برای این که بدانیم ییلد فارمینگ چیست، ابتدا باید با معنی Yield آشنا شویم. ییلد به معنای سود است؛ بنابراین Yield Farming کشت سود معنی می شود. این یک روش جدید برای کسب پاداش از ذخیره رمز ارزها است، که از پروتکل های نقدینگی استفاده می کنند.

ییلد فارمینگ که به آن استخراج نقدینگی (Liquidity Mining) نیز می گویند، این امکان را به هر کسی می دهد که با استفاده از “Money Lego” هایی که بر روی شبکه اتریوم ساخته شده‌ اند، درآمد کسب کند Money Lego یا لِگوی پول به پلتفرم هایی می گویند که می توان در آن ها به ییلد فارمینگ پرداخت).

به منظور انجام استخراج نقدینگی و تولید رمز ارز بیشتر، شما باید دارایی های خود را در یک پلتفرم قفل کنید تا در ازای آن پاداش بگیرید. کاربران معمولا با تامین نقدینگی در یک استخر، توکن LP یا توکن تامین نقدینگی دریافت می کنند و سپس، با سپرده گذاری یا استیکینگ این رمز ارز، پاداش کشت سود دریافت می کنند.

What Is Yield Farming? The Rocket Fuel of DeFi

این مفهوم اولین بار توسط پروژه کامپوند (Compound) معرفی شد، که به کاربرانی که توکن ها را در این پلتفرم ارائه و مبادله می کردند، توکن COMP پاداش می داد. سودی که در ییلد فارمینگ ارائه می شود معمولا زیاد است و به عنوان انگیزه ای برای کاربران جهت تامین نقدینگی در پروتکل های دیفای جدید عمل می کند.

COMP توکن حاکمیتی پروتکل کامپوند است و به صاحبان آن توکن حق حاکمیت اعطا می کنند. اما چگونه می توان این رمز ارزها را توزیع کرد که شبکه تا حد امکان غیر‌ متمرکز باشد؟

یک روش معمول برای راه اندازی یک بلاکچین غیر متمرکز، توزیع این توکن های حاکمیتی به صورت الگوریتمی و با استفاده از مشوق های نقدینگی است. این کار باعث جذب بیشتر فراهم کنندگان نقدینگی به فارم رمز ارزهای جدید از طریق تزریق نقدینگی به آن پروتکل می شود.

با این وجود که شبکه کامپوند سیستم Yield Farming را ابداع نکرده، اما راه اندازی آن باعث افزایش محبوبیت این مدل توزیع توکن‌ شده است. از آن زمان، سایر پروژه های دیفای برای جذب نقدینگی به اکوسیستم‌های خود، از این طرح نوآورانه استفاده می کنند.

این روش جدید توزیع توکن از سال ۲۰۲۰، به دلیل بازده بسیار زیادش بسیار مورد توجه قرار گرفته است و تعدادی از پروژه ها از این ایده الگوبرداری می کنند.

می توان گفت که ییلد فارمینگ در موازات و شبیه به استیکینگ (Staking) یا سپرده گذاری است. با این وجود، پیچیدگی های زیادی در پس زمینه آن در جریان است؛ سیستم های ییلد فارمینگ سطحی از خودکارسازی و توانایی جابجایی دارایی ها را به پروتکل هایی ارائه می دهند که می توانند بهترین بازده را ارائه دهند.

با این حال، بابی اونگ (Bobby Ong) مدیر عامل و یکی از بنیانگذاران CoinGecko معتقد است بازده بالا موقتی است و عملا پایدار نیست. بابی اونگ همچنین معتقد است که هر چه افراد بیشتری از این فناوری آگاه شوند و شروع به تامین نقدینگی در پروتکل های مختلف کنند، میانگین عملکرد در نهایت کم می شود و پاداش ها نیز به شدت کاهش می یابد. او افزود:

“ارائه دهندگان نقدینگی، توکن های بومی پروتکل های دیفای را پاداش می گیرند. برای دریافت سود واقعی در تتر (Tether)، تامین کننده‌ نقدینگی باید توکن بومی را به USDT بفروشد؛ در نتیجه قیمت توکن را پایین آورده و بیشتر سود می کند.”

ییلد فارمینگ (Yield Farming) چگونه انجام می شود؟

این ابزارهای مالی برای کشت سود، بسیار پیچیده هستند؛ آن ها به صورت خودکار دارایی ها را در پروتکل های مختلف جابجا می کنند تا در نهایت بهترین بازده را ارائه دهند.

 Yield Farming رابطه نزدیکی با بازار سازهای خودکار (AMM) دارد که به طور معمول، شامل ارائه دهندگان نقدینگی و استخرهای نقدینگی است.

