هر کاربری که پا به دنیای رمز ارزها می گذارد برای نگهداری دارایی‌ های خود به یک کیف پول نیاز دارد. انتخاب کیف پول مناسب یکی از مهمترین تصمیم های کاربر است؛ چراکه رابطه مستقیمی با امنیت، حریم خصوصی و کنترل دارایی های دیجیتال دارد. کیف پول های به دو گروه اصلی حضانتی (Custodial) و غیرحضانتی (Non Custodial) تقسیم می شوند که به آن ها ولت‌ امانی و غیرامانی هم گفته می شود.

با این که ممکن است کیف پول های حضانتی یا امانی (Custodial) غیر ایمن به نظر برسند، بسیاری آن ها را به کیف پول های غیرحضانتی یا غیر امانی (Non-Custodial) ترجیح می دهند، چرا که معمولا استفاده از آن ها راحت تر است و مسئولیت کمتری دارد. اگر از کیف پول غیر حضانتی استفاده کنید، کلیدهای خصوصی والت فقط و فقط در اختیار خودتان قرار دارند. اما در کیف پول‌ های حضانتی کنترل کلیدهای خصوصی بر عهده یک موجودیت دیگر مثل یک صرافی ارز دیجیتال است.

در این مطلب می خواهیم بدانیم کیف پول حضانتی و غیرحضانتی چیست، تفاوت‌ ولت های حضانتی و غیرحضانتی چیست و ببینیم برای کاربر کدام یک بهتر است، پس با اینوستورنت همراه باشید.

کیف پول حضانتی یا امانی (Custodial) چیست؟

کیف پول های حضانتی (Custodial) آن دسته از ولت هایی هستند که به وسیله پلتفرم‌های آنلاین متمرکز مانند صرافی های ارز دیجیتال مدیریت می شوند. در حقیقت کلیدهای خصوصی (Private Key) و حضانت دارایی بر عهده پلتفرم است و دسترسی کاربر به دارایی تحت نظارت شخص ثالث انجام می شود؛ اما از طرف دیگر خیال کاربر بابت فراموش یا گم کردن کلیدها راحت است. اکثر صرافی های متمرکز مانند بایننس و کوین بیس دارای سرویس کیف پول‌ نیز هستند.

یک کیف پول حضانتی به زبان ساده، کلیدهای خصوصی مربوط به دارایی رمز ارزی یک کاربر را نزد توسعه دهنده آن نگه می دارد و امانت دار آن ها است.

ویژگی و مزایای کیف پول حضانتی (Custodial)

ممکن است خود کاربر نسبت به رعایت یک سری نکات امنیتی کوتاهی کند، اما در صورتی که سازنده یک کیف پول امانی به درستی برنامه را پیاده کرده باشد، از طرف کاربر تمام نکات امنیتی لازم را رعایت می کند. نداشتن استرس از هک یا سرقت شدن گوشی یا گم کردن عبارت بازیابی، برای یک سری کاربران آرامش خاطر به ارمغان‌ می آورد. از طرفی دیگر کارکرد حضانتی یک کیف پول کار با آن را بسیار ساده و سریع می کند، به طوری که در مقایسه با والت های غیر حضانتی با سرعت بیشتری قادر به مبادله ارزهای دیجیتال خواهید بود.

کاربران معمولا نسبت به مسائل امنیتی بی توجه هستند و به عنوان نمونه، مخصوصا در دستگاه های اندروید، نرم افزارها را از منابع غیر رسمی هم دانلود می کنند. این رفتارها گوشی هوشمند، تبلت یا کامپیوتر دسکتاپ و لپ تاپ آن ها را در معرض خطر هک شدن قرار می دهند. اما سازنده کیف پول غیر حضانتی، اغلب با آگاهی نسبت به تمام مسائل امنیتی، به تمام نکات توجه می کند تا حافظه محل ذخیره سازی کلیدهای خصوصی در برابر حملات سایبری امن بماند.

