مطرح شد و اکنون موانع فنی و مالی را برای میلیونها کاربر از میان برمیدارد.

چگونه ۶۸۰ گیگابایت داده در ۱ مگابایت فشرده میشود؟
راز این فشردهسازی خارقالعاده در محتوای اثبات نهفته است. این فایل ۱ مگابایتی، تاریخچه کامل و جزئیات تمام تراکنشها را در خود جای نداده است؛ بلکه شامل تمام هدرهای بلاک (Block Headers) از اولین بلاک شبکه (بلاک جنسیس) تا به امروز است. هر هدر بلاک مانند یک شناسنامه برای آن بلاک عمل میکند و حاوی اطلاعات کلیدی زیر است:
- شماره نسخه (Version Number): نسخه نرمافزار بیتکوین که برای استخراج بلاک استفاده شده است.
- ارجاع به بلاک قبلی (Previous Block Reference): پیوندی رمزنگاریشده که زنجیره بلاکها را به هم متصل میکند.
- برچسب زمانی (Timestamp): زمان تقریبی ایجاد بلاک.
- اندازه بلاک (Block Size): حجم بلاک.
- نانس (Nonce): عدد تصادفی که ماینرها برای حل معمای محاسباتی و افزودن بلاک به دفتر کل، آن را پیدا میکنند.
با در اختیار داشتن زنجیرهای از این هدرها، یک کاربر میتواند به طور مستقل و با اطمینان بالا، صحت و اعتبار کل تاریخچه شبکه را بدون نیاز به دانلود صدها گیگابایت داده، بررسی کند.

این دستاورد در زمانی ارائه میشود که جامعه بیتکوین درگیر یکی از مهمترین بحثهای داخلی خود، یعنی چالش حفظ تمرکززدایی (Decentralization) در مقابل رشد روزافزون حجم بلاکچین است. یکی از ارزشهای بنیادین بیتکوین این است که اجرای یک نود کامل (Full Node) برای هر کسی با یک کامپیوتر شخصی معمولی امکانپذیر باشد. این دسترسی آسان، تضمینکننده امنیت و مکانیزم اجماع شبکه است که توسط هزاران اپراتور نود مستقل در سراسر جهان اجرا میشود.
با این حال، ظهور پدیدههایی مانند اُردینالز و اینسکریپشنها که امکان ذخیرهسازی دادههای غیرپولی (مانند تصاویر و متن) را روی بلاکچین (Blockchain) فراهم میکنند، این اصل را به چالش کشیدهاند. منتقدان معتقدند این روند باعث «پفکردن» بلاکچین شده و با افزایش سرسامآور حجم دفتر کل توزیع شده (DLT)، نیازمندیهای سختافزاری برای اجرای نود را بالا میبرد. اگر اجرای نود بیش از حد گران شود، شبکه به سمت تمرکزگرایی پیش خواهد رفت و تنها شرکتهای بزرگ و مراکز داده توانایی مشارکت در آن را خواهند داشت که این امر کاملاً با فلسفه وجودی بیتکوین در تضاد است.

