یک واقعیت عجیب در بازارهای مالی تفاوت نگاه تریدرها به نمودار است. شما می توانید دو معامله گر را انتخاب کنید، دقیقاً یک نمودار و حتی یک الگوی معاملاتی مشابه را به آن ها بدهید و از آن ها بخواهید که نظرشان را بگویند. فکر می کنید نتیجه چیست؟ به احتمال زیاد در نهایت می بینید که نظر آن ها بسیار متفاوت است. ممکن است بپرسید با وجود همه موارد تاثیرگذار دیگر، مانند سطح دانش، تجربه معاملاتی و دسترسی به اطلاعات، پس چرا دو معامله گر یک نمودار را به دو شکل متفاوت می بینند، در حالی که به داده های دقیقاً مشابهی از بازار نگاه می کنند!

بهتر است بدانید این موضوع فقط ذهن شما را درگیر نکرده است! معامله گر دیگری نیز در جایی نوشته بود:

“زمانی که من و دوستم در حال بحث در مورد یک نمودار از بازار که هر دو بر روی آن معاملات باز داشتیم، به این مسئله برخورد کردیم. در آن موقع، بازار به شدت بر خلاف جهت هر دوی ما حرکت می کرد و برای من عجیب بود با این که هر دوی ما معامله مشابهی داشتیم و اتفاقات مشابهی نیز در حال رخ دادن بود، اما دیدگاه های ما نسبت به حرکت بازار بسیار متفاوت بود. پس از مدتی فکر کردن، به این نتیجه رسیدم که این موضوع احتمالاً به دلیل تفاوت در حجم معاملات هر یک از ما بوده است. در واقع، حجم معاملات یکی از ما بسیار بیشتر از دیگری بود و یکی از ما به وضوح، به دلیل اینکه پول کمتری ریسک کرده بود، بسیار کمتر نگران معامله خود و حرکت نمودار بود.”

البته این تنها یکی از دلایل احتمالی است که چرا آن ها این معامله و نمودار از بازار را بسیار متفاوت می دیدند. در واقع، دلایل زیادی وجود دارد که چرا ما به نتایج متفاوتی می رسیم و می خواهیم در این مقاله به آن ها بپردازیم. با اینوستورنت همراه باشید.

دلیل شماره ۱ – تفاوت نگاه تریدرها به نمودار، وابستگی بیش از حد به نتیجه یک معامله

اعتقاد من بر این است که هر چه یک معامله گر نسبت به کل ارزش خالص دارایی خود، ریسک بیشتری در یک معامله‌ داشته باشد، دیدگاهش نسبت به آن معامله احساسی تر خواهد بود. این احساسی شدن شاید به نظر منطقی باشد، اما پیامدهای آن بسیار شدید و کاملاً عمیق است.

نکته اینجاست که وقتی بیش از حد به یک معامله یا سرمایه گذاری وابسته می شوید، احتمال اشتباه کردن‌ شما بسیار افزایش می یابد. به همین دلیل است که می گوییم ممکن است دو معامله گر در یک معامله باشند، اما یکی از آن ها که درصد بیشتری از ارزش خالص دارایی خود را ریسک کرده، نمودار را بسیار متفاوت از معامله گر دیگری ببیند که مبلغ “ایمن تری” را ریسک کرده است و نسبت به او تصمیم های بسیار متفاوتی بگیرد.

نکته مهم در مورد این موضوع این است که هرچه پول بیشتری را ریسک کرده باشید، با هر تیک بالا و پایین شدن نمودار، احساسات شما بیشتر تحریک می شود. تصور کنید شخصی یک معامله باز با حجم بالا دارد و در حال حاضر در سود است.

همانطور که می دانید ممکن است یک بازگشت کوتاه مدت (اصلاح) در آن معامله مشاهده کند که در آن، قیمت کاملا از نقطه ورود او رد شده و معامله اش وارد محدوده ضرر شود. او در این شرایط چه کار خواهد کرد؟ به احتمال زیاد در مورد این معامله بسیار احساساتی و نگران است (عمدتا از نظر پولی) و به ناچار، در حالی که به شدت مضطرب شده، یا با سود بسیار کم‌ نسبت به آنچه که داشته و یا نزدیک به نقطه سر به سر (Breakeven) از معامله خارج می شود. مسلماً، بستن این معامله در این شرایط بسیار بهتر از ضرر کردن است، اما باز هم می تواند بسیار ناخوشایند باشد، چراکه ذهنیت معاملاتی او را مختل کرده و منجر به اشتباه او در معاملات بعدی می شود.