یک نگرانی دیگر کاربران از دست دادن عبارت بازیابی (Seed Phrase) مربوط به کیف پول های غیر حضانتی است که می دانیم اتفاقی برگشت ناپذیر است. اما خوشبختانه از یک والت امانی می توان به سادگی تمام وب سایت ها و وب اپلیکیشن های دیگر استفاده و در صورت فراموش کردن رمز عبور، مجددا آن را در ایمیل خود دریافت کرد.

مزیت بسیار مهم آن ها افزایش سرعت انجام اعمال مختلف مخصوصا ترید و مبادله ارزهای دیجیتال با یکدیگر است. اگر تا کنون از هر دو دسته صرافی های متمرکز (CEX) و غیر متمرکز (DEX) استفاده کرده باشید، آسودگی استفاده از صرافی های متمرکز به عنوان بهترین مثال از کیف پول های ارز دیجیتال را بهتر درک خواهید کرد.

معایب و ریسک های کیف پول حضانتی (Custodial)

کیف پول های حضانتی با وجود آسودگی در استفاده، معایبی هم دارند که مخصوصا برای کاربران ساکن کشورهای تحت تحریم یا کاربران دارای سرمایه زیاد نگران کننده هستند. بزرگترین ایراد والت های امانی رمز ارز مدیریت شدن توسط یک شخص ثالث است؛ این موجودیت اختیار کامل دارایی‌ و فرآیندهای مربوط به آن را در مشت خود دارد و قادر است بدون مشورت و کسب اجازه از شما، اعمالی را انجام بدهد. به عنوان نمونه می توان به برداشت بخشی از پول یا بلوکه کردن کل آن اشاره کرد.

مشکل دیگر بیشتر کیف پول های حضانتی الزام کاربر به احراز هویت است. به عنوان نمونه اکنون بایننس، بزرگترین صرافی رمز ارزی دنیا، بدون احراز هویت به کاربران خدمات نمی دهد. این در حالی است که یکی از دلایل علاقه کاربران به رمز ارزها امکان ایجاد تراکنش به صورت ناشناس است. در نتیجه اجبار به ارائه مدارک هویتی با ذات ارزهای دیجیتال رمزنگاری شده در تضاد است.

خطر نشت اطلاعات به خاطر نگهداری انبوهی از اطلاعات مربوط به کاربران در یک مکان مشخص یک ایراد دیگر کیف پول های حضانتی محسوب می شود. در صرافی های کریپتوکارنسی حجم زیادی از سرمایه‌ کاربران در کیف پول های سرد و کیف پول های گرم نگهداری می شود. اگرچه صرافی های قدرتمند و برتر دنیا چند لایه امنیتی برای محافظت از کلیدهای خصوصی در نظر می گیرند، اما در هر صورت هکرها شبانه روز برای نفوذ به آن‌ها تلاش می کنند تا شاید روزی به هدفشان برسند. به عنوان نمونه ای تلخ در تاریخچه کریپتوکارنسی باید به هک صرافی Mt. Gox در سال ۲۰۱۴ اشاره کنیم. از آن جایی که صرافی نام برده بالای ۷۰ درصد تراکنش‌ های بیت کوین را در آن زمان داشت، ضربه سنگینی به کل بازار ارز دیجیتال وارد شد.

ایراد دیگر وارد به والت های امانی یا غیر حضانتی اجبار برای اتصال به اینترنت برای انجام تمام کارها است. کیف پول‌ های حضانتی بر یک بستر آنلاین سوار هستند و کلید خصوصی در دستگاه کاربر ذخیره نیست، بنابراین در حالت آفلاین هیچگونه دسترسی به کیف پول و دارایی های آن نخواهید داشت.