ارائه دهندگان نقدینگی، سرمایه خود را در استخر واریز می کنند. این استخر بازاری می سازد که در آن کاربران می توانند وام بگیرند، قرض بگیرند یا توکن های خود را مبادله کنند.

برای استفاده از این بستر هزینه هایی را باید پرداخت کرد که این هزینه ها بین تامین کنندگان نقدینگی با توجه به سهم خود در استخر نقدینگی تقسیم می شود؛ این پایه و اساس نحوه عملکرد یک بازار ساز اتوماتیک است؛ اما ممکن است در آینده سیستم های جدیدتری نیز به وجود بیایند و این بازار سازها با روش های گوناگونی کار کنند.

به غیر از دریافت کارمزد تراکنش ها به عنوان پاداش، توزیع توکن نیز می تواند انگیزه دیگری برای اضافه کردن توکن به استخرهای نقدینگی باشد.

برای مثال، ممکن است خرید یک توکن در جای دیگری امکان پذیر نباشد و تنها از طریق تزریق نقدینگی امکان به دست آوردن آن وجود داشته باشد و یا ممکن است تنها با تامین نقدینگی در یک استخر خاص امکان به دست آوردن آن توکن وجود داشته باشد. قوانین توزیع به نحوه پیاده سازی آن پروتکل بستگی دارند. نکته آخر این است که تامین کنندگان نقدینگی، بر اساس میزان نقدینگی که برای یک استخر ارائه می دهند، پاداش دریافت می کنند.

مبالغ واریزی معمولا به صورت استیبل کوین است؛ اما در تمامی پلتفرم ها این گونه نیست. برخی از متداول ترین استیبل کوین های مورد استفاده در دیفای USDT ،USDC و دای (DAI) هستند.

برخی از پروتکل ها توکن های مخصوص به خود را تولید می کنند که نشان دهنده توکن های سپرده شده شما در سیستم است. به عنوان مثال، اگر توکن DAI را به کامپوند واریز کنید، توکن cDAI را دریافت خواهید کرد. اگر اتر را به کامپوند واریز کنید، cETH دریافت خواهید کرد. به این نوع توکن ها که در پروتکل کامپوند تولید می شوند، cToken می گویند.

شما می توانید cDAI خود را به پروتکل دیگری که توکن خود را تولید می کند، واریز کنید که آن توکن تولید شده، معادل cDAI شما را نشان دهد و این پروسه همینطور ادامه خواهد داشت. این زنجیره ها واقعا می توانند پیچیده باشند و دنبال کردن آن ها نیز دشوار است.

روش های مختلف (Yield Farming)

در نهایت، یک جنبه منحصر به فرد در بازارهای پول دیفای این است که وثیقه وام گیرندگان باید بیش از مقدار وامی باشد که گرفته اند؛ بدین معنی که فارمرها (کسانی که ییلد فارمینگ انجام می دهند) باید وثیقه ای بیش از آنچه که می خواهند وام بگیرند، در پلتفرم سپرده گذاری کنند تا اگر در بازپرداخت وام کوتاهی کردند، وام دهندگان دارایی خود را از دست ندهند.

به بیان ساده، ایده استفاده از وام با وثیقه بیشتر، به وام دهنده اجازه می دهد تا همواره نسبت وثیقه (Collateralization Ratio) را برای جلوگیری از لیکوئید شدن ثابت نگه دارد.

استخرهای نقدینگی (Liquidity Pool)

استخر نقدینگی یا Liquidity Pool اساسا یک قرارداد هوشمند (Smart Contract) است که به کاربران امکان می دهد تا در ازای تامین نقدینگی در آن ها، پاداش دریافت کنند؛ این پاداش ممکن است از طریق کارمزدهای معاملات در یک پلتفرم دیفای و یا کارمزد های وام گیرندگان پلتفرم های وام دهی و وام گیری (Lending) تامین شود. این پاداش ها با نرخ های مختلفی پرداخت می شوند و حتی ممکن است چند توکن به عنوان پاداش به تامین کنندگان نقدینگی پرداخت شود.

نقدینگی برای اکثر پروتکل های دیفای بسیار مهم است؛ زیرا به آن ها امکان می دهد تجربه ای بدون دردسر را به مشتریان خود ارائه دهند. از دیدگاه مالی، استخرهای نقدینگی در مقایسه با بازارهای پول بازدهی بهتری را به کاربران ارائه می دهند؛ اما در عین حال خطرات مخصوص به خود را دارند.