بهروزرسانی Bitcoin Core و طغیان جامعه
این تنش با اعلام برنامههای مربوط به بهروزرسانی آینده نرمافزار Bitcoin Core 30 که برای انتشار در ماه اکتبر برنامهریزی شده، به نقطه جوش خود رسیده است. توسعهدهندگان Bitcoin Core (که نرمافزار مورد استفاده حدود ۸۰٪ از نودهای شبکه است) قصد دارند محدودیت OP_Return را حذف کنند. این قابلیت در حال حاضر حجم دادههای غیرپولی قابل جاسازی در تراکنشها را به ۸۰ بایت محدود میکند که برای ذخیره اکثر محتواهای چندرسانهای امروزی بسیار ناچیز است.
این تصمیم پیشنهادی، موجی از مخالفت را برانگیخته و باعث یک جهش تاریخی در استفاده از Bitcoin Knots شده است. Bitcoin Knots یک نرمافزار جایگزین برای نود بیتکوین است که قابلیتهای شخصیسازی بیشتری را به اپراتورها میدهد؛ از جمله این امکان که خودشان برای میزان دادههای OP_Return که مایل به ذخیره و بازنشر آن هستند، محدودیت تعیین کنند. آمارها نشان میدهد سهم بازار نودهای Knots از حدود ۱٪ در پایان سال ۲۰۲۴، با یک رشد تقریباً عمودی، به نزدیک ۲۰٪ در سال ۲۰۲۵ رسیده است که نشاندهنده واکنش شدید بخشی از جامعه به مسیر پیش روی توسعه بیتکوین است. در این میان، راهکار استارکور میتواند فارغ از این جدالها، قدرت تأیید مستقل را به دست تکتک کاربران بازگرداند.
آموزش
تقویم اقتصادی (Economic Calendar) چیست و چگونه از آن استفاده کنیم؟
تقویم اقتصادی مثل یک “برنامهریزی خبری” برای بازار است. اگر به آن توجه نکنید، ممکن است در لحظه انتشار اخبار مهم با حرکتهای ناگهانی و شدید قیمت غافلگیر شوید. استفاده درست از آن کمک میکند ریسک معاملات را مدیریت کنید و حتی فرصتهای سودآور پیدا کنید.