کیف پول غیرحضانتی (Non-Custodial) چیست؟

کیف پول‌ غیرحضانتی (Non Custodial) به ولت هایی گفته می شود که حضانت کلید خصوصی را به کاربر می سپارند. در این حالت مالکیت واقعی و کنترل کامل دارایی بدون اتکا به شخص ثالث بر عهده کاربر است. بنابراین کیف پول های غیرحضانتی کاملا غیرمتمرکز هستند و به غیر از کاربر هیچکس به دارایی و کلید خصوصی دسترسی ندارد. کیف پول های حضانتی معمولا دارای ۱۲ یا ۲۴ کلمه عبارت بازیابی (Seed Phrase) هستند که حفظ آن ها اهمیت زیادی دارد؛ زیرا در صورت نیاز به بازیابی کیف پول، تنها راه حل استفاده از همین کلمات است. متامسک (MetaMask) و تراست ولت (Trust Wallet) دو نمونه از بهترین کیف پول های غیرحضانتی هستند.

کیف پول غیرحضانتی (Non-Custodial) از یک دیدگاه به دو دسته بندی گرم (Hot) و سرد (Cold) تقسیم می شود. اتصال یا عدم اتصال (همیشگی) به اینترنت هات یا کولد بودن را مشخص می کند. کیف پول های غیر حضانتی سخت افزاری و کاغذی در دسته بندی والت های سرد و کیف پول های غیر حضانتی موبایل و دسکتاپ در دسته بندی والت های گرم قرار می گیرند.

ویژگی و مزایای کیف پول های غیرحضانتی (Non-Custodial)

کیف پول غیر حضانتی یا غیر امانی در مقایسه با کیف پول حضانتی همخوانی بیشتری با مهمترین اصل دنیای کریپتو یعنی مخفی نگاه داشتن هویت کاربر دارد. همین حقیقت موجب ارزشمندتر شدن این سیستم می شود. در ادامه به چند ویژگی مهم کیف پول های غیر حضانتی اشاره خواهیم کرد.

مهمترین ویژگی که با نحوه کار سیستم های بانکی سنتی مقابله می کند، نشاندن خود کاربر بر مسند قدرت است؛ کیف پول های غیر حضانتی اجازه می دهند کاربران مستقیم به دارایی خود دسترسی داشته باشند و آن ها را مدیریت کنند. پس دیگر برای انجام فرآیندهای مختلف، از افتتاح حساب گرفته تا واریز و برداشت، نیازی به عبور از یک فیلتر نیست.

با توجه به این که تمام جزئیات مربوط به کیف پول آنلاین رمز ارزتان و دارایی های داخلش به خود شما وابسته است، ریسک نشت اطاعات بسیار پایین می آید. دیگر کوتاه یک صرافی در تامین امنیت سیستم خود سبب از بین رفتن سرمایه شما نخواهد شد. کاربر اطمینان دارد با رعایت نکات امنیتی، امنیت دارایی وی تضمین خواهد شد و از هک و سرقت دور خواهد ماند.

حذف شدن اجبار به درخواست از یک موجودیت دیگر به منظور انجام امور مختلف برای ما سبب می شود سریع تر قادر به انجام تراکنش باشیم. این موجب سر راست شدن کل فرآیند و آسان تر شدن برداشت های آنی می شود.

معایب و ریسک های کیف پول غیر حضانتی (Non Custodial)

برای انتخاب درست از بین کیف پول های حضانتی و غیر حضانتی باید نسبت به مشکلات گزینه های غیر امانی نیز آگاهی پیدا کنیم. ایراد خاصی به آن ها وارد نیست، اما نحوه کار متفاوت نسبت به سیستم های بانکی سنتی، سبب می شود برای برخی کاربران عجیب به نظر برسند.

تأخیر در داد و ستد یکی از مشکلات آن ها است. از آنجایی که برای ترید، کیف پول های غیرحضانتی مجبور هستند رمز ارزها را به یک صرافی بفرستند و بعد از انجام تراکنش نتیجه را روی کیف پول مبدا پیاده کنند، سرعت مبادله در والت های غیر امانی کمتر از کیف پول‌ های حضانتی است که مستقیما در صرافی تبادل انجام می دهند.