در نقطه مقابل اما، برای معامله گری که بیش از حد به نتیجه معامله وابسته نیست، ممکن است همان اصلاح به شکل متفاوتی دیده شود. یعنی به عنوان یک اصلاح ساده در بازار. ممکن است آن معامله گر پوزیشن را حفظ کرده باشد و نمودار، درست در زمانی که معامله گر قبلی اقدام به بستن معامله می کند، چرخیده و اکنون در سود خوبی باشد.

این تنها یکی از نمونه های متعددی است که نشان می دهد چگونه ریسک کردن بیش از حد یا وابسته شدن بیش از حد به نتیجه یک معامله، می تواند باعث ترس شما و خراب شدن معاملاتتان شود.

برای تکرار؛ در نظر بگیرید که دو معامله گر، یکی خیلی زیاد و دیگری خیلی کم ریسک کرده است. آنکه بیش از حد ریسک کرده تقریباً همیشه وحشت می کند و معامله را به هم می زند و برعکس، آنکه خیلی ریسک نکرده است، احتمال بیشتری دارد که نتیجه مطلوبی از معاملات خود بگیرد. این یکی از دلایل تفاوت نگاه تریدر‌ها به یک نمودار است.

دلیل شماره ۲ – دیدگاه تریدرها زمانی که معامله باز دارند، با زمانی که معامله‌ بازی ندارند، فرق می کند

صرفاً با قرار گرفتن در یک معامله (به اصطلاح، زمانی که “پای تان گیر است!”)، ممکن است نمودار را متفاوت از معامله گری ببینید که در آن لحظه و در آن بازار معامله ای ندارد. حتی اگر مطابق پارامترهای مدیریت ریسک (Risk Mangement) خود در معامله باقی بمانید و برنامه معاملاتی (Trading Plan) خود را دقیق اجرا کرده باشید، حداقل اندکی تحت تأثیر این واقعیت قرار می گیرید که پولی که به سختی به دست آورده اید در خطر است و ممکن است به طور بالقوه آن را از دست بدهید. اساساً به همین دلیل است که حرفه معامله گری آسان نیست و برای افراد با روحیه ضعیف و یا اشخاصی که به راحتی خود را می بازند، مناسب نمی باشد.

این یک واقعیت عجیب است که وقتی به صورت آزمایشی (Demo) معامله می کنید، احتمالاً نتایج بهتری خواهید داشت نسبت به زمانی که به صورت واقعی معامله می کنید. دلیل آن این است که پول در حساب آزمایشی پول غیرحقیقی است و نه پول واقعی. رمز موفقیت در معامله گری این است که واقعا سعی کنید پول را فراموش کنید و به گونه ای معامله کنید که گویی همه چیز یک بازی است و پول فقط راهی برای کسب و شمارش امتیاز است. تنها راه برای انجام مؤثر این کار این است که بیش از حد به یک معامله وابسته نباشید. یعنی اساساً باید سعی کنید نمودار را طوری ببینید که گویی هیچ معامله‌‌ بازی در بازار ندارید.

دلیل شماره ۳ – سوگیری بر اساس نتایج معاملات اخیر

دو معامله گر که با یک استراتژی بر روی یک نمودار معامله می کنند، ممکن است به دلیل موضوعی به نام “سوگیری اخیر (Recency Bias)”، آن نمودار را متفاوت ببینند. سوگیری اخیر به این معنی است که شما به دلیل تجربه ای که اخیراً داشته اید، سوگیری، نظر و یا احساسی خاص در مورد چیزی دارید.

به عنوان مثال، معامله گر A ممکن است این سناریو را قبلاً دیده باشد و روی آن معامله کرده و پول خود را از دست داده باشد، در حالی که معامله گر B ممکن است قبلا در شرایطی مشابه آنچه اکنون در حال رخ دادن است، سود کرده باشد.

در مقاله‌ای در سایت USnews & World Report، با عنوان ۷ سوگیری رفتاری که ممکن است به سرمایه گذاری شما آسیب برساند، بیان شده است:

به عنوان یک انسان، همه ما بیشتر از اینکه تحت تأثیر رویدادهای گذشته باشیم، تحت تاثیر رویدادهای اخیر قرار می گیریم و این فقط بخشی از ویژگی های انسان بودن ما‌ست. این موضوع در معامله گری، هم می تواند خوب و هم می تواند بد باشد. فرض کنید بازار در یک روند پرقدرت قرار دارد، در این حالت پدیده “سوگیری اخیر” می تواند سودمند باشد.

به عنوان مثال، اگر مرتب در اصلاح های بازار در جهت روند (Trend) معامله می کنید، احتمالاً بطور پیوسته سودآور خواهید بود. البته، هنگامی که روند تغییر می کند و حرکت بازار خنثی می شود، اگر به سرعت رفتار قیمت را نخوانید و متوجه نشوید که شرایط در حال تغییر است، احتمالاً دچار مشکل خواهید شد.