منتشر شده
3 روز پیشدر
شهریور 21, 1404توسط
روکو (Rocco)
اگر معاملهگر یا فعال بازارهای مالی باشید، حتما تجربه کردهاید که یک خبر اقتصادی میتواند ظرف چند دقیقه بازار را زیر و رو کند. مثلا اعلام نرخ بیکاری آمریکا یا تصمیم فدرال رزرو درباره نرخ بهره کافی است تا قیمت دلار، طلا یا حتی بیت کوین نوسان شدیدی پیدا کند. در چنین شرایطی، دانستن زمان دقیق این رویدادها میتواند مرز میان یک معامله سودآور یا پشیمانکننده باشد.
اینجاست که تقویم اقتصادی به عنوان یک ابزار به کمک شما میآید. ابزاری که تمام اتفاقات مهم اقتصادی و مالی جهان را در یک جدول زمانی مشخص نمایش میدهد و به شما کمک میکند همیشه چند قدم جلوتر از بازار باشید. اگر میخواهید بدانید تقویم اقتصادی دقیقا چیست، چه اجزایی دارد و چطور باید از آن استفاده کنید، این مطلب را از دست ندهید.
تقویم اقتصادی (Economic Calendar) چیست؟
یک لیست زمانبندیشده از اعلامیههای اقتصادی، دادههای کلان، سخنرانیهای مقامات مالی و انتشار شاخصهای اقتصادی مثل نرخ بهره، تورم، بیکاری، تولید ناخالص داخلی و … است. علاوه بر این معمولاً زمان بیانیه های بانک مرکزی، سخنرانی های سیاست گذاران پولی و انتخابات را فهرست می کند.
بیشتر تقویم های اقتصادی منتشر شده شامل نوع داده مثل نرخ بیکاری، نتیجه قبلی که منتشر شده بود و انتظارات اجماع بازار برای نتیجه آتی می شوند. باید توجه داشت که نوع انتشار به طور کلی بسته به اینکه چه تاثیری می تواند داشته باشد؛ بصورت زیاد، متوسط، کم یا بدون تاثیر، کد گذاری می شود.
برای مثال، تصور کنید بانک مرکزی اروپا (ECB) قرار است درباره نرخ بهره (Interest Rate) جلسه برگزار کند. این تصمیم میتواند ارزش یورو را به شدت تحت تاثیر قرار دهد. اگر شما معاملهگر بازار فارکس باشید و این تاریخ را ندانید، ممکن است در میانه یک معامله ناگهان با نوسانی شدید روبهرو شوید و فرصت مدیریت آن را از دست بدهید. اما وقتی به تقویم اقتصادی نگاه میکنید، میبینید که این رویداد دقیقا چه روز و ساعتی اتفاق میافتد و میتوانید از قبل برایش برنامهریزی کنید.
تقویم اقتصادی نه فقط برای معاملهگران حرفهای، بلکه برای هر فردی که در بازارهای مالی فعالیت میکند (از بورس و فارکس گرفته تا ارزهای دیجیتال) یک ابزار ضروری است. حتی سرمایهگذاران بلندمدت هم با نگاه به این تقویم میتوانند تصمیمهای دقیقتری برای مدیریت پرتفوی خود بگیرند.
اگر انتشار داده اقتصادی تأثیر کمی داشته باشد، آنگاه جفت ارز حرکتی نداشته و یا واکنشی جزیی نسبت به نتیجه از خود نشان خواهد داد. اما اگر در رویدادی با تأثیر متوسط، نتیجه نهایی با چیزی که انتظار می رفت خیلی تفاوت داشته باشد، باعث می شود جفت ارز به میزان بیشتری تغییر کند. زمانی که انتشار داده ها به طور قابل توجهی بیشتر یا کمتر از نتیجه مورد انتظار بازار باشند، به خصوص زمانی که صحبت از داده هایی با تأثیر بالا باشد، جفت ارز مرتبط تمایل بیشتری به حرکت دارد و بازار نوسانات قابل توجهی را در این فرآیند تجربه می کند.
چرا تقویم اقتصادی مهم است؟
- تقویم اقتصادی مانند یک نقشه راه است که مسیر حرکت بازارها را روشنتر میکند و شما را از غافلگیریهای ناگهانی نجات میدهد. به این ترتیب شما میتوانید تصمیمات معاملاتی خودتان را بر پایه اطلاعات موثق بگیرید.
- انتشار دادههای اقتصادی میتواند باعث نوسانات شدید در بازارهای مالی شود. برای مثال، اگر نرخ تورم بالاتر از حد انتظار اعلام شود، سرمایهگذاران انتظار افزایش نرخ بهره خواهند داشت و همین موضوع میتواند بازار سهام یا ارزهای دیجیتال را تحت تاثیر قرار دهد.
- بدون تقویم اقتصادی، بسیاری از تصمیمها بر اساس حدس و گمان گرفته میشود. معاملهگرانی که فقط با تحلیل تکنیکال کار میکنند، ممکن است در لحظه انتشار یک خبر بزرگ، گرفتار نوسانات غیرمنتظره بازار شوند. در حالیکه کسی که تقویم اقتصادی را دنبال میکند، میداند چه زمانی باید محتاطتر باشد یا حتی برای شکار فرصتهای جدید آماده شود.
- یکی از مهمترین مزیتهای تقویم اقتصادی، مدیریت ریسک است. اگر قبل از انتشار یک داده مهم پوزیشن باز دارید، میتوانید حجم معاملات خود را کاهش دهید، حد ضرر تنظیم کنید یا حتی معامله را ببندید تا از ضررهای سنگین جلوگیری شود.
- استفاده از تقویم اقتصادی به شما امکان میدهد استراتژیهای کوتاهمدت و بلندمدت خود را بر اساس دادههای واقعی طراحی کنید. به این ترتیب، معاملات شما نظم بیشتری پیدا میکند و احتمال موفقیت بالاتر میرود.
- بسیاری از ضررها به دلیل تصمیمات عجولانه و احساسی اتفاق میافتد. وقتی بدانید چه چیزی در راه است، آرامش بیشتری خواهید داشت و کمتر اسیر ترس یا طمع میشوید.
اجزای اصلی یک تقویم اقتصادی
وقتی وارد یک تقویم اقتصادی مثل Trading Economics یا Investing.com میشوید، در نگاه اول ممکن است جدول شلوغی ببینید که پر از عدد و کلمه است. اما اگر بدانید هر ستون چه معنایی دارد، کار با آن بسیار ساده خواهد شد. در ادامه تکتک اجزای اصلی این جدول که از وبسایت تریدینگ اکونومیکس آورده شده را توضیح میدهیم.