مسئولیت بیشتر بر عهده مالک دارایی، ممکن است برای کاربران سر به هوا دردسرساز شود! بر عهده داشتن قدرت کنترل کیف پول به این معنی است که مسئولیتتان بیشتر می شود. حتی کوچکترین اشتباه، از اشتراک گذاری سهوی کلید یا عبارت بازیابی گرفته تا باز کردن کیف پول غیر حضانتی مقابل فرد دیگری، می تواند به دزدی، پاک شدن حافظه کیف پول یا هر اتفاق ناخوشایند دیگر منجر شود. با توجه به ناشناس بودن تراکنش ها در بلاکچین (Blockchain)، چنین اتفاقاتی برگشت ناپذیر و جبران نشدنی هستند.

رابط کاربری آن ها نیز کمی پیچیده تر است؛ کیف پول‌ های غیر حضانتی بیشتر برای کاربران دارای دانش کافی مناسب هستند و در نگاه اول کاربران تازه وارد را کمی سردرگم می کنند. دقیقا به همین دلیل خطر از دست رفتن سرمایه به خاطر گم کردن کلید خصوصی نیز افزایش پیدا می کند. احتمال بروز اشتباه از سوی کاربر نا آگاه زیاد است و از طرفی اشتباهاتی نظیر گم کردن کلیدها را نمی توان جبران کرد؛ شخص ثالثی وجود ندارد تا با مراجعه به آن و ارائه مدارک شناسایی، درخواست صدور رمز عبور جدید برای حساب (کیف پول) کنیم.

تفاوت کیف پول حضانتی (Custodial) و غیرحضانتی (Non Custodial) چیست؟

مهمترین تفاوت کیف پول های حضانتی و غیرحضانتی، نحوه مدیریت کلید‌های خصوصی است. همانطور که اشاره شد در کیف پول های حضانتی، کلید خصوصی در اختیار شخص ثالث است و در ولت های غیرحضانتی کلیدهای خصوصی در اختیار کاربر قرار می گیرد. خلاصه ای از تفاوت‌ ولت‌های امانی و غیرامانی از نظر امنیت، رابط کاربری، بازیابی کیف پول، حریم خصوصی، کارمزد تراکنش و امنیت داده را در زیر مشاهده می کنید.

به طور کلی کیف پول های حضانتی رابط کاربرپسندی دارند، استفاده از آن ها آسان است و تقریبا تمام نیازهای کاربر را برآورده می کنند. اما این مسئله که کلیدهای خصوصی کاربر در اختیار شخص ثالث قرار می گیرد که شبیه به یک تیغ دولبه است؛ زیرا از یک طرف لازم نیست کاربر دائما نگران فراموشی آن ها و بازیابی کیف پول باشد، اما از طرف دیگر ریسک ردیابی جزییات تراکنش یا مسدودسازی دارایی توسط ارائه دهنده کیف پول وجود دارد.

در کیف پ ل‌های غیرحضانتی، حریم خصوصی بیشتری وجود دارد و کاربر با ریسک های مرتبط با شخص ثالث مواجه نیست؛ اما کابوس از دست دادن دارایی به دلیل فراموشی یا گم کردن عبارات بازیابی همیشه وجود دارد. به همین دلیل کاربران کیف پول های حضانتی باید این جمله را آویزه گوش خودشان کنند که “No Private Keys, No Asset”، طبق توصیه همیشگی عبارات بازیابی را در جای مطمئنی نگهداری کنند و آن ها را در اختیار دیگران نگذارند.

به هر حال انتخاب کیف پول حضانتی یا غیرحضانتی برعهده خود کاربر است و در هر صورت باید مراقب ریسک های مربوطه باشد.