جالب است بدانید، سوگیری های شخصی مختلف بسیاری وجود دارد که می تواند بر نحوه دید هر فرد از بازار تأثیر بگذارد.

دلیل شماره ۴ – تعصب بیش از حد به بازار یا دیدگاه اولیه

نگرانی بیش از حد از نظر مالی تنها دلیل تعصب افراد بر روی بازار نیست، بلکه دلایل دیگر نیز وجود دارد که باعث می شود افراد روی نمودارها، بازارهای خاص و یا دیدگاه اولیه خود نسبت به یک نمودار تعصب پیدا کنند.

معامله گری را در نظر بگیرید که در مورد یک بازار خاص به طور گسترده تحقیق کرده و زمان زیادی را صرف مطالعه نمودارهای مربوط به آن کرده است. این معامله گر، احتمالاً زمانی که به یک دیدگاه می رسد، بسیار به آن وابسته می شود. در واقع او احساس می کنند زمانی که صرف مطالعه بازار X کرده‌ است باید ارزش داشته باشد و نمی تواند بپذیرد که بازار مطابق آنچه انتظار دارد، عمل نمی کند. این موضوع باعث می شود به دنبال مقالات خبری و دیدگاه هایی بگردد که از دیدگاه او در مورد نمودار حمایت می کند (هرچه که باشد، شما می توانید هر نظری را در مورد هر چیزی در اینترنت پیدا کنید!). این امر اساساً باعث می شود تا غرور و منیت، رفتار معاملاتی شما را دیکته کند. شما فقط به این دلیل که نمی خواهید اشتباه تان را بپذیرید یا اینکه قبول کنید تمام تحقیقات تان بیهوده بوده است، ممکن است بیش از حد به یک نمودار و دیدگاه وابسته شوید.

این موضوع اساساً همان چیزی است که “سوگیری با اعتماد به نفس بیش از حد (Over-Confidence Bias)” نامیده می شود. این امر به دلیل صرف زمان زیاد برای مطالعه یک بازار و “متقاعد کردن” خود در مورد آنچه در آینده اتفاق میافتد، بوجود می آید. معامله گران همچنین، پس از موفقیت در یک معامله اعتماد به نفس بیش از حد پیدا می کنند. در واقع، نسبت به تصمیم اخیرشان بیش از حد خوش بین می شوند و این موفقیت را بیش از حد به درست بودن دیدگاه خودشان نسبت می دهند.

معامله گر دیگری که تحقیقاتی انجام نداده است، شاید این مانع ذهنی را نداشته باشد. البته این مطالعه مسلماً برای معامله گر بالا مزیت خواهد داشت. اما وقتی زمان کمتری را صرف چیزی می کنید، طبیعتاً نسبت به آن خنثی تر و کمتر متعصب خواهید بود. این امر، یک دیدگاه تازه و مهم تر از آن یک دیدگاه علمی و بدون اعمال نظر شخصی به شما ارائه می دهد.

در معامله گری، بی طرف بودن یک امر کلیدی است و به همین دلیل است که ما به طور کلی مخالف معامله بر اساس اخبار و یا توجه بیش از حد به داده های بنیادی هستیم. فراتر از یادگیری معامله بر اساس رفتار قیمت و درک اصطلاحات پایه معاملاتی، هیچ مزیت واقعی در افزایش مطالعه در مورد بازار وجود ندارد. در واقع، حتی ممکن است به دلیل آنچه که در مورد آن صحبت کردیم، واقعاً به شما آسیب برساند.

دلیل شماره ۵ – استفاده از اندیکاتورها یا استفاده از نمودار خالی

یکی از دلایل واضحی که باعث می شود دو معامله گر نمودار مشابهی را متفاوت ‌بینند، اندیکاتورها (Indicators) هستند. برخی از معامله گران علاقه دارند نمودارهای خود را در اندیکاتورهای تحلیل تکنیکال که به معنای واقعی کلمه نمودار را به یک قطعه هنر انتزاعی مدرن تبدیل می کند، غرق کنند. اما معامله گری که از نمودارهای قیمتی ساده و تمیز و بدون اندیکاتورها استفاده می کند، قطعا دیدگاه متفاوتی در مورد همان بازار خواهد داشت. دیدگاهی شفاف تر و دقیق تر.