در قسمت بالای جدول بخشی برای فیلتر کردن نتایج آورده شده است. گزینه «Recent» فیلتری برای نشان دادن رویدادهای اخیر است و فقط موارد نزدیک به زمان فعلی را نشان میدهد. اگر میخواهید مثلا رویدادهای اقتصادی چند ماه دیگر را ببینید کافی است این فیلتر را تغییر دهید.
با استفاده از گزینه «Impact» شما میتوانید این رویدادهای اقتصادی را بر اساس سطح اهمیت آن ها دستهبندی کنید. تریدینگ اکونومیکس سه دستهبندی دارد. رویدادهای یک ستاره، دو ستاره و سه ستاره که طبیعتا اهمیت آن ها بر اساس تعداد ستاره افزایش مییابد.
قسمت «Countries» امکان فیلتر کردن بر اساس کشور یا اقتصاد موردنظر را فراهم میکند. مثلا اگر قصد دارید فقط شاخصهای اقصتادی کلان آمریکا را ببینید، کافی است روی این گزینه کلیک کرده و «United States» را انتخاب کنید.
فیلتر «Category» دستهبندی رویدادها را نمایش میدهد. مثلا شما میتوانید در این فیلتر گزینه «Prices & Inflation» را انتخاب کرده و فقط دادههای تورمی را مشاهده کنید.
بخش «UTC +3:30» نیز برای تعیین منطقه زمانی است. شما میتوانید منطقه زمانی خودتان (تهران-ایران) را تنظیم کنید تا ببینید دقیقا رویداد موردنظرتان در چه ساعتی به وقت ایران رخ میدهد.
- تاریخ و ساعت
اولین چیزی که در تقویم اقتصادی به چشم میآید، ستون زمان انتشار است. در این بخش دقیقا مشخص میشود که هر رویداد چه روز و ساعتی منتشر خواهد شد. اهمیت این قسمت بسیار بالاست، چون بازارها معمولا درست در همان لحظه انتشار خبر واکنش نشان میدهند. مثلا اگر در ساعت ۴:۰۰ صبح «شاخص اعتماد مصرفکننده استرالیا» منتشر شود، معاملهگران بازار فارکس در همان دقیقه باید آماده واکنش باشند.
همانطور که گفتیم، ساعت تقویم معمولا بر اساس منطقه زمانی قابل تغییر است. مثلا شما میتوانید آن را روی «تهران (UTC+3:30)» تنظیم کنید تا دقیقاً با ساعت محلی خودتان هماهنگ باشد.
- کشور
در ستون بعدی، پرچم و کد کشور (مثلاً GB = بریتانیا، AU = استرالیا، MX = مکزیک) قرار دارد که نشان میدهد داده متعلق به کدام اقتصاد است. گاهی اوقات هم رویدادها مربوط به یک بلوک منطقهای خاص مثلا اروپا (EA = Euro Area) هستند. در این صورت آن داده را باید به عنوان یک شاخص منطقهای و نه مربوط به یک کشور واحد تفسیر کرد.
- عنوان رویداد
این ستون عنوان خبر یا شاخص اقتصادی را نشان میدهد. گاهی هم کنار این عنوان، مخفف ماه میلادی (مثل AUG، SEP) دیده میشود که نشان میدهد داده مربوط به کدام ماه است. شناخت هر شاخص اهمیت زیادی دارد، چون هرکدام اثر متفاوتی روی بازار میگذارند.
اما نکته مهم اینجاست که همه رویدادها عددی و آماری نیستند. بعضی از آن ها بیشتر کیفی هستند و باید با توجه به ماهیتشان تفسیر شوند. برای درک بهتر، به چند نمونه نگاه کنیم:
- شاخصهای آماری (عددمحور)
مثل نرخ بیکاری (Unemployment Rate)، شاخص قیمت مصرف کننده (CPI)، یا تولید ناخالص داخلی (GDP). اینها همیشه یک عدد مشخص دارند که میتوان آن را با مقدار قبلی و پیشبینی بازار مقایسه کرد.
- سخنرانیها (Speech)
مثلا «سخنرانی رئیس فدرال رزرو». این نوع رویداد عدد ندارد، بلکه مهم محتوای صحبتهاست. اگر لحن سخنران به سمت سیاست انقباضی (افزایش نرخ بهره) باشد، بازار واکنش منفی به داراییهای پرریسک نشان میدهد. اگر لحن انبساطی باشد، میتواند باعث رشد بازار سهام یا ارزهای دیجیتال شود.
- حراج اوراق (Auction)
مثل «حراج اوراق ۱۰ ساله آمریکا» یا «حراج اوراق خزانه ژاپن». اینجا اعداد مربوط به بازده (Yield) یا حجم اوراق فروختهشده اهمیت دارند. بالا رفتن بازده معمولا نشانه افزایش هزینه استقراض دولت و احتمال بالا رفتن نرخ بهره است.
- شاخصهای نظرسنجی و اعتماد (Survey/Confidence Index)
مثل «شاخص اعتماد مصرفکننده» یا «شاخص مدیران خرید (PMI)». اینها با پرسشنامه از فعالان اقتصادی یا مصرفکنندگان تهیه میشوند و بازتابدهنده چشمانداز آینده هستند.
ستون Previous نشاندهنده نتیجه گزارش قبلی است. مثلا اگر شاخص بیکاری ماه گذشته ۸٪ بوده، این عدد در ستون Previous نمایش داده میشود. این بخش برای مقایسه روند بسیار مهم است، چون بازار همیشه تغییرات نسبت به گذشته را در نظر میگیرد.
در قسمت (Consensus / Forecast) دو ستون پیشبینی تحلیلگران و اقتصاددانان درباره آن شاخص یا داده اقتصادی آورده میشود. اما چه تفاوتی با هم دارند؟
Consensus یا اجماع در واقع میانگین پیشبینی جمعی تحلیلگران، اقتصاددانها و موسسات مالی است. یعنی چندین منبع معتبر پیشبینی خود را درباره یک شاخص اعلام میکنند و تقویم اقتصادی میانگین یا اجماع آنها را نمایش میدهد.
Forecast گاهی به همان معنی Consensus به کار میرود، اما در بعضی تقویمها (مثل Trading Economics) یک تفاوت کوچک دارد:
- Forecast معمولاً پیشبینی اختصاصی خود سایت یا موسسه منتشرکننده تقویم است.
- در حالی که Consensus نماینده پیشبینی کلی بازار و تحلیلگران مختلف است.
در ستون (Actual) مقدار واقعی در لحظه انتشار خبر بهروزرسانی میشود و عدد واقعی گزارش را نشان میدهد. در حقیقت، مهمترین بخش برای معاملهگران همین ستون است، چون مستقیما رفتار بازار را شکل میدهد.
بعضی تقویمها مثل Trading Economics در کنار هر شاخص نمودارهای کوچکی نمایش میدهند. این نمودار روند تاریخی آن شاخص را نشان میدهد (مثلا تغییرات نرخ بیکاری در چند ماه گذشته). با نگاه سریع به این بخش میتوانید متوجه شوید وضعیت در حال بهبود یا بدتر شدن است.