اهمیت ولت های غیر حضانتی (Non Custodial) برای ایرانیان

اهمیت استفاده از کیف پول های غیر حضانتی ارز دیجیتال برای کاربران ایرانی دو چندان می شود. یک صرافی متمرکز نظیر بایننس، کوکوین و کوینکس هم ممکن است شبیه یک بانک سنتی تحت فشار یک دولت خاص مخصوصا ایالات متحده آمریکا قرار بگیرد و در ادامه ارائه خدمات به یک سری کاربران را محدود و دارایی عده ای را مسدود کند.

این موضوع اکنون درباره بایننس (Binance)، بزرگترین صرافی کریپتو دنیا، صادق است. این شرکت تحت تاثیر تحریم های آمریکا از ارائه خدمات به ساکنان یک سری کشورها از جمله ایران خودداری می کند. اگر آن ها به روش های مختلف تحریم ها را دور زده و شروع به فعالیت در این سرویس مالی حضانتی کنند، با لو رفتن حقیقت (مخصوصا از روی موقعیت جغرافیایی دستگاه کاربر بر اساس آدرس IP) بایننس سرمایه ارز دیجیتالشان را مسدود خواهد کرد. سایر صرافی هایی نظیر کوکوین نیز قبلا تجربه مسدود کردن دارایی کاربران را داشته اند. این موضوع سبب می شود کیف پول های غیر حضانتی برای ساکنان کشورمان جذابیت بیشتری پیدا کنند.

البته حین استفاده از ارزهای دیجیتال دارای شبکه متمرکز نگرانی همچنان وجود دارد؛ کاربری که در تراست ولت یا یک کیف پول غیر حضانتی دیگر بیت کوین (Bitcoin)، اتریوم (Ethereum) یا … جا به جا می کند نگران تحریم نیست، اما چنین نگرانی در زمان استفاده رمز ارزهای متمرکزی نظیر تتر (USDT) و مخصوصا دیگر استیبل کوین ها (Stablecoins) وجود دارد. در مقایسه با اولین سال های ظهور بیت کوین اکنون ابزارهای پیشرفته ای برای ردیابی و تشخیص هویت آدرس های رمز ارزی وجود دارد. در ارتباط با شبکه ای نظیر بیت کوین کاری از دست دولت های تحریم کننده ساخته نیست، اما آن ها می توانند توسعه دهنده تتر یا سایر ارزهای دیجیتال متمرکز را تحت فشار قرار بدهند. یکی از راه های جلوگیری از بروز مشکل، به کار بردن نرم افزارهای تغییر آدرس آی پی نظیر VPN است.

در انتها

کیف پول های ارز دیجیتال بخش مهمی از صنعت کریپتو هستند و رسالت آن ها ایجاد یک محل امن برای نگهداری دارایی های دیجیتال است. کیف پول های حضانتی مبتنی بر وب هستند و توسط صرافی های ارز دیجیتال متمرکز مدیریت می شوند. به همین دلیل به آن ها کیف پول صرافی هم گفته می شود. کار با کیف پول های حضانتی راحت است، مدیریت کلیدهای خصوصی به عهده شخص ثالث است و کاربر مسئولیت کمتری دارد؛ اما معمولا استفاده از کیف پول های حضانتی مستلزم احراز هویت است و کاربر با ریسک نظارت بر تراکنش‌ها و مسدودسازی دارایی مواجه است.

کیف پول های غیرحضانتی، ولت های غیرمتمرکزی هستند که کلید خصوصی و کنترل دارایی را در اختیار کاربر قرار می دهند. کار با این کیف پول ها نیاز به احراز هویت ندارد، احتمال مواجهه با هک و حملات سایبری اندک است و کاربر به طیف وسیعی از سرویس های مالی غیرمتمرکز دسترسی دارد. مهمترین نقطه ضعف کیف پول های غیرحضانتی، لزوم حفظ کلید خصوصی توسط کاربر است. حالا به نظر شما کیف پول حضانتی بهتر است یا غیرحضانتی؟