ارائه دهندگان نقدینگی در صرافی یونی سواپ (Uniswap) تشویق می شوند تا از طریق توکن های پلتفرم‌ بومی، به مقدار معادل و برابر از دو توکن در استخر قرار دهند؛ به طوری که نسبت کلی آن ها حتی با افزایش تعداد افرادی که توکن‌ اضافه می کنند، ثابت بماند.

در حالی که Uniswap از مواردی که در بالا اشاره شد استفاده می کند، پلتفرم هایی مانند Curve الگوریتمی متفاوت به کار می گیرند که نرخ های جذاب تر کارمزد و همچنین افت کمتری را در هنگام تبادل توکن به کاربران ارائه می دهد. علاوه بر آن بالانسر (Balancer) کاربران را قادر می سازد تا مجموعه ای از نقدینگی را ایجاد کنند، که می تواند همزمان چندین توکن (حداکثر تا هشت عدد) را به صورت همزمان در خود جای دهد.

طرح های تشویقی

کسانی که فارمینگ ارز دیجیتال انجام می دهند، این امکان را دارند که بازگشت سرمایه خود را در قالب طرح های تشویقی به دست بیاورند. به عنوان مثال، پلتفرم هایی مانند سینتتیکس (Synthetix) به ازای تامین نقدینگی، توکن های SNX به کاربران ارائه می دهند. به همین صورت، پلتفرم Ampleforth نیز به کاربران اجازه می دهد تا برای تلاش های خود در زمینه نقدینگی، توکن های بومی‌ AMPL به دست آورند.

اما از نظر میزان سادگی انجام ییلد فارمینگ نیز همه چیز به میزان تجربه شخص در زمینه کریپتو و دیفای بر می گردد؛ به عنوان مثال، برخی از استراتژی های فارمینگ به شدت پیچیده است و کاربران باید دانش عمیق و گسترده ای از پلتفرم های مختلف و همچنین درک صحیح از خطرات مالی و فناوری داشته باشند.

بنابراین، برای کاربران با سطح دانش کمتر، روش های ساده تری برای مشارکت در Yield Farming وجود دارد؛ در حال حاضر محبوب ترین ابزار برای انجام این کار، Yearn Finance است؛ مجموعه ای نسبتا جدید از قرارداد های هوشمند که هدف آن ها افزایش سود دارندگان رمز ارزهاست.

این پلتفرم با انتقال خودکار توکن های کاربران به پروتکل های مختلف، بیشترین سود را برای آن ها به ارمغان می آورد. در این پروتکل، تمام کاری که باید انجام دهید این است که بخشی از کریپتو های خود مانند اتر یا استیبل کوین را پس انداز کنید. این پروتکل خودش تبه صورت خودکار تمام کارهای فارمینگ را انجام می دهد.

بازده Yield Farming چگونه محاسبه می شود؟

باید به خاطر داشته باشید که اینها فقط تخمین و پیش بینی هستند. حتی برآورد سود دقیق پاداش های کوتاه مدت نیز بسیار دشوار است. دلیل آن هم این است که Yield Farming کاملا رقابتی و پر‌ سرعت است و میزان پاداش ها می توانند نوسانات شدیدی داشته باشند. اگر یک استراتژی کشت سود برای مدتی کار کند، بسیاری از کاربران از این فرصت استفاده می کنند و وارد آن می شوند، که این امر ممکن است بازدهی بالای آن را کاهش دهد.

از آنجا که APR و APY از میراث بازارهای دیگری هستند، دیفای ممکن است برای محاسبه بازده، نیازمند به یافتن معیار های خاص خود باشد. با توجه به سرعت سریع دیفای، بازده تخمینی هفتگی یا حتی روزانه ممکن است برای این کار، کار آمدتر باشد.

خطرات موجود

Yield Farming ساده نیست. سود آورترین استراتژی های آن بسیار پیچیده است و فقط کاربران با تجربه می توانند از آن ها استفاده کنند.

به علاوه، این کار برای کسانی که سرمایه زیادی دارند مناسب است. بنابراین اگر کاملا با فرآیند کشت سود آشنا نباشید، احتمالا پول خود را از دست خواهید داد. اما برای آگاهی از خطرات آن، نکات دیگری را نیز باید در نظر بگیرید. مثلا عملکرد سالانه اکثر این پلتفرم ها متناسب با توکن‌ های در حال فارم است که به طور کلی به شدت بی ثبات هستند. علاوه بر آن، هنگامی‌ که فارمینگ آغاز می شود، فشار زیادی بر فروش توکن پاداش به وجود می آید و بنابراین اغلب اوقات APY (درصد سود سالیانه) آن به سرعت پایین می آید!