طبق ستون اول متوجه میشویم که شاخص قیمت تولیدکننده (PPI) آمریکا ساعت ۴ بعد از ظهر به وقت محلی منتشر میشود. به طور کلی، شاخصهای اقتصادی را میتوان در بازه زمانیهای مختلفی ارزیابی کرد. منظور از MoM بازه زمانی ماهانه است و YoY تغییرات کل یک سال نسبت به سال قبل را نشان میدهد.
در سطر اول که مربوط به شاخص PPI اصلی در بازه ماهانه است، میبینیم که مقدار قبلی ۰.۹٪ ثبت شده است. این یعنی در ماه گذشته قیمت تولیدکنندهها نسبت به ماه ماقبلش ۰.۹٪ افزایش داشته است. در ستون Forecast پیشبینی تریدینگ اکونومیکس برای این ماه ۰.۳٪ است و Consensus که میانگین پیشبینی اقتصاددانان و تحلیلگران مختلف را نشان میدهد ۰.۴٪ ثبت شده است. مقدار Actual یا واقعی هم هنوز منتشر نشده و به همین دلیل این ستون خالی مانده و در لحظه انتشار شاخص پر میشود.
چطور از تقویم اقتصادی استفاده کنیم؟
این بخش مهمترین قسمت مقاله است، چون فقط دانستن اینکه رویدادها چه زمانی هستند کافی نیست؛ باید بدانید چطور از این اطلاعات استفاده کنید.
- برنامهریزی هفتگی: در ابتدای هفته به تقویم اقتصادی نگاه کنید و رویدادهای مهم (مثل NFP یا تصمیم نرخ بهره) را علامت بزنید. این کار به شما کمک میکند از قبل آماده باشید.
- ترکیب با تحلیل تکنیکال: اگر میبینید یک خبر مهم نزدیک است، سطوح حمایت و مقاومت نمودار را بررسی کنید. مثلا اگر خبر منفی بیاید و بازار به حمایت نزدیک باشد، احتمال شکستن حمایت بیشتر میشود.
- استراتژی معاملاتی متناسب با خبر: بعضی معاملهگران قبل از انتشار خبر، از بازار خارج میشوند تا ریسک نکنند. برخی دیگر ترجیح میدهند منتظر بمانند و پس از انتشار داده و مشخص شدن جهت بازار وارد معامله شوند.
- مدیریت حجم و حد ضرر: در زمانهایی که احتمال نوسان شدید وجود دارد، بهتر است حجم معامله کمتر شود یا حد ضرر نزدیکتر قرار بگیرد.
- ثبت تجربهها: بهترین راه برای یادگیری استفاده از تقویم اقتصادی، تجربه شخصی است. بعد از هر رویداد مهم یادداشت کنید بازار چگونه واکنش نشان داد و استراتژی شما چقدر موفق بود.
تقویم اقتصادی را از کجا ببینیم؟
امروزه دهها وبسایت معتبر وجود دارد که تقویم اقتصادی رایگان و بهروزی ارائه میدهند. برخی از بهترین منابع عبارتاند از:
- Trading Economics: همه رویدادها، نرخ بهره، قیمتها و تورم، بازار کار، رشد تولید ناخالص داخلی، تجارت خارجی، دولت، اعتماد تجاری، احساسات مصرفکننده، بازار مسکن.
- Investing.com: تقویم اقتصادی همزمان با اعلام رویدادهای اقتصادی، شاخصها را دریافت کنید و تأثیر فوری آنها بر بازار جهانی را مشاهده کنید – از جمله رویدادهای قبلی، …
- Forex Factory: با تقویم اقتصادی فارکس محور، رویدادهای تأثیرگذار بر بازار را خیلی قبل از وقوع پیشبینی کنید.
- TradingView: تقویم اقتصادی آخرین و رویدادهای اقتصادی آینده را نشان میدهد که میتوانند بر داراییها، مناطق و بازارهای جهانی خاصی تأثیر بگذارند.
- FXStreet: تقویم اقتصادی لحظهای، رویدادها و شاخصهای اقتصادی سراسر جهان را پوشش میدهد.
- MyFxBook: تقویم اقتصادی به صورت آنی که تمام رویدادها و اطلاعیههای اقتصادی را پوشش میدهد. مقادیر تاریخی، قبلی، اجماعی و واقعی هر شاخص را مشاهده کنید.
همچنین بروکرهای فارکس هم معمولاً تقویم اقتصادی روی سایت خود دارند.
در انتها
تقویم اقتصادی مثل یک “برنامهریزی خبری” برای بازار است. اگر به آن توجه نکنید، ممکن است در لحظه انتشار اخبار مهم با حرکتهای ناگهانی و شدید قیمت غافلگیر شوید. استفاده درست از آن کمک میکند ریسک معاملات را مدیریت کنید و حتی فرصتهای سودآور پیدا کنید. در دنیایی که ثانیهها حرف اول را میزنند، اطلاع از آنچه در راه است، برگ برنده شماست. با استفاده منظم از این ابزار، دیگر از نوسانات ناگهانی غافلگیر نخواهید شد و میتوانید با اطمینان بیشتری برای آینده سرمایهگذاری خود برنامهریزی کنید.
به یاد داشته باشید، موفقیت در بازارهای مالی تنها به تحلیل نمودارها محدود نمیشود. تسلط بر اطلاعات و درک وقایع کلان اقتصادی، مکمل تحلیل تکنیکال است و شما را در مسیری قرار میدهد که به جای دنبال کردن بازار، آن را پیشبینی کنید. به همین خاطر توصیه میکنیم که از همین امروز، استفاده از تقویم اقتصادی را به یکی از عادتهای معاملاتی خود تبدیل کنید.
سودآوری و معامله گری بصورت مداوم در بازار می تواند بسیار چالش برانگیز باشد، و واقعیت مسلم این است که اکثر معامله گران خرد معمولا پول خود را در این بازار از دست می دهند. با این وجود، با یک برنامه معاملاتی جامع، ابزارهای مناسب و دانش کافی از بازار ارز، شانس موفقیت شما به عنوان یک معامله گر به میزان قابل توجهی افزایش می یابد.