دلیل شماره ۶ – حرکت در جهت روند یا حرکت مخالف روند

مشابه نکته فوق، یک حقیقتی وجود دارد که می گوید دو معامله گر که در طول زمان به روش های متفاوتی از معامله در بازارها کسب درآمد کرده اند، نمودار مشابهی را متفاوت می بینند. مثلا معامله گر A ممکن است نموداری را ببیند که در حال بالا رفتن است، اما از آنجایی که او برخلاف روند معامله می کند (می خواهد برخلاف حرکت کوتاه مدت معامله کند)، در حالت ایده آل به دنبال فروش در یک سطح کلیدی خواهد بود، زیرا قبلاً با انجام این کار سود کرده است (سوگیری اخیر). در واقع، او از انجام معامله در جهت بازار متنفر است.

معامله گر B ممکن است همان نمودار را ببیند که در حال بالا رفتن است و به دنبال خرید باشد! چون او هم قبلا از این طریق سود کرده است. در حقیقت او روندها را معامله کرده و پول خوبی به دست آورده است، به نظر می رسد هرگز نمی تواند مخالف جهت بازار باشد.

همانطور که روش های مختلفی برای کندن پوست ماهی وجود دارد، هیچ یک از این رویکردها نیز لزوماً درست یا غلط نمی باشند. در حالی که معامله در خلاف جهت روندهای کوتاه مدت خطرناک است، اما برخی از معامله گران فقط در استراتژی “Fading The Market” (نوعی استراتژی که بر روی معامله در خلاف جهت روند تمرکز دارد)، مهارت دارند یا نقاطی را انتخاب می کنند که بازار می چرخد (خلاف جهت یا Contrarian). با این حال، برای اکثر معامله گران پای بندی به روند و معامله در جهت آن بهترین گزینه است.

نکته این است که هر فرد نمودار، ستاپ یا الگوی های دقیقاً مشابهی را در بازار کمی متفاوت می بیند و به دلایل مختلفی که در بالا مورد بحث قرار گرفت، واکنش متفاوتی به حرکات بازار نشان می دهد.

در انتها

دو معامله گر در واقع می توانند یک نمودار را به دو شکل متفاوت ببینند و اغلب نتایج متفاوتی از یک ستاپ معاملاتی مشابه، در نموداری کاملا مشابه کسب کنند. یک روش رایج برای یکسان سازی دیدگاه ها نسبت به نمودارها، توجه به رفتار قیمت (Price Action) است. این روش مانند یک اکولایزر (برابر کننده) عالی عمل می کند. رفتار قیمت تمام متغیرهایی که بر بازار تاثیر خواهد گذاشت یا در گذشته تاثیر گذاشته است را در نظر می گیرد و آن را مانند یک تصویر پرتره که جزئیات با اهمیت را برجسته کرده و به آسانی قابل مشاهده است به شما نمایش می دهد. یادگیری رفتار قیمت به شما کمک می کند بسیاری از متغیرهای موجود در بازارها را که باعث سردرگمی و پیچیده شدن فرآیند معاملات می شود، حذف کنید و یا تا حد زیادی آن ها را کاهش دهید.

متداول ترین دلیلی که دو معامله گر یک نمودار یکسان را متفاوت می بینند، عدم وجود نظم و انضباط است. برخی از معامله گران به طور مدام در هر معامله ریسک زیادی می کنند و بدیهی است که این رفتار بر درک آن ها از بازار و حرکت های آن تأثیر زیادی می گذارد. یعنی موضوع این است که یک نفر می تواند اهمیت رعایت نظم و انضباط را به شما بیاموزد و به شما توضیح دهد که چرا باید آن‌ را رعایت کنید، اما نمی تواند عملاً شما را مجبور کند که در طول معاملات روزانه خود نظم را رعایت کنید. در واقع این فرد می تواند درهای موفقیت در معامله گری را به شما نشان دهد و شما را به مسیر درست هدایت کند، اما نمی تواند مسیر این سفر را هم بجای شما طی کند! طی کردن این مسیر به خود شما بستگی دارد. بنابراین، باید تصمیم بگیرید که چگونه می خواهید همان نمودارهایی را ببینید که دیگران نیز آن ها را مشاهده می کنند؟

برای اینکه یک معامله گر حرفه ای شوید نیاز به سال ها کار سخت و با تعهد و انضباط دارید. باید در زندگی روزانه خود روش ها و معیارهایی را در نظر بگیرید که مسئولیت ها و وظایف شما را ساده کند. برای این کار رویه یا برنامه روزانه ای در پیش بگیرید تا مطمئن شوید با بازار در ارتباط تنگاتنگ هستید. ممکن است مجبور شوید علاوه بر کنترل حسابتان، کارهای دیگری نیز انجام دهید. مثلاً نمودار معاملات را به صورت منظم تحت نظر داشته باشید!