همچنین مساله ضرر ناگهانی نیز وجود دارد. گفتیم که پروژه های جدید معمولا به کسانی که نقدینگی خود را به استخرهای نقدینگی مارکت میکر اتوماتیک ارائه می دهند، پاداش می دهد؛ این تامین نقدینگی به دو دارایی متفاوت نیاز دارد؛ بنابراین، اگر قیمت یکی از این دو دارایی نسبت به دیگری تغییر کند، این احتمال وجود دارد که کاربران در مقایسه با نگه داشتن توکن های اساسی، ضرر و زیان زیادی متحمل شوند. جوئل اجرتون (Joel Edgerton) مدیر ارشد صرافی کریپتو BitFlyer USA، در همین زمینه به کوین تلگراف گفت:

“اصلی ترین خطر ممکن، این است که کد نرم افزار مشکل داشته باشد. ممکن است آن گونه که تبلیغ می شود عمل نکند یا دستکاری یا هک شود. این پروژه ها هنوز بسیار جوان هستند و در طول زمان مقاومت نکرده اند یا تحت آزمایش های پر فشار قرار نگرفته اند. همچنین اگر این پروژه ها به دنبال سلطه بر دیفای باشند، هنوز هم ایراد وابستگی به پروتکل های دیگر را دارند. مثلا شخصی که کد را نوشته، می تواند توکن ها را از قبل استخراج کند، قیمت را افزایش دهد، دارایی ها را تخلیه کند و با پول ناپدید شود.”

جیسون لو (Jason Lau) مدیر عامل صرافی کریپتو OkCoin معتقد است که قرارداد های هوشمندی که طرح های Yield Farming را ارائه می دهند، بدون حسابرسی و بررسی باقی می مانند؛ در نتیجه ممکن است این احتمال وجود داشته باشد که این اسمارت کانترکت ها مستعد ایجاد حفره های امنیتی نا خواسته، مانند آنچه که در اولین نسخه توکن YAM مشاهده شده است، و چه عمدی توسط سازنده قرارداد ها باشند.

همچنین به دلیل پیچیدگی این پروتکل ها، حتی پروژه هایی مثل bZx همچنان می توانند با مشکلاتی مانند هک روبه رو شوند؛ در سال ۲۰۲۰، این پروتکل که امنیت نسبتا بالایی نیز دارد،‌ چند بار هک شد. لو اضافه کرد: بسیاری از این پروتکل ها در واقع کاملا متمرکز بوده و تنها یک یا چند نفر برای آن تصمیم گیری می کنند.

بابی اونگ مدیر عامل و یکی از بنیانگذاران CoinGecko عنوان کرد که توسعه دهندگان پروتکل می توانند کاربران با سود بالا را در توکن های فارم شده وسوسه کنند و بعد قیمت این رمز ارزها را دامپ کنند. به همین ترتیب او اشاره کرد که توسعه دهندگان ممکن است توکن های ضبط شده را بدزدند؛ زیرا بسته به برخی قرارداد ها، گاهی کاربران مجبور هستند که توکن ها را به یک اسمارت کانترکت دیگر ارسال کنند که این امر، سرقت را آسان می کند. اونگ اضافه کرد:

“سود ارائه شده، با قیمت خاصی براساس قیمت توکن بومی ارائه می شود. وقتی قیمت توکن بومی کاهش یابد، سود شما نیز به طور قابل توجهی کاهش می یابد و بازدهی را مطابق آنچه در نظر داشتید دریافت نمی کنید. حتی ممکن است لایه اولیه دروغ باشد یا اطلاعات با آنچه در قرارداد است متفاوت باشد.”

ایده اولیه Yield Farming این است که شما توکن های خود را به یک قرارداد هوشمند واریز می کنید و در عوض پاداش می گیرید؛ اما پیاده سازی آن می تواند بسیار متفاوت باشد. بنابراین نباید کورکورانه سرمایه ای که به سختی به دست‌ آوردید را واریز کنید و به سود دهی بالا امیدوار باشید. به عنوان یک قانون اساسی مدیریت ریسک، شما باید بتوانید کنترل سرمایه گذاری خود را حفظ کنید.

ییلد فارمینگ در فضای دیفای گسترش زیادی یافته و بسیاری از کاربران را به خود جلب کرده است. پیش بینی می شود که این ایده جذاب، جذب افراد به شبکه اتریوم و بی ان بی در سال های آینده را آسان تر ‌کند؛ اما به یاد داشته باشید که برای انجام این کار و دریافت سود های بالای آن، حتما باید دانش و تجربه کافی در زمینه کار با پلتفرم های دیفای را داشته باشید.