استارک ور (StarkWare) تأیید کل تاریخچه بلاکچین با ۱ مگابایت حجم ممکن ساخت!

تقویم اقتصادی (Economic Calendar) چیست و چگونه از آن استفاده کنیم؟

ارتقای آلپنگلو (Alpenglow) در سولانا تأیید شد؛ تراکنشها بزودی با سرعت اینترنت نهایی میشوند

تراست ولت امکان معامله سهام های توکنیزه (RWA) را برای کاربران فعال کرد

اندیکاتور ATR چیست و چه کاربردی در تحلیل تکنیکال دارد؟

۹ عادت مالی که افراد منظم را به ثبات و آزادی مالی میرساند

کاناری کپیتال برای ETF اینجکتیو (INJ) ثبتنام کرد

کاردینال؛ اولین پروتکل دیفای بیت کوین بر بستر کاردانو

هر اونس چند گرم طلای ۱۸ عیار است؟ تبدیل ساده انس به گرم طلا

آیا تحلیل تکنیکال بهتنهایی در بازار رمز ارزها سودآور است؟

کوینبیس توکن اتنا (ENA) را به رودمپ خود اضافه کرد

در ۲ ماه اخیر بیش از ۱۰٪ پروژهها ناپدید شدهاند!

ارتقای آلپنگلو (Alpenglow) در سولانا تأیید شد؛ تراکنشها بزودی با سرعت اینترنت نهایی میشوند

اندیکاتور ATR چیست و چه کاربردی در تحلیل تکنیکال دارد؟

تراست ولت امکان معامله سهام های توکنیزه (RWA) را برای کاربران فعال کرد

تقویم اقتصادی (Economic Calendar) چیست و چگونه از آن استفاده کنیم؟

استارک ور (StarkWare) تأیید کل تاریخچه بلاکچین با ۱ مگابایت حجم ممکن ساخت!

سریال پول به زبان ساده (Money, Explained) قسمت پنجم (آخر)

سریال پول به زبان ساده (Money, Explained) قسمت چهارم

سریال پول به زبان ساده (Money, Explained) قسمت سوم

سریال پول به زبان ساده (Money, Explained) قسمت دوم

سریال پول به زبان ساده (Money, Explained) قسمت اول

مستند دیپ وب (Deep Web) 2015

مستند شغل داخلی (Inside Job) بحران مالی

مارجین کال (Margin Call)

فیلم بازیکن شماره یک آماده (Ready Player One)

فیلم مرد آزاد (Free Guy)
![مستند کریپتوپیا [Cryptopia]، بیت کوین، بلاکچین و آینده اینترنت](https://investorent.xyz/wp-content/uploads/مستند-کریپتوپیا-Cryptopia-80x80.webp)
مستند کریپتوپیا (Cryptopia)

برای ارسال نظر باید وارد شوید ورود